The Story of Three Princes in The Mathnawi and Annotatories on Its Seventh Volume by Scholars

Yıl 2024, Sayı: 40, 207 - 221, 25.06.2024

Karden Karakoç

https://doi.org/10.29000/rumelide.1502185

Öz

Efforts to understand and interpret Mevlânâ's Mathnawi began during his lifetime and have continued to the present day. In this vein, numerous annotatories have been written. While some annotatories address the entirety of the Mathnawi, there are also many partial annotatories focusing on specific sections or selected verses of the work. Mevlânâ employed a symbolic and metaphorical style laden with representations in the Mathnawi, skillfully embedding his intended meanings within the stories. The Mathnawi contains numerous standalone or intertwined stories, one of which is the Story of Three Princes found at the end of the sixth volume of the Mathnawi. This study examines the allegories and symbols in the Story of Three Princes in the sixth volume of Mehmed Murad Nakşibendî's commentary titled "Hülâsâtü’ş-Şürûh," which provides a Sufi interpretation of the story, and how the same story was concluded by commentators such as Şem’î Efendi, Ankaravî, Tahirü’l-Mevlevî, Abdülbaki Gölpınarlı, and A. Avni Konuk, who commented on the entirety of the Mathnawi. Given that this story appears at the end of the sixth volume of the Mathnawi, the manner in which commentators conclude it is significant in reflecting their views on the controversial seventh volume of the Mathnawi.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, the Mathnawi, the Story of Three Princes, Mehmed Murad Nakşibendî, and the 7th Volume

Mesnevî’de Geçen Üç Şehzade Hikâyesi Ve Şârihlerin Mesnevî’nin Yedinci Cildine Dair Görüşleri

Öz

Mevlânâ’nın Mesnevî’sini anlama ve yorumlamaya yönelik çabalar daha Mevlânâ hayattayken başlamış ve günümüze kadar devam edegelmiştir. Bu minvalde çok sayıda şerh kaleme alınmıştır. Mesnevî şerhlerinin bazıları Mesnevî’nin tamamına yönelikken eserin bir bölümüne veya seçme beyitlerine yapılan çok sayıda kısmî şerhler de vardır. Mevlânâ Mesnevî’de sembol ve mecazlarla yüklü temsilî bir üslup kullanmış, anlatmak istediklerini hikâyelerin arasına ustaca yerleştirmiştir. Mesnevî’de müstakil veya iç içe geçmiş çok sayıda hikâye vardır. Bu hikâyelerden biri de Mesnevî’nin altıncı cildinin sonunda yer alan Üç Şehzade Hikâyesidir. Bu çalışmada Mesnevî’nin tamamına şerh yazan Mehmed Murad Nakşibendî’nin Hülâsâtü’ş-Şürûh adlı Mesnevî şerhinin altıncı cildinde yer alan Üç Şehzade Hikâyesindeki remiz ve semboller, hikâyenin tasavvufî açılımı yapılıp aynı hikâyenin Mesnevî’nin tamamına şerh yazan Şem’î, Ankaravî, Tahirü’l-Mevlevî, Abdülbaki Gölpınarlı, A. Avnî Konuk tarafından nasıl bitirildiği incelenecektir. Söz konusu hikâye Mesnevî’nin altıncı cildinin sonunda yer almasından dolayı şârihlerin bu hikâyenin bitişine yönelik yaptıkları şerh Mesnevî’nin tartışmalı yedinci cildi ile ilgili görüşlerini de yansıtması açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, Mesnevî, Üç Şehzade Hikâyesi, Mehmed Murad Nakşibendî, Yedinci Cilt

Kaynakça

• Avşar, Ziya & Zeybek, Betül (2023). Mesnevî’nin Türkçe Şerhleri. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Çamyar, Erol (2014). Nakşibendî Mehmed Murâd Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi, Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, İsa (2002). “Mevlânâ’nın Mesnevî’sinin Tercüme ve Şerhleri”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Esntitüsü Dergisi, Sayı 19, Erzurum, s. 71-93.
• Çelik, İsa (2002). Mevlânâ’nın Mesnevîsi’nin Yedinci Cildi Üzerine. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 20, s.85-98.
• Demirel, Şener (2007). “Mevlânâ’nın Mesnevî’sinin Türkçe Şerhleri Üzerine Bir Literatür Çalışması”. TALİD (Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi), Eski Türk Edebiyatı Özel Sayısı, Cilt 5, Sayı, 10, s. 469-504.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (1990). Mesnevî Tercemesi ve Şerhi. VI. Cilt III. Basım, İstanbul: İnkîlap Yayınevi.
• Güleç İsmail (2006). Mevlânâ’nın Mesnevî’sinin Tamamına Yapılan Türkçe Şerhler. İlmi Araştırmalar, S.22, s.135-154.
• Güleç, İsmail (2008). Türk Edebiyatında Mesnevî Tercüme ve Şerhleri. 1. Baskı, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Güngör, Özlem (2019). “İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî Şerh-i Mesnevî (Mecmû‘atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma’ârif) (VI. Cilt) (İnceleme-Metin-Sözlük). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Niğde: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Gürer, Dilaver (2010). Mesnevî'nin Son Hikâyesi Işığında Aşkın Anlatılmazlığı ya da Mesnevî Neden Sonlandırılmamıştır?. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 1(25), 133-143. https://acikkuran.com/2/156.
• Konuk, Ahmet Avni (2006). Mevlâna Celâleddîn Rûmî Mesnevî-i Şerîf Şerhi I Tercüme ve Şer. (hzl. Selçuk Eraydın-Mustafa Tahralı), 3. bas., İstanbul: Kitabevi Yay.
• Konuk, Ahmet Avni (2011). Mesnevî-i Şerîf Şerhi. (hzl.: S. Eraydın-M. Tahralı), C. 13, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Konuk, Ahmet Avni, Mesnevî Şerhi. Konya: Mevlâna Müzesi Kütüphânesi no. 4740, 6. Defter.
• Özdemir, Mehmet (2016). Mesnevî’nin Türkçe Şerhleri. International Periodical for the Languages Literature and History of Turkish or Turkic, (11/20 Fall), s. 461-502.
• Öztürk, Seyda (2007). Şem’î’nin (15.-16. yy.) Mesnevî Şerhi (İlk Türkçe Tam Mesnevî Şerhi). Yayımlanmamış Doktora tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Tahirü’l-Mevlevî (Tarihsiz). Şerh-i Mesnevî (1-14). İstanbul: Şamil Yayınevi.
• Top, Hüseyin (2019). Mesnevi-i Manevi Şerhi (12 Cilt). İstanbul: Rumi Yayınları.
• Uludağ, Süleyman (1992). “Bidâyet”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 6, 132-133.
• Uludağ, Süleyman (2007). “Nihâyet”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 33, 102.
• Uludağ, Süleyman (2010). “Sülûk”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 38, 127-128.
• Uçar, Abdullah (2021). Pîr Muhammed Efendi, Hazînetü'l-Ebrâr IV. Cilt, İnceleme-Metin-Sözlük. Doktora tezi, Niğde: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Ünal, Mehmet (2016). Mesnevînin Yedinci Cildinin Sıhhati ile İlgili Görüş ve Tespitler. Journal of International Social Research, Vol 9, Issue 42, p.395.
• Yalap, Hakan (2023). Mesnevî’nin Türkçe Şerhleri. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Yilter, Sait (2016). Şem’î Şem’ullâh Şerh-i Mesnevî (VI. Cilt) (İnceleme-Tenkitli Metin Sözlük). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• M. Murad-ı Nakşibendî, Hülâsâtü’ş-Şürûh (I-II,III, IV,V ve VI. Cilt). İstanbul Üniversitesi Ktp., no: TY 6309-6310-6311-6312-6313-6314-6315.
• M. Murad-ı Nakşibendî, Hülâsâtü’ş-Şürûh, Süleymaniye Kütüphanesi [M.Arif-M.Murâd] [113/1- 3-4-6].
• M. Murad-ı Nakşibendî, Mâ Hazar. Süleymaniye Ktp. Mehmed Ârif Koleksiyonu, No. 260.