Son beş yıla gündem olan konuların Türkiye’de hemşirelik hizmeti sunumuna yansımaları

Yıl 2024, , 318 - 324, 30.06.2024

Rukiye Kökkız , Derya Avan Çınar , Demet İnangil , Nurdan Yalçın Atar

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1420159

Öz

Bakım hemşirelik mesleğinin temelinde yer almakta ve hemşirelik uygulamaları ile özel bir nitelik kazanmaktadır. Hemşirelik mesleğine özgü olan hemşirelik bakımı, değişen toplum dinamikleri ve teknolojik gelişmeler ile kendini güncellemektedir. Hemşirelik bakımının taşıdığı anlam hep aynı olsa da bakım hizmetinin sunumunda oluşan değişimlerin takip edilmesi önemlidir. Bu nedenle sağlık bakımında güncel gelişmelerin izlenmesi amacıyla ülkemizde hemşirelik bakımında son beş yılın gündemini oluşturan araştırmaların derlenmesi amaçlanmıştır. Derlemeye konu olan araştırmalara “hemşirelik bakımı, Covid-19, kanıta dayalı uygulamalar, sağlık teknolojisi ve afet” anahtar kelimeleri kullanılarak ulaşılmıştır. Bu çalışmalar incelendiğinde, altı başlık altında kategorize edilmiştir. Bunlar; bireyselleştirilmiş bakım, karşılanmamış hemşirelik bakımı, Covid-19 ve hemşirelik bakımı, teknoloji ve hemşirelik bakımı, kanıta dayalı hemşirelik bakımı, afetler ve hemşirelik bakım uygulamalarıdır. Yapılan araştırmalar incelendiğinde bireyi etkileyen tüm gelişmeler ister teknolojik gelişmeler gibi olumlu ister salgın hastalıklar gibi olumsuz olsun, hemşireliğin odağı birey olduğu için hemşirelik bakım sunumunu etkilemektedir. Hemşireler tüm bu gelişmeleri takip ederek bakıma yansıtabilmeli ve mesleği geliştirmek için araştırmalar yapmalı bu araştırmalar sonucunda da gerekli düzenlemeleri yapabilmek için rol ve sorumluluk almalıdırlar.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik bakımı, Covid-19, sağlık teknolojisi, afet.

Reflections of the Topics on the Agenda in the Last Five Years on Nursing Service Provision in Turkey

Öz

Care is at the core of the nursing profession and gains a special quality through nursing practices. Nursing care, which is specific to the nursing profession, updates itself with changing social dynamics and technological developments. Although the meaning of nursing care is always the same, it is important to follow the changes in the delivery of care services. For this reason, it is aimed to compile the research that constitutes the agenda of the last five years in nursing care in our country in order to monitor current developments in health care. The studies included in the compilation were accessed using the keywords "nursing care, Covid-19, evidence-based practices, health technology and disaster". When these studies are examined, they are categorized under six headings. These; individualized care, unmet nursing care, Covid-19 and nursing care, technology and nursing care, evidence-based nursing care, disasters and nursing care practices. When the researches are examined, all developments that affect the individual, whether positive such as technological developments or negative such as epidemic diseases, affect the delivery of nursing care since the focus of nursing is the individual. Nurses should be able to follow all these developments and reflect them on care, conduct research to improve the profession, and take a role and responsibility to make the necessary arrangements as a result of these researches.

Anahtar Kelimeler

Nursing care, Covid-19, health technology, disaster.

Kaynakça

• Acaroğlu R, Şendir M, Kaya H, & Soysal E. (2007). Bireyselleştirilmiş hemşirelik bakımının hasta memnuniyeti ve yaşam kalitesine etkisi. İstanbul Üniversitesi Florance Nightingale Hemşirelik Dergisi, 15(59): 61-7.
• Akgerman A., Yavuz E. D. Ö. Kavaslar İ., & Güngör S. (2022). Yapay zekâ ve hemşirelik. Sağlık Bilimlerinde Yapay Zekâ Dergisi, 2(1): 21-7. https://doi.org/10.52309/jaihs.v2i1.36.
• Akpınar N.B., & Ceran M. (2020). Afetlerle ilgili güncel yaklaşımlar ve afet hemşiresinin rol ve sorumlulukları. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi, 1(1:, 28-40.
• Akyar İ. (2020). Covid-19 hastalarında akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) yönetimi ve hemşirelik bakımı. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7 (Özel Sayı): 8-14. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.775677.
• Altınbaş Y, & İster E. D. (2020). Hemşirelerin bakım verici rollerine ilişkin tutumları ve bireyselleştirilmiş bakım algıları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 29(4): 246-54. https://doi.org/10.17942/sted.621856.
• Aştı T. A., & Karadağ A. (2021). Hemşirelik Esasları. (2. Baskı). İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık (178 p).
• Avcı A., Çavuşoğlu E., Moran M., & Meral G. (2022). Covid-19 tanısı alan hastaya bakım veren hemşirelerde merhamet yorgunluğu ve iş doyumu arasındaki ilişki. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2): 43-52. https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.997016.
• Avcı S., Kaplan B., & Ortabağ T. (2020). Hemşirelik Bölümündeki Öğrencilerin Afet Konusundaki Bilgi ve Bilinç Düzeyleri. Resilience, 4(1): 89-101. https://doi.org/10.32569/resilience.619897
• Avcı S., Kaplan B., Ortabağ T., & Arslan, S. (2022). Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Afet Konusundaki Bilgi ve Bilinç Düzeyleri. Afet ve Risk Dergisi, 5(1): 94-108. https://doi.org/10.35341/afet.1034678
• Aydın B., & Sivrikaya S. K. (2022). Covid-19 pandemisinin çocuklar üzerindeki etkisi ve hemşirelik bakımı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 38(1): 61-70. https://doi.org/10.53490/egehemsire.818195.
• Aydın, L. Z., & Büyükbayram, Z. (2020). Hemşirelerin mesleki tutumlarına göre bireyselleştirilmiş bakım algıları. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 12(2), 198-206. https//doi: 10.5336/nurses.2019-71122.
• Aygün O., & Yıldırım M. (2021). Hemşirelerin kanıta dayalı uygulamalara yönelik tutumları: tanımlayıcı bir çalışma. Izmir Democracy University Health Sciences Journal, 4(3): 327-38. https://doi.org/10.52538/iduhes.1033115.
• Baran G.K., Atasoy S., & Şahin S. (2020). Hemşirelerin kanıta dayalı hemşirelik uygulamalarına yönelik farkındalık ve tutumlarının değerlendirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(3): 352-9. https://doi.org/10.34087/cbusbed.699410.
• Baykara, Z. G., & Eyüboğlu, G. (2020). Covid-19 pandemisinde hemşirelik bakımı. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9-17. https://dergipark.org.tr/en/pub/gsbdergi/issue/56673/790250.
• Bilgiç D., Yağcan H.., Güler B, & Aypar N. N. (2019). Jinekolojik cerrahide ameliyat öncesi ve sonrası kanıta dayalı bakım uygulamaları. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 6(2): 114-21. https://dergipark.org.tr/en/pub/sagakaderg/issue/46295/527292.
• Çelik G. O., Evkaya N., Eskidemir S., Dalfidan B., & Arzu T. (2020). Covid-19 salgınında cerrahi: Cerrahi sürece genel bir bakış ve hemşirelik bakımı/yönetimi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2): 221-7. https://dergipark.org.tr/en/pub/ikcusbfd/issue/55773/746174.
• Çetin B., & Eroğlu N. (2020). Hemşirelik bakımında teknolojinin yeri ve inovasyon. Acta Medica Nicomedia, 3: 3. https://dergipark.org.tr/tr/pub/actamednicomedia.
• Çevirme A., & Aylin K. (2020). Covid-19 pandemisi ve hemşirelik mesleğine yansımaları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5): 46-52. https://dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/54658/723821.
• Doğan A., & Karasu F. (2020). Covid-19 hastası ve hemşirelik bakımı: olgu sunumu. Van Sağlık Bilimleri Dergisi, 13 (Covıd-19 Özel Sayı): 53-8. https://dergipark.org.tr/en/pub/vansaglik/issue/56982/736088.
• Doğan, P., Tarhan, M., & Kürklü, A. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin bireyselleştirilmiş bakım algıları ile ahlaki duyarlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. https//doi:10.5222/HEAD.2019.119.
• Dündar T., & Özsoy S. (2020). Gebelikte yeni tip korona virüs enfeksiyonu (Covid-19) ve hemşirelik bakımı. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 6(2): 125-35. https://dergipark.org.tr/en/pub/kashed/issue/58386/716046.
• Düzgün G., & Aykar F. Ş. (2020). Covid-19: Yaşlılarda Bakım Yönetimi ve ݬzlem. (1. Baskı). Ankara: Türkiye Klinikleri, 47-52 p
• Ekrem E. C., & Kavlak O. (2021). Polikistik over sendromunda kanıta dayalı uygulamalar ve hemşirelik bakımı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 30(2): 119-126. https//doi:10.17827/aktd.876521.
• Elmaoğlu, E., & Özdemir, S. (2022). Pediatri Hemşireleri Tarafından Karşılanamayan Bakım ve Nedenleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 15(2), 175-185. https://doi.org/10.46483/deuhfed.971502.
• Ergezen, F. D., & Kol, E. (2021). Karşılanamayan hemşirelik bakımı. Journal of Education and Research in Nursing, 18(4). https//doi: 10.5152/jern.2021.16768.
• Erikli N. H., Yıldırım Y., Aykar F. Ş., & Fadıloğlu Z. Ç. (2021). İnsan bakım modeli’nin hemşirelik bakımında kullanımı: Covid 19. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2): 227-34. https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.877775.
• Eskici, G. T., & Baykal, Ü. (2021). Karşılanmayan hemşirelik bakımı. https//doi:10.5222/SHYD.2021.28190. Gök H., Aksu D., & Hakyemez A. (2020). Hemşirelerin inovasyona bakış açıları ile bireysel yenilikçilik durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2): 128-34. https//doi: 10.47115/jshs.78357.
• Güleşen, G. (2022). Hemşirelik Bakımında Önemli Bir Kavram: Karşılanamayan Hemşirelik Bakımı ve Nedenleri. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 42-49. https://doi.org/10.51536/tusbad.1042757.
• https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 30.06.2023.
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=13830&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 Erişim Tarihi: 30.06.2023.
• Kalanlar B. (2017). Afet Hemşireliği. s:12. Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Ankara
• Kalisch, B. J. (2006). Missed nursing care: a qualitative study. Journal of nursing care quality, 21(4), 306-313.
• Kaplan E., Aktaş M. C., & Kaya H. (2021). Covid-19 pandemi korkusu ile hemşirelerin bakım verici rolüne ilişkin tutumları arasındaki ilişki. SBÜ Hemşirelik Dergisi, 3(3): 135-40. https//doi: 10.48071/ sbuhemsirelik.997960.
• Karagözoğlu Ş, Demiray A, & Doğan P. (2023). Temel hemşirelik uygulama için esaslar. (1. Baskı). Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri (133-134 p)
• Karayurt Ö., Ursavaş F. E., & İşeri Ö. (2018). Hemşirelerin bireyselleştirilmiş bakım verme durumlarının ve görüşlerinin incelenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (2); 163-9. https://doi.org/10.31067/0.2018.8.
• Kartal, H., Çamlıca, T., & Özkan, A. (2022). Yoğun Bakımlarda Karşılanmayan Hemşirelik Bakımı ve Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi. https//doi:10.54304/SHYD.2022.75547.
• Keskin A. Y., & Alan H. (2023). Hemşirelik Lisans Öğrencilerinin Afete Müdahale Öz Yeterliliğinin Değerlendirilmesi. Etkili Hemşirelik Dergisi, 16(3): 332-342. https://doi.org/10.46483/jnef.1327474
• Kızıltan B., & Usta A. (2020). Covid-19 hastalığı ve hemşirelik bakımında örnek bir model: Olgu sunumu. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 29(6): 446-55. https://doi.org/10.17942/sted.804175.
• Küçük E. Ö., & Kapucu S. (2021). Hemşirelerin disfaji yönetiminde kanıta dayalı rehber kullanımına yönelik deneyimleri (Nitel bir çalışma). Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8(1): 35-42. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.906943.
• Özakgül, A. A., Acaroğlu, R., Şendir, M., Atar, N. Y., & Eskimez, Z. (2022). Hastaların ve Hemşirelerin Bireyselleştirilmiş Bakım Algılarının Değerlendirilmesi. Journal of Academic Research in Nursing (JAREN), 8(1). https://doi:10.55646/jaren.2022.55376.
• Özen N., Köse T., & Terzioğlu F. (2020). Santral venöz kateter enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı uygulamalar: Yoğun bakım hemşirelerinin bilgileri. Turkish Journal of Intensive Care, 18(2): 91-8. https//doi: 10.4274/tybd.galenos.2019.25991.
• Özkan S., & Asar A. S. (2022). Cerrahi hemşireliğinde tele sağlık uygulamaları. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 38(1): 43-8. https://doi.org/10.53490/egehemsire.777580.
• Özsaban, A., & Acaroğlu, R. (2022). Karşılanmamış Hemşirelik Bakımına Kavramsal Bakış: Bir Delphi Çalışması. https//doi:10.54304/SHYD.2022.46362.
• Saray H., & Ünsal A. (2020). Hemşirelerin teknolojiye ilişkin tutumları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3: 423-9. https://doi.org/10.31067/0.2020.291.
• Sütsünbüloğlu E., & Sayar S. (2021). Dijital Hastane ve Hemşirelik Bakımı, s. 115-28. https://acikerisim.karatay.edu.tr/handle/20.500.12498/5713.
• Şendir M., Şimşekoğlu N., Abdulsamed K., & Sümer K. (2019). Geleceğin teknolojisinde hemşirelik. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 1(3): 209-14.
• https://dergipark.org.tr/en/pub/sbuhemsirelik/issue/50916/592772. Şimşek P., & Gündüz, A. (2021). Türkiye’de afet hemşireliği. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 47(3): 469-476. Taşgıt A., & Dil S. (2022). Covid-19 tanılı postpartum dönemdeki kadının roy adaptasyon modeline göre hemşirelik bakımı. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 4(2): 181-9. https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1028142.
• Tolasa, A. G., & Akyol, A. (2020). Covid-19 tanılı hastanın gordon’un fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli’ne göre hemşirelik bakımı: olgu sunumu. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 24(3), 184-189. https://dergipark.org.tr/en/pub/ybhd/issue/59354/768370.
• Toraman A. U., & Konal E. (2023). Hemşirelik Öğrencilerinin Afete Müdahalede Öz Yeterliliklerinin Belirlenmesi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(2): 509-514.
• Toru F. (2020). Hemşirelik uygulamalarının kilit noktası: Bireyselleştirilmiş bakım. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(1), 46-59. https://dergipark.org.tr/en/pub/amusbfd/issue/52200/505152.
• Ulubay S., Özcan E., & Ayoğlu T. (2022). Hemşirelik bakım ve uygulamalarında yapay zekâ kullanımının önemi. Sağlık Bilimlerinde Yapay Zeka Dergisi (Journal of Artificial Intelligence in Health Sciences), 2(2): 13-7. https://doi.org/10.52309/jaihs.v2i2.42.
• Uran B. N. Ö., & Yıldırım B. (2023). Büyük Felaket: Afet Hemşireliği ve Afet Farkındalığı. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(2): 749-754.
• Uzun L. N., & Cerit B., Ak B. (2022). Neuman Sistemler Modeli’ne göre covıd-19 tanılı hastanın hemşirelik bakımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 3(1): 71-90. https://doi.org/10.53490/egehemsire.939895.
• Yılmaz D., Demir Ş., Kayalıoğlu M., & Usta Y. Y. (2022). Covid-19 sürecinde örgütsel güvenin hemşirelerin bakım verici rollerine ilişkin tutumları üzerine etkisi. Türk Hemşireler Derneği Dergisi, 3(2): 99-112. https://dergipark.org.tr/en/pub/thdd/issue/73812/1119716.
• Yılmaz D., Düzgün F., & Dikmen Y. (2019). Hemşirelerin kanıta dayalı hemşireliğe yönelik tutumlarının incelenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (4): 713- 9. https://doi.org/10.31067/0.2018.91.