Marcel Mauss'un "Bütünsel Sosyal Olgu" Kavramı ile "Armağan Yaklaşımı" Arasındaki İlişkiselliği Tartışmak

Yıl 2024, Sayı: 2, 47 - 59, 30.06.2024

Abdurrahim Korkmaz

Öz

Marcel Mauss’un Armağan Üzerine Deneme (1924) eseri yüz yaşındadır. Bu eser, bir asırdır tartışılmakta ve açtığı yollarla birlikte sosyal bilimlerde çalışmalara konu olmaktadır. Bu çalışmanın konusu da, Mauss’un bulmaya ve ortaya çıkartmaya çalıştığı: insan toplumlarının temelinde bulunan temel taşlardan biri olarak “armağan” olgusudur. Mauss, “bütünsel sosyal olgu” kavramsallaştırması ile soyut ve teorik olanı, “armağan yaklaşımı”yla ise somut ve pratik durumu bir araya getirmiştir. Bu eş anlılık durumu, soyut-somut ve teori-pratik birlikteliği “ilişkisel sosyolojik” bir perspektif taşımakla birlikte, bugünkü “ilişkisel sosyoloji” paradigmasının da tohumlarını atmıştır. Bu bağlamda eldeki çalışma, Mauss’un “bütünsel sosyal olgu” kavramı ve “armağan yaklaşımı” arasındaki bağlardan hareketle, Armağan Üzerine Deneme çalışmasını ilişkisel sosyoloji yaklaşımıyla tartışmaya açmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, ilk bölümde; Mauss’un genel teorik eğilimlerine dair kısa bir çerçeve çizilmiş ve nasıl bir sosyal bilim düşüncesi taşıdığına odaklanılmıştır. Bu odaklanmada “bütünsel sosyal olgu” kavramsallaştırması ön plana çıkarılmıştır. İkinci bölümde; Mauss’un teorik yaklaşımından ve kavramsallaştırmasından hareketle, hem Armağan Üzerine Deneme çalışması tartışılmış hem de “armağan yaklaşımı” değerlendirilmiştir. Böylece sonuç bölümünde; hem Mauss’un “bütünsel sosyal olgu” anlayışı hem de “armağan yaklaşımı” birlikte ele alınarak, bu birlikteliğin “ilişkisel sosyoloji” paradigmasının kökenleri olduğu iddiası üzerine bir tartışma yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Marcel Mauss, Armağan, Bütünsel Sosyal Olgu, İlişkisellik, İlişkisel Sosyoloji

Discussing the Relationship Between Marcel Mauss’s Concept of “Total Social Fact” and the “Gift Approach”

Öz

Marcel Mauss’s The Gift (1924) is a hundred years old. This work has been discussed for a century and has been the subject of studies in social sciences along with the ways it opened. The subject of this study is the phenomenon of "gift" as one of the cornerstones of human societies, which Mauss tried to find and reveal. Mauss brought together the abstract and theoretical with his conceptualization of “total social fact” and the concrete practical situation with his “gift approach”. This state of simultaneity, abstract-concrete and theory-practice unity carries a “relational sociological” perspective, but also laid the seeds of today’s “relational sociology” paradigm. In this context, the present study aims to discuss the The Gift with a relational sociology approach, based on the ties between Mauss’s concept of “total social fact” and the “gift approach”. In line with this purpose, in the first part; A brief framework of Mauss’s general theoretical tendencies is drawn and the focus is on what kind of social science thought he carries. In this focus, the conceptualization of “total social fact” is brought to the fore. In the second part; based on Mauss’s theoretical approach and conceptualization, both the The Gift was discussed and the “gift approach” was evaluated. Thus, in the conclusion section; by considering both Mauss’s “total social fact” understanding and “gift approach” together, a discussion has been made on the claim that this unity is the origins of the “relational sociology” paradigm.

Anahtar Kelimeler

Marcel Mauss, Gift, Total Social Fact, Relationality, Relational Sociology

Kaynakça

• Benveniste, E. (2021). Hint-Avrupa sözcük haznesinde armağan ve değiş-tokuş. Engin Yurt ve Erdal Yıldız (Ed.), Armağanın fenomenolojisi (1. Baskı, s. 39-53). Pinhan Yayınları. (Orijinal makalenin basım tarihi 1971).
• Bourdieu, P. (2018). Bir pratik teorisi için taslak (1. Baskı). (N. Ökten, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1972).
• Bourdieu, P. (2022). Pratik nedenler (3. Baskı). (H. Uğur Tanrıöver, Çev.). Hil Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1994).
• Cairn-Info. (2024). La Revue du M.A.U.S.S. Retrieved June 25, 2024, from https://www.cairn-int.info/journal-revue-du-mauss.htm?contenu=english-full-text-articles
• Demir, S. (2021). Sosyolojide ilişkisellik ve ilişkisel sosyoloji (1. Baskı). Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Emirbayer, M. (2012). İlişkisel sosyoloji için manifesto. Güney Çeyin ve Emrah Göker (Yay. Haz.), Tözcülüğün tasfiyesi: İlişkisel sosyolojide temel yaklaşımlar (1. Baskı, s. 25-65). NotaBene Yayınları. (Orijinal makalenin basım tarihi 1997).
• Godbout, J. T. (2003). Armağan dünyası (1. Baskı). (D. Hattatoğlu, Çev.). İletişim Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 2000).
• Hyde, L. (2008). Armağan (1. Baskı). (E. Ayhan, Çev.). Metis Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1979).
• Jung, W. (2001). George Simmel -yaşamı, sosyolojisi, felsefesi- (1. Baskı). (D. Özlem, Çev.). Anahtar Kitaplar Yayınevi (Orijinal eserin basım tarihi 1990).
• Kasapoğlu, A. (2016). Uygulamalı ilişkisel sosyoloji (1. Baskı). Yeni İnsan Yayınları.
• Lévi-Strauss, C. (2005). Önsöz. Georges Gurvitch (Ed.), Sosyoloji ve antropoloji (1. Baskı, s. 15-57). (Ö. Doğan, Çev.). Doğu Batı Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1950).
• Lévi-Strauss, C. (2021). Yapısal antropoloji sıfır (1. Baskı). (N. Bingöl, Çev.). Ketebe Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1973).
• Malinowski, B. (1922). Argonauts of the western pacific. George Routledge and Sons.
• Malinowski, B. (1989). İlkel toplumlarda cinsellik ve baskı (1. Baskı). (H. Portakal, Çev.). Kabalcı Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1927).
• Malinowski, B. (1998). İlkel toplum (1. Baskı). (H. Portakal, Çev.). Öteki Yayınevi (Orijinal eserin basım tarihi 1926).
• Mauss, M. (1934). Hibe; arkaik cemiyetlerde mübadelenin şekilleri ve sebepleri (1 Baskı). (S. Etem, Çev.). Ahmet Sait Matbaası (Orijinal eserin basım tarihi 1924).
• Mauss, M. (2005). Sosyoloji ve antropoloji (1. Baskı). (Ö. Doğan, Çev.). Doğu Batı Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1950).
• Mauss, M. (2018). Armağan üzerine deneme (1. Baskı). (N. Özyıldırım, Çev.). Alfa Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 2012).
• Mauss, M. ve Fauconnet, P. (2014). Sosyoloji. (Ü. Meriç, Çev.). İstanbul University Journal of Sociology, 2(21-22), 143-173.
• Powell, C. ve Dépelteau, F. (2015). İlişkisel sosyoloji ontolojik ve teorik yönelimler (1. Baskı). (Ö. Akkaya, Çev.). Phoenix Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 2013).
• Simmel, G. (2009). Bireysellik ve kültür (1. Baskı). (T. Birkan, Çev.). Metis Yayınları.
• Swartz, D. (2022). Kültür ve iktidar -Pierre Bourdieu’nün sosyolojisi- (5. Baskı). (E. Gen, Çev.). İletişim Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1997).
• Tunçbilek, Ş. S. (2020). İkinci adam ya da kayda değer bir istisna: Sosyal bilimlerde konumlandırılamayan bir düşünür olarak Marcel Mauss. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, (40), 499-539.
• Tunçbilek, Ş. S. (2023). Marcel Mauss’un Armağan Üzerine Deneme’si -Bir Tahlil (1. Baskı). Ketebe Yayınları.
• Vanderberghe, F. (2018). The relation as magical operator: Over coming the divide between relational and processual sociology. In F. Depeltau (Ed.), Relational sociology handbook (pp. 35-59). Palgrave Publishing.
• Viana, D. (2021). The gift as total social fact: from Mauss to Money. In Stefan Kesting, Iona Negru and Paolo Silvestri (Eds.), The gift in the economy and society (1. Edition, pp. 52-77). Routledge Publishing.
• Weber, F. (2018). Sunuş. M. Mauss (Yazar) ve N. Özyıldırım (Çev.). Armağan üzerine deneme (1. Baskı, s. 11-67) içinde. Alfa Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 2012).
• Yurt, E. ve Yıldız, E. (2021). Armağanın fenomenolojisi (1. Baskı). Pinhan Yayınları.