Sağlık sektöründe etik iklim oluşturmanın hemşirelerin performansına etkisi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 105 - 113, 30.06.2019

Pınar Erdoğan Adnan Çelik

Öz

Giriş: 24 saat kesintisiz hizmet veren sağlık kuruluşlarında yoğun tükenmişlik yaşayan ve bu bağlamda performansları düşen hemşirelerin, zaman zaman evlerinden daha fazla vakit geçirdikleri hastanelerde huzurlu ve mutlu bir şekilde çalışmaları, mesleklerini severek yapmaları ve artan hasta beklentilerini karşılayabilmeleri ancak örgütte etkin bir etik iklim ortamı ile sağlanabilir. 

Yöntem: Araştırmanın evreni Karaman ilinde faaliyet gösteren bir hastanede görev yapan 450 hemşiredir. Çalışmada veriler anket yöntemiyle toplanmış ve SPSS programında analiz edilmiştir. Çalışanların performansı Rahman ve Bullock (2004)’un , etik iklim ise Victor ve Cullen (1993)’ın etik iklim ölçeği ile ölçülmüştür.

Bulgular: Çalışmada sağlık kuruluşlarında etik iklimin boyutları olan egoistlik iklimi, yardımseverlik iklimi ve ilkelilik iklim boyutlarının çalışan performansı üzerindeki etkilerini incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, araştırmanın hipotezleri belirlenmiştir. 

Sonuç: Etik iklim ile performans ilişkisi korelasyon ve regresyon ile ölçülmüş ve etik iklim ile çalışan performansı arasında zayıf düzey istatistiksel olarak anlamlılığa rastlanmıştır.  Yine etik iklimin alt boyutları ile yapılan korelasyon ve regresyon analizlerinde  istatistiksel anlamlılığa rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Etik, Etik İklim, Performans, Çalışan Performans, Hemşire

The effect of creating ethic climate in the health sector on the performance of nurses

Öz

İntroduction: In health organizations giving 24-hour not stop services, for the nurses who experience intensive exhaustion and sometimes spend more time than that they spent at their houses, whose performances decrease for that reason, for their spending time peacefully and happily, for their giving services in a desiring way, and meeting the increasing expectations of the patients an effective ethical climate environment in the organization can be provided for them.

Method: The population of the study is 450 nurses working in a hospital in Karaman province. The data were collected by questionnaire method and analyzed in SPSS program. Employees' performance was measured by Rahman and Bullock (2004) and ethical climate by Victor and Cullen (1993).

Results: In this context the objective of this study is to analyze the egoistic, helpful, primitive climates which are the dimensions of ethical climate in health organizations and their impact on employee performance. Parallel to this objective by taking the theoretical discussions and research findings in the literature into account the hypotheses of the study were determined. 

Conclusion:  The relationship between ethical climate and performance was measured by correlation and regression, and a weak statistical significance was found between ethical climate and employee performance.Also, there was no statistical significance in the correlation and regression analyzes with the sub-dimensions of ethical climate

Anahtar Kelimeler

Ethics, Ethical climate, Performance, Employee Performance, Nurse

Kaynakça

• 1. Türk Sanayi ve İşadamları Derneği, (2005). Devlette etikten etik devlete: kamu yönetiminde etik. İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
• 2. Eser, G. (2007). Etik iklim ve yöneticiye güvenin örgüte bağlılığa etkisi (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• 3. Çiçek, B. (2016). Değer merkezli liderliğin etik iklim ve çalışan sesi üzerindeki etkisi. İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Malatya.
• 4. Ertekin, Y. (1977). Örgüt iklimi. TODAİE, Ankara.5. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&kelime=iklim E.T. 05.04.2018
• 6. Gerçeker, B. (2012). Sağlık kuruluşlarında örgüt iklimi ve bilgi güvenliğinin ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• 7. Victor, B., & Cullen, J. B. (1988). The organizational bases of ethical work climates. Administrative science quarterly, 101-125.
• 8. Cullen, J. B., Victor, B., & Stephens, C. (1989). An ethical weather report: Assessing the organization's ethical climate. Organizational dynamics, 18(2), 50-62.
• 9. Wimbush, J. C., & Shepard, J. M. (1994). Toward an understanding of ethical climate: Its relationship to ethical behavior and supervisory influence. Journal of Business ethics, 13(8), 637-647.
• 10. Barnett, T., &Schubert, E. (2002). Perceptions of the ethical work climate and covenantal relationships. Journal of Business Ethics, 36(3), 279-290.11. Bingöl, D. (2010).İnsan kaynakları yönetimi.(7. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım.
• 12. Cullen, J. B., Parboteeah, K. P., & Victor, B. (2003). The effects of ethical climates on organizational commitment: A two-study analysis. Journal of Business Ethics, 46(2), 127-141.
• 13. Dündar, T. (2010). Sağlık çalışanlarının yıldırmaya maruz kalmalarında hastane etik iklimi ile sosyo-demografik özelliklerinin rolü: Bolu ili hastanelerinde bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• 14. Iutcovich, J. M., Kennedy, J. M., & Levine, F. J. (2003). Establishing an ethical climate in support of research integrity: Efforts and activities of the American Sociological Association. Science and engineering ethics, 9(2), 201-205.
• 15. Savran, G. (2007). Etik İklim ve tükenmişlik sendromunun kalite yönetim sistemleri üzerine etkileri: Bir laboratuar uygulaması (Yayınlanmamış Yüksek lisans projesi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• 16. İnceoğlu, S. (2012). Devlette Etikten, Etik Devlete,E.T.Kasım 2014 http://www. tusiad. org.tr/ komisyonlar/parlamento- isleri-ve-siyasi-reformlar-komisyonu/rapor/devlette-etikten-etik-devlete--yargida-etik/17. Deshpande, S. P. (1996). Ethical climate and the link between success and ethical behavior: An empirical investigation of a non-profit organization. Journal of Business Ethics, 15(3), 315-320.18. Deshpande, S. P., George, E., & Joseph, J. (2000). Ethical climates and managerial success in Russian organizations. Journal of Business Ethics, 23(2), 211-217.19. Parboteeah, K. Praveen, and Edward Andrew Kapp.(2008). Ethical climates and workplace safety behaviors: An empirical investigation. Journal Of Business Ethics, 80(3), 515-529.20. Biçer, M. (2005). Satış elemanlarının iş tatmini, örgüt bağlılığı ve işten ayrılma niyetinin etik iklim ile ilişkisi: Sigorta ve ilaç sektörlerinde bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• 21. Elçi, M. (2005). Örgütlerde etik iklimin personelin vatandaşlık davranışlarına etkileri (Yayınlanmamış doktora tezi). Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze. 22. Gorsira, M., Steg, L., Denkers, A., & Huisman, W. (2018). Corruption in organizations: Ethical climate and individual motives. Administrative Sciences, 8(1), 4.23. Burton, L. J., Welty Peachey, J., & Wells, J. E. (2017). The role of servant leadership in developing an ethical climate in sport organizations. Journal of Sport Management, 31(3), 229-240.24. Şahin, B., & Dündar, T. (2011). Sağlik sektöründe etik iklim ve yildirma (mobbing) davranişlari arasindaki ilişkinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(01), 129-159.25. Deshpande, S. P., & Joseph, J. (2009). Impact of emotional intelligence, ethical climate, and behavior of peers on ethical behavior of nurses. Journal of Business Ethics, 85(3), 403 -41026. Kamu görevlileri etik kurulu kurulması ve bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun.E.T.Ocak 2018, https://www.yok.gov.tr/documents/10279/6852671 /1.5.5176.pdf/ de6 35f d1-5675-4f47-b265-c7edd4bfad44
• 27. Corley, M. C., Minick, P., Elswick, R. K., & Jacobs, M. (2005). Nurse moral distress and ethical work environment. Nursing ethics, 12(4), 381-390.
• 28. Pauly, B., Varcoe, C., Storch, J., & Newton, L. (2009). Registered nurses’ perceptions of moral distress and ethical climate. Nursing Ethics, 16(5), 561-573.
• 29. Varcoe, C., Pauly, B., Storch, J., Newton, L., & Makaroff, K. (2012). Nurses’ perceptions of and responses to morally distressing situations. Nursing Ethics,19(4), 488-500.
• 30. Silén, M., Svantesson, M., Kjellström, S., Sidenvall, B., & Christensson, L. (2011). Moral distress and ethical climate in a Swedish nursing context: perceptions and instrument usability. Journal of clinical nursing, 20(23‐24), 3483-3493.
• 31. Olson, L. L. (1998). Hospital nurses' perceptions of the ethical climate of their work setting. Image: the Journal of Nursing Scholarship, 30(4), 345-349.
• 32. Bahçecik, N., Özgür, H. (2003). Hospital Ethical Climate Survey in Turkey. JONA’S Healthcare Law, Ethics and Regulation Vol.5 No.4 94-99
• 33. Tsai, M. T., & Huang, C. C. (2008). The relationship among ethical climate types, facets of job satisfaction, and the three components of organizational commitment: A study of nurses in Taiwan. Journal of Business Ethics, 80(3), 565-58
• 34. Koskenvuori, J., Numminen, O., & Suhonen, R. (2017). Ethical climate in nursing environment: a scoping review. Nursing ethics, 0969733017712081.
• 35. Lemmenes, D., Valentine, P., Gwizdalski, P., Vincent, C., & Liao, C. (2018). Nurses’ perception of ethical climate at a large academic medical center. Nursing ethics, 25(6), 724-733.
• 36. Geylan, R.& Tonus, H. Z. (2004). İnsan kaynakları yönetimi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• 37. Paşa, M. (2007). Stresin bireysel performans üzerindeki etkileri ve bir uygulama (Yayınlanmamış Doktora tezi),Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• 38. Sabuncuoğlu, Z. (2013).İnsan kaynakları yönetimi, İstanbul:Beta Basım Yayım.
• 39. Şimşek, M. Ş., Çelik, A. & Akgemci, T. (2014). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış. Konya:Eğitim Kitabevi.
• 40. Doğan, S., & Karataş, A. (2011). Örgütsel etiğin çalişan memnuniyetine etkisi üzerine bir araştirma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (37), 1-40.
• 41. Berrone, P., Surroca, J., & Tribó, J. A. (2007). Corporate ethical identity as a determinant of firm performance: A test of the mediating role of stakeholder satisfaction. Journal of Business Ethics, 76(1), 35-53.
• 42. Luthans, F., Norman, S. M., Avolio, B. J., & Avey, J. B. (2008). The mediating role of psychological capital in the supportive organizational climate—employee performance relationship. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 29(2), 219-238.
• 43. Karçıka Ö. (2017). Toplam kalite yönetimi ile firma performansı arasındaki ilişkide etik iklimin aracı değişken rolü (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi).Yıldız Teknik Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• 44. Kim, W. G., & Brymer, R. A. (2011). The effects of ethical leadership on manager job satisfaction, commitment, behavioral outcomes, and firm performance. International Journal of Hospitality Management, 30(4), 1020-1026.
• 45. Jaramillo, F., Mulki, J. P., & Solomon, P. (2006). The role of ethical climate on salesperson’s role stress, job attitudes, turnover intention, and job performance. Journal of Personal Selling & Sales Management, 26(3), 271-282.
• 46. Schwepker Jr, C. H. (2001). Ethical climate's relationship to job satisfaction, organizational commitment, and turnover intention in the salesforce. Journal of business research, 54(1), 39-52.
• 47. Hayatoğlu, Ö. (2010). Etik iklimin, satış elemanlarının iş tutumlarına ve iş performanslarına etkisi: ilaç sektöründe bir uygulama (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• 48. Büte, M. (2011). Etik iklim, örgütsel güven ve bireysel performans arasındaki ilişki, Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1)I 171-192
• 49. Bulut, H.(2012). Etik liderliğin ve etik iklimin çalışanların örgütsel bağlılığına ve iş performanslarına etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• 50. Altaş, S. S.,& Kuzu, A. (2013). Örgütsel etik, örgütsel güven ve bireysel iş performansı arasındaki ilişki: okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Elektronik Mesleki Gelişim Ve Araştırmalar Dergisi, 1(2), 29-41.
• 51. Eren, M. Ş., & Kaplan, M. (2014). Kurumsal Yetkinliklerin Örgütsel Performans Üzerindeki Etkileri: Üretim Firmaları Üzerine Bir Araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40, 175-192.
• 52. Yazıcıoğlu, Y.& Erdoğan, S. (2007). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• 53. Göktaş, B. K. (2004). Toplam kalite yönetimi ilkeleri uygulamalarının işletme performansı üzerine etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 54. Şehitoğlu, Y., & Zehir, C. (2010). Türk kamu kuruluşlarında çalışan performansının, çalışan sessizliği ve örgütsel vatandaşlık davranışı bağlamında incelenmesi. Amme İdaresi Dergisi, 43(4), 87-110.
• 55. Kılınç, E. (2012). Hekim ve hemşirelerde örgütsel vatandaşlık davranışı, örgütsel sessizlik, çalışan performansı ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi(Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• 56. Özel F.A.(2017) Sağlik çalişanlarinin etik iklim algisinin örgütsel güven ve bireysel performansa etkisi (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• 57. Demir, M. (2014). Otel işletmelerinde etik iklimi-iş performansı ilişkisi. JED / GKD 9(2), 363-378.
• 58. Yeşil, S., Mavi, Y., & Ceylan, S. (2017). Etik iklim algisi ve bireysel sonuçlar üzerine etkileri. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, (51), 19-38.
• 59. Bilgen, A. (2014). Çalışanların etik liderlik ve etik iklim algılamalarının örgütsel bağlılıklarına etkisi: özel ve kamu sektöründe karşılaştırmalı bir uygulama (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• 60. Boz, D., Duran, C., & Behdioğlu, S. (2018). Örgütsel vatandaşlik davranişi ve örgütsel yenilikçiliğin toplam kalite yönetimi uygulamalari üzerindeki etkileri. Dumlupinar University Journal Of Social Science/Dumlupinar Üniversitesi Soysyal Bilimler Dergisi.
• 61. Erdoğan, M., Kırılmaz, H., & Arslanoğlu, A. (2018). Enformel iletişimin etik iklim algısı üzerine etkisi: Bir kamu hastanesi örneği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 5(2), 109-118.
• 62. Kiyat, G. B. D., Özgüleş, B., & Günaydin, S. C. (2018). Algılanan kurumsal itibar ve işe bağlılığın duygusal emek davranışı üzerine etkisi: sağlık çalışanları örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(3), 473-494.