“Dilek Ağacı” Adlı Çocuk Kitabındaki Gerçeküstü İmgelerin Kök Değerler Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 39, 447 - 459, 21.04.2024

Filiz Karakaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1471508

Öz

Değerler, etik normların kazanılmasında ve karakter gelişiminde önem teşkil ederken çocuk kitapları da değerlerin öğretilmesinde ve aktarılmasında büyük rol oynar. Çocuk edebiyatı ürünlerinin kök değerleri fark ettirmesi açısından ilgi çekici bağlamlar üzerinden sunulması önemlidir. Bu araştırma çerçevesinde William Faulkner’ın yazdığı “Dilek Ağacı” adlı çocuk kitabı, kök değerleri barındırması yönünden incelenmiştir. Çalışmada “Dilek Ağacı” kitabının seçilmesindeki amaç, hayal gücünün gelişimi ve değerlerin aktarımı adına çocukları olumlu etkilemesidir. Kitap; düş dünyasında yaşanan serüvenin, yaratıcılığı ve hayal gücünü beslemesini sağlayarak imgesel bir anlatım sunar. Eğitsel iletiler gerçeküstü imgeler üzerinden verilerek ilgi ve merak uyandırır. Bu çalışmanın amacı, William Faulkner’ın “Dilek Ağacı” adlı eserindeki gerçeküstü imgeleri kök değerler açısından inceleyerek bu eserin 9-12 yaş çocukları için değerler eğitimi açısından uygunluğunu ve işlevselliğini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda adı geçen eserdeki gerçeküstü imgeler saptanarak bu imgeler Türkçe Öğretim Programı’ndaki (2019) kök değerler (adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik) esas alınarak sınıflandırılmış ve yorumlanmıştır. Bu çalışmada nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Çalışmada doküman incelemesine göre elde edilen veriler, içerik analiziyle çözümlenmiş ve Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan kök değerlerin hepsinin çalışılan eserde yer aldığı ortaya çıkmıştır. Çalışmanın sonucunda hayal gücünün gelişimi ve değerlerin kazandırılması için eserin Türkçe derslerinde okutulmak için tercih edilebileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, çocuk kitabı, kök değer, gerçeküstücülük, imge

Kaynakça

• Ağca, A. (2023). Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Yer Alan Hikâyelerin Kök Değerlerin Öğretiminde Kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akarsu, P. (2010). Sürrealizm ve Rüya. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Güzel Sanatlar Enstitüsü Resim Ana Sanat Dalı.
• Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının İlköğretim İkinci Kademedeki Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akdağlı, S. (2020). Sürrealizm Gerçekliğinde Kadın İmgesi ve Sürrealist Kadın Sanatçılar, Researcher, 8 (1) 40-56.
• Aydın, M. Z. & Akyol Gürler, Ş. (2020). Okulda Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Aydoğdu, H. ve Alkan, E. (2020). Değerler Eğitimi ve Behiç Ak‟ın Tavşan Dişli Bir Gözlemcinin Notlarında Sevgi. Milli Eğitim Dergisi, 49(226), 185-204.
• Ayverdi, İ. (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Kubbealtı Neşriyat.
• Baran Yir, B. (2019). Bilgin Adalı’nın Eserlerinin Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Biber Vangölü, Y. (2016). Geçmişten Günümüze Gerçeküstücülük. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 20 (3), 871-883.
• Bulut, K. (2021). Ayla Kutlu’nun ‘Merhaba Sevgi’ Adlı Çocuk Romanının Değerler Eğitimi ve On Kök Değer Açısından İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (57), 248-272.
• Çakmakçı, İ. (2001). Düşler İmgeler ve Masallar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, S. (2020). Modernist Bir Roman Ses ve Öfke. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8 (22), 260-277.
• Çelikörs, S. (2019). Mustafa Özçelik'in Şiirlerinde İmge. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirkol, N. (2008). İngiliz Roman Geleneğinde Çocuk Edebiyatının Gelişimi Arketipçi Eleştiri Kuramına Göre Alice Harikalar Diyarında, Define Adası, Orman Kitabı Eserlerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dürder, B. (1993). Roman Anlayışı. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Faulkner, W. (2020). Dilek Ağacı. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Freud, S. (2001). Psikanaliz Üzerine. İstanbul: Say Yayınları.
• Gençer, G. & Doğan-Kahtalı, B. (2022). Şermin Yaşar’ın Çocuk Kitaplarının Kök Değerler Açısından İncelenmesi. Turkish Studies-Education, 17(3), 407-421.
• Durmuş, G. (2016).Mesnevî’de Tahkiyeye Dayalı Değer Eğitimi. Journal of Turkish Studies, 11(9), 349-422.
• Hökelekli, H. (2013). Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kaya, M., & Gül, B. (2023). Adam Blade’in Canavar Peşinde Adlı Çocuk Kitaplarının On Kök Değer Açısından İncelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 13(2).
• Kardaş, N. (2018). Namık Kemal’in Vatan yahut Silistre Kitabında Yer Alan Değerlerin İncelenmesi. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi (1), 87-102.
• Kıral, E. (2018). Kayıp Giden Bir Değer: Saygı. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 4-10.
• Kuru, H. (2018). Çetin Öner’in “Gülibik” Adlı Çocuk Kitabında Eğitsel İletiler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), 323-329.
• Özdenören, R. (1999). Ruhun Malzemeleri. İstanbul: İz Yayınları.
• Sallabaş, M. E. (2012). Ömer Seyfettin Hikâyelerinin Türkçe Öğretiminde Değer Aktarımı Bakımından İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 59-68.
• Sarıkaya, B., & Mengüloğul, G. (2023). Balkanika Edebiyat Ödüllü Eserlerde Kök Değerler: “Sarı Kahkaha” Örneği. İçtimaiyat,73-89.
• Schnitker, S. A. (2012). An examination of patience and well-being. The Journal of Positive Psychology, 7(4), 263-280.
• Sever, S. (2010). Çocuk ve Edebiyat. İzmir: Tudem Yayıncılık.
• Suat, R. & Işıldak, R. S. (2008). Yaratmada İlk Adım: İmge ve İmgelem. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2 (1), 64-69.
• Türk Dil Kurumu. (2023). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ulağlı, S. (2006). İmgebilim “Ötekinin” Bilimine Giriş. Ankara: Sinemis Yayınları.
• Uygun, K., & Arslan, Ö. (2023). Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında ve Ders Kitaplarında Öz Denetim Becerisinin İncelenmesi. International Primary Education Research Journal, 7(3), 152-163.
• Yıldırım, A., & Simsek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, S. (2006). TSK Vatandaşlık Bilinci ve Vatan Sevgisi Eğitiminin Analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, S. (2017). William Faulkner ve İbrahim Golestân’ın Eserlerinde Realizmin Karşılaştırmalı Eleştirisi. Nüsha, 17 (45), 127-148.