TÜRKİYE'NİN ÇIĞ YÖNETİMİNE ELEŞTİREL BİR BAKIŞ

Yıl 2024, Sayı: 3, 17 - 33, 31.12.2024

Gülcan Aslan , Buse Karabay

Öz

Çığ, ciddi can ve mal kayıplarına yol açan doğal afettir. Türkiye’nin yüzölçümünün büyük bir bölümü dağlık ve engebeli olduğu için çığ oluşumuna elverişlidir. Bu sebeple Türkiye’de önemli can ve mal kayıplarına yol açan çok sayıda çığ afeti yaşanmıştır. Bu olaylar özellikle Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır. Ancak mevcut duruma karşın Türkiye’de bu afete yönelik bir yönetmelik bulunmamaktadır. Alınan önlemler ve stratejiler yetersiz kalmakta, altyapı eksiklikleri ve toplumsal farkındalık gibi problemler söz konusudur. Araştırma literatür taraması yöntemiyle yapılmıştır. Bu doğrultuda Türkiye'nin ve belirlenen ülkelerin çığ hakkındaki çalışmaları, alınan önlemleri ve raporları incelenmiştir. Avrupa'da çığ yönetiminin özellikle İsviçre, Avusturya, Fransa ve İtalya gibi ülkelerde gelişmiş olduğu belirlenmiştir. Bu ülkeler, çığ tehlikesiyle mücadele için ulusal düzeyde yasa ve düzenleme getirmiş, çığ izleme ve tahmin ağı kurmuşlardır. Çığ konusunda alınan bu önlemler, hem yerel hem de ulusal düzeyde toplum bilincinin arttırılması, etkin izleme sistemlerinin kurulması ve çığa duyarlı altyapı projelerinin hayata geçirilmesi önem arz etmektedir. Dünyadan örnekler verilerek çığ yönetim planı hakkında önerilerde bulunulmuştur. Sonuç olarak Türkiye'deki yönetmelik eksikliği durumu ve belirlenen ülkelerde çığ afetini yönetmeye yönelik çabalar, Türkiye'nin ilgili afet yönetimine dair alması gereken çaba ve düzenlemelerin gerekliliğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Afet Yönetimi, Çığ Yönetimi, Türkiye'de Çığ, Doğal Afet

Comparative Evaluation of Turkey's Avalanche Management

Öz

Avalanches are natural disasters that cause serious loss of life and property. A large part of Turkey's surface area is mountainous and hilly, which is favorable for avalanche formation. For this reason, there have been many avalanche disasters in Turkey, causing significant loss of life and property. These incidents are particularly concentrated in Eastern Anatolia and the Black Sea Region. However, despite the current situation, there is no regulation for this disaster in Turkey. The measures and strategies taken are insufficient, and there are problems such as infrastructure deficiencies and social awareness. The research is based on a literature review. In this direction, avalanche studies, measures taken and reports of Turkey and other countries were analyzed. It was determined that avalanche management in Europe is particularly developed in countries such as Switzerland, Austria, France and Italy. These countries have introduced laws and regulations at the national level to combat avalanche hazards and established avalanche monitoring and forecasting networks. These avalanche measures, increasing public awareness at both local and national level, establishing effective monitoring systems and realizing avalanche-sensitive infrastructure projects are important. Examples from around the world have been given and recommendations on avalanche management plans have been made. In conclusion, the lack of regulations in Turkey and the efforts to manage avalanche disasters in the identified countries have revealed the necessity of efforts and regulations that Turkey should take regarding the related disaster management.

Anahtar Kelimeler

Avalanche Management, Avalanche in Turkey, Natural Disaster, Disaster Management

Kaynakça

• AFAD (2018). Türkiye’de afet yönetimi ve doğa kaynaklı afet istatistikleri kitapçığı (s. 55-57). https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/35429/xfiles/Turkiye_de_Afetler.pdf (Erişim tarihi: 12.08.2024).
• American Avalanche Association (2024). https://www.americanavalancheassociation.org/ (Erişim tarihi: 10.08.2024).
• Canadian Avalanche Association (2016). Technical aspects of snow avalanche risk management, resources and guidelines for avalanche practitioners in Canada. Revelstoke: Canadian Avalanche Association.
• Conger, S. (2022). AIARE operational avalanche risk management plan. https://avtraining.org/wp-content/uploads/2022/07/AIARE-OARMP-Ver1_2022-07-13.pdf (Erişim tarihi: 17.07.2024).
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2024). Çığ kontrol projeleri https://cem.csb.gov.tr/cig-kontrol-projeleri-i-103691(Erişim tarihi: 22.07.2024).
• Demirci, A. (2014). Literatür taraması. Y. Arı, & İ. Kaya (Ed.), Coğrafya Araştırma Yöntemleri içinde (s. 73-109). Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği.
• Doğal Afet Arama Kurtarma İlk Yardım Kulübü (2024). Haritalar. https://dakikturkiye.org/cig-tehlike-haritasi (Erişim tarihi: 29.08.2024).
• Direktoratet for Sosial Trygghet og Beredskap (2024). https://www.dsb.no/menyartikler/om-dsb/about-dsb/ (Erişim tarihi: 24.11.2024).
• European Avalanche Warning Services (2024). https://www.avalanches.org/ (Erişim tarihi: 01.09.2024).
• Ergünay, O. (2007). Türkiye’nin afet profili. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara: Mattek Matbaacılık.
• Etter, H., Meister, R. & Atkins, D. (2004). ICAR and its importance in avalanche rescue. in: Proceedings International Snow Science Workshop 2004, Jackson Hole, WY, 360–369, 2004.
• Göl, C. (2005). Çığ Olgusu ve Ormancılık. Türk Ormancılık Dergisi, 6(1), 49-63. https://doi.org/10.18182/tjf.37063.
• Gurbetoğlu, A. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. http://agurbetoglu.com/files/3-%20ARA%C5%9ETIRMA%20S%C3%9CREC%C4%B0.pdf (Erişim tarihi: 18.08.2024).
• Gürer, İ. & Tunçel, H. (1994). Türkiye’de çığ sorunu ve bugünkü durumu. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi II. Sempozyumu. Ankara.
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, bütünleşik afet yönetimin temel ilkeleri. M. Kadıoğlu ve E. Özdamar (editörler) Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri içinde (s. 1-34). Ankara: JICA Türkiye Ofisi.
• Koçyiğit, Ö. (2022). Çığ araştırmaları ve mekânsal planlama açısından bir değerlendirme. https://webdosya.csb.gov.tr/db/mpgm/haberler/mek-nsal-planlama--8230-63841-20220629152831.pdf (Erişim tarihi: 22.08.2024).
• Kurt, T. (2017). Türkiye’de çığ yönetiminde teknik kapasitenin geliştirilmesi (Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. San Francisco: Jossey- Bass Publications.
• National Avalanche Center (2024). https://avalanche.org/national-avalanche-center/ (Erişim tarihi: 24.08.2024).
• Okur, Y. (2024). Artvin’de çığ düşmesi sonucu 2 kişi öldü, 3 kişi yaralandı. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/ artvinde-cig-dusmesi-sonucu-2-kisi-oldu-3-kisi-yaralandi/2837220 (Erişim tarihi: 24.08.2024).
• Özkan, O., & Uzun, A. (2024). Sivil Toplum Kuruluşlarının Afet Yönetimindeki İkametlerini Sorgulamak Balıkesir İli Örneği. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(46), 267-312.
• Özşahin, E. (2013). Türkiye’de yaşanmış (1970-2012) doğal afetler üzerine bir değerlendirme. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı. https://www.tdmd.org.tr/pdf/TDMSK046.pdf (Erişim tarihi: 21.08.2024).
• Shaw, R. (2003). Role of Non-Government Organizations in earthquake disaster management: An Asian perspective. Regional Development Dialogue, 24 (1), 1-15.
• Statens Vegvesen (2024). https://www.vegvesen.no/vegprosjekter/ (Erişim tarihi: 24.11.2024).
• Tavşanoğlu, F. (1974). Türkiye’de Çığ Problemi. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University. https://doi.org/10.17099/jffiu.43331
• UNISDR (2009). Terminology on Disaster Risk Reduction. Geneva: United Nations International Strategy for Disaster Reduction. https://www.preventionweb.net/files/7817_UNISDRTerminologyEnglish.pdf (Erişim tarihi: 18.08.2024).
• Utah Department of Public Safety Division of Emergency Management (2019). Avalanche: Risk and mitigation. 2019 Utah State Hazard Mitigation Plan içinde (55-72). Utah: Utah Department of Public Safety Division of Emergency Management.
• Uzun, A., & Oğlakcı, B. (2019). Turkey’s earthquake history and institution based earthquake reduction policies and strategies. P. Farabollini, F. R. Lugeri, S. Mugnano (Eds.). Earthquake risk perception, communication and mitigation strategies across Europe içinde (64-83). Rende: Il Sileno Edizioni.
• Volk, G., Aydın, A., & Eker, R. (2015). Avalanche control with mitigation measures: A case study from Karaçam-Trabzon (Turkey). European Journal of Forest Engineering, 1 (2), 61-68. Yavaş, Ö. M., Şahin, D. (2007). Türkiye’de Çığ Afeti Zararlarını Azaltma Çalışmaları. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara: Mattek Matbaacılık.
• Wyssen Avalanche Kontrol (2024). https://www.wyssenavalanche.com/en/preventive-avalanche-release/wyssen-avalanche-tower-ls12-5-and-ls24-5/ (Erisim tarihi: 26.11.2024).