Özel Yetenek Tanısı Olan ve Olmayan İlkokul Öğrencilerinin Deyim ve Atasözü Algıları

Yıl 2024, Sayı: 38, 665 - 683, 21.02.2024

Duygu Gönül , Özlem Baş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1439714

Öz

Özel yetenek tanısı olan ve olmayan öğrencilerde deyim ve atasözü algısının karşılaştırıldığı bu çalışma nitel yaklaşımla desenlenmiş ve durum çalışması yöntemi seçilmiştir. Çalışmada öğrencilerin deyim ve atasözü algılarına ilişkin karşılaştırma ve inceleme yapılacağı için algılara ilişkin veriler toplanmıştır. Araştırmada veriler görüşme ve doküman inceleme yoluyla elde edilmiştir. Araştırma için iki çalışma grubu belirlenmiştir. Çalışma gruplarının belirlenmesinde, araştırmadaki karşılaştırma durumundan en etkili biçimde faydalanmaya dikkat edilmiştir. Bu bağlamda nitel araştırma deseninde ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Araştırma 2020-2021 eğitim öğretim yılında Ankara’dan amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örneklem ile seçilerek iki kurumdan öğrencilerle gerçekleştirilmiştir. Bu kurumlar Ankara’daki bir Bilim ve Sanat Merkezi ve bir özel ilkokuldur. Verilerin toplanmasında öncelikle ilkokul dördüncü sınıf Türkçe ders kitabı incelenerek deyim ve atasözleri listesi belirlenmiştir. Bu bağlamda hazırlanılan görüşme soruları aracılığıyla her iki çalışma grubu ile mülakatlar düzenlenmiş ve bu görüşmelerin analizi yapılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Sonuçlar dördüncü sınıf öğrencilerinin özel yetenek tanısı olanların olmayanlara nazaran deyim ve atasözlerini mecazlı olarak daha çok anlamlandırdıklarını göstermektedir. Özel yetenek tanılı öğrencilerin düşünme becerilerini, özel yetenek tanısı olmayan öğrencilere göre farklı düşünme ve eleştirel düşünme boyutlarında kullandıkları örneklerle ortaya konulmuştur. Araştırmanın dil öğretiminde hem bilişsel gelişim hem de bireysel farklılıklar açısından alan yazınına ışık tutacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

atasözü algısı, deyim algısı, ilkokul, özel yetenek, üstün zeka

Kaynakça

• Akarsu, F. (2001). Üstün yetenekli çocuklar: Aileleri ve sorunları. Ankara: Eduser Yayınları.
• Apaydın, Ö. (2019). Özel yeteneklilerin eğitimine giriş. Bursa: Ekin.
• Ataman, A. (1982). Üstün zekâlı çocuklara ana-babaları ve öğretmenleri nasıl yardımcı olabilir. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 15(1), 335-344.
• Ataman, A. (2009). Üstün zekâlı ve üstün yetenekli çocuklar. A. Ataman (Ed.), Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Ayvacı, H. Ş., & Bebek, G. (2019). Türkiye’de üstün zekâlılar ve özel yetenekliler konusunda yürütülmüş tezlerin tematik incelenmesine yönelik bir çalışma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45(45), 267-292.
• Bağcı, H. (2010). İlköğretim 5. Sınıf öğrencilerinin atasözleri ve deyimleri algılama düzeyi. Journal of Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 91-110.
• Bayat, N., & Çetinkaya, G. (2014). Tanınırlık ve saydamlık derecesi bakımından deyimlerin anlaşılabilirliği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 205-232.
• Bayra, E. (2020). Özel yetenekli öğrencilerin üst düzey düşünme becerileri, teknoloji ve tasarıma yönelik eğitim teknolojileri öz yeterlikleri. (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi. Bildiren, A. (2018). Üstün yetenekli çocuklar. Ankara: Pegem.
• Budak, Y., KURT, D. G., & Kula, S. S. (2018). Bilişsel gelişimde farklı bir görüş geliştiren Henri Wallon ve Jean Piaget’ nin görüşlerinin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (48), 415-436.
• Connelly, L. M. (2020). Inclusion and exclusion criteria. Medsurg Nursing, 29(2), 125-116.
• Eren, C. K., Arslan, E., Dönmez, Z., Davarcıoğlu, S. & Aytar, A. G. Okul öncesi öykü kitaplarında yer alan deyimler ve çocukların bu deyimlere ilişkin algılarının resimleri aracılığıyla incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 315-351.
• Gay, L. R., Mills, G. E., & Airasian, P. (2012). Educational research: Competencies for analysis and application (10th ed.) Pearson Education, Inc.
• Gürel, E. & Tat, M. (2010). Çoklu zekâ kuramı: tekli zekâ anlayışından çoklu zekâ yaklaşımına. Journal of International Social Research, 3 (11), 336- 356.
• Hodson R. (1991). The actıve worker: Compliance and autonomy at the workplace. Journal Of Contemporary Ethnography. 20(1), 47-78.
• Kaftan Ayan, H., Arslan, Ü., Kul, S. & Yılmaz, N. (2019). İlkokul Türkçe ders kitabı 4. MEB: Devlet Kitapları Dizisi: 1723.
• Keklik, İ. (2008). Bilişsel gelişim, İ. Yıldırım (Ed). Eğitim psikolojisi içinde (s. 61-96). Ankara: Anı.
• LeCompte, M. D. & Judith P.G. (1982). Etnographic data collection in evaluation research. In D. M. Fetterman (Ed.), Etnography in educational evaluation. Beverly Hill, CA: Sage.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. Selahattin Turan (Çeviri Editörü). Ankara: Nobel Akademi.
• Melekoğlu, M. A. & Sak, U. (2020). Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek. Ankara: Pegem.
• Mertol, H., Özcan, D., Yurteri, E. & Pamukçu, C. (2016). Üstün zekalı öğrencilerin deyim algılarının belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 917-928.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2015). “Bilim ve sanat merkezleri yönergesi”, Tebliğler Dergisi: Kasım 2015/ 2698.http://mevzuat.meb.gov.tr/html/bilimsanat/bilimsanat0.html.
• Örge, F. (2003). İlköğretim I. kademe beşinci sınıfta deyimlerin öğretimine ilişkin kullanılabilecek aktivitelere yönelik bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir, B. & Erdem, E., (2021). Analitik düşünme öğretimi. Eleştirel ve analitik düşünme içinde. Kabataş Memiş, E., ve Kaçar A. (Ed.) (s. 246-265). Ankara: Pegem.
• Renzulli, J. S. (1978). “What makes giftedness: re-examining a definition”. Phi Delta Kappan, 60, 180-184.
• Renzulli, J. S. (2003). Conception of giftedness and its relationship to the development of social capital. Handbook of Gifted Education, 3, 75-87.
• Silverman, L. K. (1993). The quest for meaning: counseling ıssues with gifted. Children and adolescents. Counseling gifted and talented. Denver: Love Publishing Company. Üstündağ, T. (2005). Yaratıcılığa yolculuk. (Üçüncü Baskı). Ankara: Pegem.
• Wallon, H. (1956). Le probleme des stades en psychologie de l’enfant, Paris: P.U.F.
• Webb, T. J., Gore, L. J. & Ameng, R. E. (2007). A parent’s guide to gifted children. Arizona: Great Potential Press.
• Yağcı, R. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde eleştirel düşünme: ilköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler öğretiminde, öğretmenlerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için uyguladıkları etkinliklerin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (2017). Durum çalışması araştırması uygulamaları. (İ. Günbayı, Çev.) Ankara: Nobel Akademi.