Cenap Şahabettin’in “Dekadanlar” Bağlamındaki Yazılarında Servet-i Fünun Poetikası

Yıl 2024, Sayı: 39, 460 - 472, 21.04.2024

Elif Türker

https://doi.org/10.29000/rumelide.1471510

Öz

Servet-i Fünun şiiri, bir beyanname ile ortaya çıkmış değildir. Recaizade Mahmut Ekrem’in, Muallim Naci ile girdiği “Abes-Muktebes” tartışmasının alevlenmesinden sonra Galatasaray Sultanisi’nden öğrencisi Ahmet İhsan’ın sahibi olduğu Servet-i Fünun dergisinin başına, yine aynı okuldan öğrencisi Tevfik Fikret’i getirmiş ve bu dergide benzer edebiyat anlayışına sahip gençlerin zamanla bir araya gelmesiyle Servet-i Fünun şiiri ortaya çıkmıştır. Burada, “benzer edebiyat anlayışına sahip” ifadesi kilit bir rol oynar. Bu benzerlik, bir grup oluşturacak nitelikte olmasının, genç okurlar arasında rağbet görmesinin yanı sıra tepki çekmesi ve bu nedenle eleştirilerin hedefi haline gelmesi bakımından da dikkat çekmektedir. Özellikle dönemin otorite yazarlarından Ahmet Mithat Efendi, Servet-i Fünun yazarlarını, Tanzimat Fermanı’yla resmiyet kazanan Batılılaşma sürecindeki çabalara zarar verdikleri yönünde eleştirir. Ahmet Mithat, Servet-i Fünun yazarlarını Fransa’da ortaya çıkan ve “geri gitme” anlamına gelen “Dekadan” hareketiyle özdeşleştirir. Servet-i Fünun yazarları bu eleştirilere sessiz kalmaz. Ahmet Mithat Efendi’nin eleştirilerinin hedefindeki Cenap Şahabettin de yanıt veren isimlerden olmasına rağmen hiçbir yazısında doğrudan yanıt verme amacı gütmez. Cenap Şahabettin bu eleştirileri daha çok Servet-i Fünun edebiyatının amacını / niyetini açıklamak için bir fırsat gibi görür. Bu çalışmada da, Servet-i Fünun şiirinin ortaya çıkışının yarattığı etki ve bu etkiye, bilhassa Cenap Şahabettin’in verdiği tepkiler üzerinden Servet-i Fünun şiirinin poetikası araştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat Efendi, Servet-i Fünun, Cenap Şahabettin, Dekadanlar, Poetika

Kaynakça

• Abdullah, F. (1953). Muallim Naci ile Recaizade Ekrem arasındaki münakaşalar ve bu münakaşaların sebep olduğu edebî hâdiseler. Türkiyat Mecmuası, 10 (0), 159-200.
• Ahmet Haşim. (2014). Bize göre ve İkdam’daki diğer yazıları. İ. Enginün-Z. Kerman (Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi (1313/1897). Dekadanlar. Sabah, nr. 2628.
• Ahmed Reşit [Rey] (2018). Nazariyyât-ı Edebiyye Cilt I-II. A. Can (Haz.). İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Ali Ekrem (1996). Edebiyat-ı Cedîde’ye dair Ali Ekrem’den Rıza Tevfik’e bir mektup. A. Uçman (Haz.). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Akay, H. (2020). Servet-i Fünun şiir estetiği (Cenab Şahabeddin’in gözüyle). İstanbul: Şule Yayınları.
• Aristoteles (1987). Poetika. İ. Tunalı (Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Berkes, N. (2010). Türkiye’de çağdaşlaşma. A. Kuyaş (Haz.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cenap Şahabettin. (1897/2011). Yeni Elfaz. Yeni Türk edebiyatı metinleri 3: nesir 1 (1860-1923) içinde (s. 497-500). İ. Enginün-Z. Kerman (Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Cenap Şahabettin. (1897/2011). Yeni tabirat. Yeni Türk edebiyatı metinleri 3: nesir 1 (1860-1923) içinde (s. 500-504)). İ. Enginün-Z. Kerman (Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Cenap Şahabettin. (1897/2011). Sembolizm nedir?. Yeni Türk edebiyatı metinleri 3: nesir 1 (1860-1923) içinde (507-511). İ. Enginün-Z. Kerman (Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Cenap Şahabettin. (1897/2011). Dekadizm nedir?. Yeni Türk edebiyatı metinleri 3: nesir 1 (1860-1923) içinde (s. 511-514). İ. Enginün-Z. Kerman (Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Cenap Şahabettin (1897). Menafi-i edebiyye. Servet-i Fünun, nr: 329.
• Ergun, S. N. (1935). Cenab Şehabeddin: hayatı ve seçme şiirleri. İstanbul: Yeni Şark Kütüphanesi.
• Gökçek, F. (2017). Bir tartışmanın hikâyesi: dekadanlar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Jarrety, M. (2010). Poetika. İ. Yerguz (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Karaca, A. (2021). İkinci Yeni poetikası. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaplan, M. (2022). Tevfik Fikret: devir-şahsiyet-eser. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Korkmaz, Ferhat-Alaattin Karaca (2021). Hâce-i Evvel üzerine bir inceleme. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları dergisi, 13/25, 25-52.
• Okay, O. (2014). Poetika dersleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Süphandağı, İ. (2021). Cenap Şahabettin sembolist midir?. Türkbilig, 41, 205-220.
• Tanpınar, A. H. (2016). Edebiyat üzerine makaleler. Z. Kerman (Haz.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tarakçı, C. (1986). Cenâb Şehabeddin’de tenkid. Samsun: Eser Matbaası.
• Todorov, T. (2001). Poetikaya giriş. K. Şahin (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Tokgöz, A. İ. (1993). Matbuat hatıralarım. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sumer, N. (1996). Poetika klasik çağ: Aristoteles / Horatius / Longinus”. N. Aksoy vd. (Ed.) Şiir ve şiir kuramı üstüne söylemler içinde (s. 7-38). İstanbul: Düzlem Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (2008). Kırk Yıl. N. Ö. Akın (Haz.). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yalçın, H. C. (2019). Kavgalarım. İ. A. Kumsar (Haz.) İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Yalçın, H. C. (1999). Edebiyat anıları. R. Mutluay (Haz.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.