8. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Görsellerin Meb Taslak Ders Kitabı Kriterlerine Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Sayı: 39, 543 - 566, 21.04.2024

Nazime Kartal Yıldız Kocasavaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1469436

Öz

Çağımız bilgi ve teknoloji çağı olup bilimsel ve teknik gelişmelerle hızlanan dijitalleşme cep telefonu, tablet, bilgisayar gibi araçlarla yanı başımızdaki yerini almıştır. Elimizin altına sonsuz bilgi yığınını seren dijital saha, bu bilgi yığınını en kısa sürede ve anlaşılır şekilde iletmenin yolunu görsellerde bulmuştur. İnternetin hayatımıza getirdiği fazla bilgi eşittir bilgi kirliliği denkleminin bir benzeri görsellerde karşımıza çıkarmaktadır. Üstelik görseller yazıya göre bellekte daha uzun süre kalmaktadır. Bu bakımdan görsel bilgiyi belleğe doğru işlemek ve kullanmayı öğrenmek eğitim açısından daha da önemli hale gelmiştir. Günümüzde görsel okuma hem ders programları ile ulusal/ uluslararası sınavlarda hem de kitaplarda hiç olmadığı kadar yer almış durumdadır. Bu çalışmada MEB’in 8. Sınıflar için seçtiği Ferman Yayıncılık tarafından basılan Türkçe Ders Kitabındaki (Saygı, 2023) metin, alıştırma ve tema başı görselleri amaçlı örneklem olarak seçilmiştir. Görseller MEB’in Taslak Ders Kitabı ve Eğitim Araçları ile Bunlara Ait Elektronik İçeriklerin İncelenmesinde Değerlendirmeye Esas Olacak Kriterler ve Açıklamaları (MEB, 2022) kitapçığındaki esaslara göre geliştirilen Bulunurluk Tablosu listesine göre dört uzman ve araştırmacı tarafından yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabının (Saygı, 2023) görsel okuma alıştırmalarının nicelik ve nitelik durumunun MEB’in ilgili kitapçığındaki (MEB, 2022) esasları genel olarak sağladığı, ancak kitabın öğrencilerin görsel okuma becerilerini bir üst seviyeye çıkaracak üst düzey alıştırma türlerine ihtiyacı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

görsel okuma, görsel okuryazarlık, Türkçe dersi, 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı

Kaynakça

• Akyol, H. (2011). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Anderson, L. W., Krathwohl D. R., Airasian, P. W., Cruikshank, K. A., Mayer, R. E., Pintrich, P. R., Raths, J. ve Wittrock, M. C. (2018). Öğrenme Öğretim ve Değerlendirme İle İlgili Bir Sınıflama (Çeviren: Prof. Dr. Durmuş Ali Özçelik), Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
• Araştırma Kütüpheneleri Derneği. (2011). ACRL Visual Literacy Competency Standards for Higher Education, http://www.ala.org/acrl/standards/visualliteracy (Erişim tarihi: 28 Mart 2021)
• Avgerinou, M. D. ve Ericson, J. (1997, Aralık). A Review of the Concept of Visual Literacy, British Journal of Educational Technology , 28/4, 280 – 291 (Erişim tarihi: 21 Mayıs 2021)
• Debes, J. (1968). Some Foundations For Visual Literacy. Audiovisual Instruction, 13/9, 961-964.
• Güneş, F. (2014). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Krippendorff, K. (1995). On The Reliability of Unitizing Continuous Data. Sociological Methodology, 25, 47-76.
• MEB LGS (2023). Sınavla Öğrenci Alacak Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınav, https://cdn.eba.gov.tr/yardimcikaynaklar/2023/06/2023_sozel.pdf (Erişim tarihi: 12 Eylül 2023)
• MEB LGS (2022). Sınavla Öğrenci Alacak Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınav,
• https://cdn.eba.gov.tr/icerik/lgs/2022_sozel_bolum_a_kitapcigi_ve_cevap_anahtari.pdf (Erişim tarihi: 12 Eylül 2023)
• MEB LGS (2021). Sınavla Öğrenci Alacak Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınav, https://cdn.eba.gov.tr/icerik/lgs/2021_SOZEL_BOLUM_A_.pdf (Erişim tarihi: 12 Eylül 2023)
• MEB LGS (2020). Sınavla Öğrenci Alacak Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınav, https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_06/21195531_2020_sozel_bolum_a.pdf (Erişim tarihi: 12 Eylül 2023)
• MEB LGS (2019). Sınavla Öğrenci Alacak Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınav, https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_06/02125953_2019_SOZEL_BOLUM.pdf (Erişim tarihi: 12 Eylül 2023)
• MEB LGS. (2018). Sınavla Öğrenci Alacak Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınav, https://odsgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_06/03153730_SYZEL_BYLYM_A_kitapYY.pdf (Erişim tarihi: 12 Eylül 2023)
• MEB ÖP (2005). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB ÖP (2015). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi
• MEB ÖP (2017). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB ÖP (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar).Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB (2022). Taslak Ders Kitabı ve Eğitim Araçları ile Bunlara Ait Elektronik İçeriklerin İncelenmesinde Değerlendirmeye Esas Olacak Kriterler ve Açıklamaları, kitapinceleme.meb.gov.tr/Değerlendirmeye%20Esas%20Olacak%20Kriterler%20ve%20Açıklamaları.pdf (Erişim tarihi: 12 Ağustos2023)
• Newman, M. ve Ogle, D. (2019). Visual Literacy: Reading, Thinking, and Communicating with Visuals. London: Rowman ve Littlefield Publishers.
• Onursoy, S. (2019). Görsel iletişim ve İmge. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, İ. Y. ve Kavas, M. (2019). Görsel Okuma Ve Görsel Sunu Becerileri Bağlamında 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının İncelenmesi, Eğitim. ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 23-39.
• Pettersson, R. (2013). Views on Visual Literacy. Journal on Images and Culture, (VJIC), February, 1-9.
• Sarıkaya, B. (2017). Türkçe öğretiminde görsel okuma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 779-796.
• Saygı, S. (2023). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 8. Sınıf Ders Kitabı, Ferman Yayıncılık, Ankara
• Stokes, S. (2005). Visual Literacy In Teaching And Learning: A Literature Perspective, Electronic Journal for the Integration of Technology in Education, 1/1, 10- 19
• Tompkins, G. E. (2021). Dil Sanatlarının Temelleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• TUİK (2022). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587 (Erişim Tarihi: : 03 Ağustos 2023)
• Uçar, Ö., Uçar, F., Kılıç, L., Orhon, N. ve Taşçıoğlu, M. (2013, Ocak). Görsel Kültür. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Uçar, T. F. (2004). Görsel İletişim ve Grafik Tasarım (Dördüncü Baskı). İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Yıldırım ve Şimşek (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.