Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Ebeveynlerin Çocuklarına Aşı Uygulanmasına Karşı Düşünce ve Tutumları: Kahramanmaraş Örneği

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 300 - 313, 01.08.2022
https://doi.org/10.25279/sak.795110

Öz

Giriş: Aşılar günümüzde bulaşıcı, toplumsal salgınları önlemede birincil ve en önemli silah olarak kullanılmaktadır. Amaç: Bu çalışmanın amacı ebeveynlerin çocuklarına aşı uygulanmasına karşı düşünce ve tutumlarının belirlenmesidir. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın örneklemini Mayıs 2018- Haziran 2018 tarihlerinde Kahramanmaraş Dulkadiroğlu ilçesi Doğu Kent mahallesinde araştırmaya katılmayı kabul eden 110 ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından literatür doğrultusunda geliştirilen 20 soruluk anket formu ile toplanıldı. Veriler sayı, yüzdelikler, Ki kare testi (χ2) kullanılarak değerlendirildi. Bulgular: Araştırmaya katılan ebeveynlerin (n=110) çocuklarına sağlık bakanlığı tarafından belirlenen aşı takviminde bulunan aşıları yaptırmak isteme durumu sorgulandığında; %58.6’sının yaptırmak istediği, % 21.8’i çocuklarına aşı uygulaması yaptırmak istemediği, % 19.6’sı ise kararsız olduğu belirlenmiştir. Sonuç ve Öneriler: Araştırmanın sonucunda; ailenin gelir durumu ile çocuklarına uygulanan aşıların yan etkileri hakkındaki düşünceleri arasında ilişki bulunmuştur. Ebeveynlerin yaş grupları, eğitim seviyesi, aşılar hakkında bilgi aldıkları kaynaklar ile aşılara karşı düşünceleri arasında bir ilişki bulunmamıştır. Aileler için uygun aşı danışmanlık hizmetleri ve ebeveynlerin aşılar hakkında bilgi düzeylerini artırıcı eğitim programları hazırlanabilir.

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Kaynakça

  • Aggarwal, A. (2019). Childhood vaccine refusal and hesitancy-reasons. Indian Journal of Pediatrics, 86(1), 5. Aker, A. A. (2018). Aşı karşıtlığı. Toplum ve Hekim, 33(3), 175-186.
  • Akova, M., Oder, B.E., Ergönül, Ö., Ruacan, Ş,, ve Türker, K. (2018). Bilim akademisinin aşılama ile ilgili görüşü. Erişim adresi:http://bilimakademisi.org/wp-content/uploads/2015/ 07/BilimAkademisiAsiDuyurusu2015.pdf
  • Aktürk, Y., Ceyhun, A. G., Ekiner, A. S., ve Kurtay, G. (2004). Gebe kadınların ve yeni doğum yapmış annelerin çocukluk çağı aşıları hakkındaki bilgi düzeyi (107). VI. Ulusal Aile Hekimliği Kongresi Kongre Kitabı. Bursa.
  • Altun, Ş. (2008). 6-14 yaş arası çocuklarda aşılanma oranı ve ailelerin özel aşılarla ilgili bilgi düzeyi. (Uzmanlık Tezi). Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul.
  • Ankara: Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi (2011). Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,11137/genisletilmis-bagisiklama-programigenelgesi-2009.html
  • Argüt, N., Yetim, A., ve Gökçay, G. (2016). Aşı kabulünü etkileyen faktörler. Çocuk Dergisi, 16(1), 16-24.
  • Ayçiçek, A. (2004). Şanlıurfa kırsal alanında 2-23 aylık çocukların aşılanma hızları. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47(3), 183-8.
  • Badur, S. (2011). Aşı karşıtı gruplar ve aşılara karşı yapılan haksız suçlamalar. ANKEM Dergisi, 25(2), 82-86. Bozkurt, H. B. (2018). Aşı reddine genel bir bakış ve literatürün gözden geçirilmesi. Kafkas Tıp Bilimleri Dergisi, 8(1), 71-76.
  • Çevik, C., Güneş, S., Ersan, İ., Özdemir, A., ve Eser, S. (2019,Kasım). Balıkesir il merkezindeki iki asm bölgesindeki 0-14 yaş çocuğu olan ebeveynlerin aşı tereddüdü, aşıya ilişkin bilgi, tutum ve davranışları ve etkili faktörler. In 3. International 21. National Public Health Congress.
  • Dáňová, J., Šálek, J., Kocourková, A., ve Čelko, A. M. (2015). Factors associated with parental refusal of routine vaccination in the Czech Republic. Central European Journal of Public Health, 23(4), 321-323.
  • Davies, P., Chapman, S., ve Leask, J. (2002). Anti vaccination activists on the world wide web. Archives of Disease in Childhood, 87(1), 22-25.
  • Gust, D. A., Strine, T. W., Maurice, E., Smith, P., Yusuf, H., Wilkinson, M., ... ve Schwartz, B. (2004). Under immunization among children: Effects of vaccine safety concerns on immunization status. Pediatrics, 114(1), 16-22.
  • Gülcü, S., ve Arslan, S. (2018). Çocuklarda aşı uygulamaları: Güncel bir gözden geçirme. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(1), 34-43.
  • Gülgün, M., Fidancı, K., Karaoğlu, A., Güneş, Ö., Kesik, V., Altun, S., ... ve Saldır, M. (2014). Bir askeri hastanenin çocuk polikliniğine başvuran çocukların 0-24 ay arasındaki aşılama durumlarının değerlendirilmesi. Gulhane Medical Journal, 56(1).
  • Gür, E. (2019). Aşı kararsızlığı-aşı reddi. Türk Pediatri Arşivi, 54(1), 1-2. Hacettepe Üniversitesi. (2018). Halk Sağlığı Kavramı. Erişim Adresi http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/hakkinda/kavram.php
  • Helps, C., Leask, J., Barclay, L., ve Carter, S. (2019). Understanding non-vaccinating parents’ views to inform and improve clinical encounters: a qualitative study in an Australian community. BMJ Open, 9(5), e026299. Doi.org/10.1136/bmjopen-2018-026299.
  • Hviid, A., Stellfeld, M., Wohlfahrt, J., ve Melbye, M. (2003). Association between thimerosal-containing vaccine and autism. JAMA, 290(13), 1763-1766.
  • İncili HD. (2009). Çocuk polikliniklerimize başvuran çocukların annelerinin aşılar ile ilgili bilgi düzeyleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi). Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi. İstanbul, Türkiye.
  • Kata, A. (2010). A postmodern Pandora's box: anti-vaccinationmis information on the internet. Vaccine, 28(7), 1709-1716.
  • Kutlu, R. (2017). Çocukluk çağı aşıları. Türkiye Klinikleri Aile Hekimliği-Özel Konular, 8(5), 311-318.
  • Odabaş, N., ve Ayyıldız, T. (2020). Anne babaların çocukluk dönemi aşılarına yönelik bilgi ve uygulamalarının değerlendirilmesi. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 4(1), 7-11.
  • Pickering, L.K., Baker, J., Long, S.S., McMillan, J.A., (eds) (2006). Active and Passive Immunization. Red Book. Report of Committee on Infectious Diseases, 27th ed, Elk Grove Village, 4-98.
  • Pittet, L. F., ve Posfay-Barbe, K. M. (2013). Immunization in transplantation: Review of there cent literature. Current Opinion in Organ Transplantation, 18(5), 543-548.
  • Plotkin, S. L. Ve Plotkin, S. A. A. (2008). Short history of vaccination, (Eds. Plotkin S, Orenstein W, Offit P). “in vaccines”, China, Saunders Elsevier
  • Polat, Y., Tatlı, S., Yavuzekinci, M., Öztürk, M., İpekçi, N. N., Yurdagül, G., ve Süzülmüş, S. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların ailelerinin çocukluk çağı aşıları hakkındaki görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 131-137.
  • Reading, R., Surridge, H., ve Adamson, R. (2004). Infant immunization and family size. Journal of Public Health, 26(4), 369-371.
  • Salemi, S., ve D'Amelio, R. (2010). Could auto immunity be induced by vaccination?. International Reviews of İmmunology, 29(3), 247-269.
  • Topaloğlu, N., Yıldırım, Ş., Tekin, M., Saçar, S., Peker, E., ve Şahin, E. M. (2013). Üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren çocukların ailelerinin influenza aşısı hakkındaki düşünceleri. Uluslararası Klinik Araştırmalar Dergisi, 1(1), 10-13.
  • Türkay, M., Gülçin, E., ve Aktekin, M.R. (2017). Antalya ilinde seçilmiş bir grupta aşı karşıtı olma durumu. Akdeniz Tıp Dergisi, 2, 107-112
  • Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (2018). Aşı ile önlenebilir hastalıklar daire başkanlığı. Erişim adresi: http://docplayer.biz.tr/ 3901174-Asi-ile-onlenebilir-hastaliklar-daire-baskanligi.html
  • Uhlmann, V., Martin, C. M., Sheils, O., Pilkington, L., Silva, I., Killalea, A., ... ve O'leary, J. J. (2002). Potential viral pathogenic mechanism for new variant inflammatory bowel disease. Molecular Pathology, 55(2), 84.
  • Üzüm, Ö., Eliaçık, K., Örsdemir, H. H., ve Öncel, E. K. (2019). Ebeveynlerin aşı yaklaşımlarını etkileyen faktörler: Bir eğitim araştırma hastanesine ilişkin değerlendirme. Çocuk Enfeksiyon Dergisi, 13(3), 144-149.
  • Wagner, A. L., Boulton, M. L., Sun, X., Huang, Z., Harmsen, I. A., Ren, J., ve Zikmund-Fisher, B. J. (2017). Parents’ concerns about vaccine scheduling in Shanghai, China. Vaccine, 35(34), 4362-4367.
  • Wakefield, A. J., Murch, S. H., Anthony, A., Linnell, J., Casson, D. M., Malik, M., ... ve Valentine, A. (1998). Retracted: Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia, non-specific colitis, and pervasive develop mental disorder in children. The Lancet, 351(9103), 637-641.
  • Wolfe, R. M., ve Sharp, L. K. (2002). Anti-vaccinationists past and present. BMJ, 325(7361), 430-432.
  • World Health Organization (2004). Guidelines on regulatory expectations related to the elimination, reductionor replacement of thiomersal in vaccines. WHO Technical report series, 926(1), 95-102. Erişim adresi https://www.who.int/publications/m/item/guidelines-on-regulatory-expectations-related-to-the-elimination-reduction-or-replace-of-thiomersal-in-vaccines-trs-926-annex-4
  • World Health Organization (2018). Immunization coverage. Erişim adresi https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/immunization-coverage
  • World Health Organization (2019). Ten threats to global health in 2019. Erişim adresi https://www.who.int/emergencies/ten-threats-to-global-health-in-2019.
  • Yalçın, S. S., Gümüş, A., ve Yurdakök, K. (2008). Prophylactic use of acetaminophen in children vaccinated with diphtheria-tetanus-pertussis. World Journal of Pediatrics, 4(2), 127-129.
  • Yavuz, M. (2018). Aşı karşıtlığının tarihçesi. Toplum ve Hekim, 33(3), 187-194.

Thought and Attitudes of Children's Parents towards Vaccination of Their Children: The Example of Kahramanmaraş

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 300 - 313, 01.08.2022
https://doi.org/10.25279/sak.795110

Öz

Introduction: Vaccines are used today as the primary and most important weapon in preventing infectious, social epidemics. Aim: The aim of this study is to determine the thoughts and attitudes of parents towards the vaccination of their children. Material and Methods: The sample of the study consists of 110 parents who agreed to participate in the study in Dogu Kent neighborhood of Kahramanmaras Dulkadiroglu district between May 2018 and June 2018. The data of the research were collected with a 20-question questionnaire developed by the researchers in line with the literature. The data (number-percentages) were evaluated using Chi-square test. Results: When the parents (n = 110) who participated in the study were asked to have their children vaccinated in the vaccination Schedule determined by the Ministry of Health, it was determined that 58.6% wanted to have them, 21.8% did not want to have their children vaccinated, and 19.6% were undecided.
Conclusion and Suggestions: As a result of the research; a relationship was found between
the family's income level and their opinions about the side effects of the vaccines given to
their children. There was no relationship between parents' age groups, education level,
sources of information about vaccines and their opinions on vaccines. Appropriate
vaccination counseling services for families and education programs that increase parents'
knowledge about vaccines can be prepared.

Proje Numarası

yok

Kaynakça

  • Aggarwal, A. (2019). Childhood vaccine refusal and hesitancy-reasons. Indian Journal of Pediatrics, 86(1), 5. Aker, A. A. (2018). Aşı karşıtlığı. Toplum ve Hekim, 33(3), 175-186.
  • Akova, M., Oder, B.E., Ergönül, Ö., Ruacan, Ş,, ve Türker, K. (2018). Bilim akademisinin aşılama ile ilgili görüşü. Erişim adresi:http://bilimakademisi.org/wp-content/uploads/2015/ 07/BilimAkademisiAsiDuyurusu2015.pdf
  • Aktürk, Y., Ceyhun, A. G., Ekiner, A. S., ve Kurtay, G. (2004). Gebe kadınların ve yeni doğum yapmış annelerin çocukluk çağı aşıları hakkındaki bilgi düzeyi (107). VI. Ulusal Aile Hekimliği Kongresi Kongre Kitabı. Bursa.
  • Altun, Ş. (2008). 6-14 yaş arası çocuklarda aşılanma oranı ve ailelerin özel aşılarla ilgili bilgi düzeyi. (Uzmanlık Tezi). Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul.
  • Ankara: Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi (2011). Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,11137/genisletilmis-bagisiklama-programigenelgesi-2009.html
  • Argüt, N., Yetim, A., ve Gökçay, G. (2016). Aşı kabulünü etkileyen faktörler. Çocuk Dergisi, 16(1), 16-24.
  • Ayçiçek, A. (2004). Şanlıurfa kırsal alanında 2-23 aylık çocukların aşılanma hızları. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47(3), 183-8.
  • Badur, S. (2011). Aşı karşıtı gruplar ve aşılara karşı yapılan haksız suçlamalar. ANKEM Dergisi, 25(2), 82-86. Bozkurt, H. B. (2018). Aşı reddine genel bir bakış ve literatürün gözden geçirilmesi. Kafkas Tıp Bilimleri Dergisi, 8(1), 71-76.
  • Çevik, C., Güneş, S., Ersan, İ., Özdemir, A., ve Eser, S. (2019,Kasım). Balıkesir il merkezindeki iki asm bölgesindeki 0-14 yaş çocuğu olan ebeveynlerin aşı tereddüdü, aşıya ilişkin bilgi, tutum ve davranışları ve etkili faktörler. In 3. International 21. National Public Health Congress.
  • Dáňová, J., Šálek, J., Kocourková, A., ve Čelko, A. M. (2015). Factors associated with parental refusal of routine vaccination in the Czech Republic. Central European Journal of Public Health, 23(4), 321-323.
  • Davies, P., Chapman, S., ve Leask, J. (2002). Anti vaccination activists on the world wide web. Archives of Disease in Childhood, 87(1), 22-25.
  • Gust, D. A., Strine, T. W., Maurice, E., Smith, P., Yusuf, H., Wilkinson, M., ... ve Schwartz, B. (2004). Under immunization among children: Effects of vaccine safety concerns on immunization status. Pediatrics, 114(1), 16-22.
  • Gülcü, S., ve Arslan, S. (2018). Çocuklarda aşı uygulamaları: Güncel bir gözden geçirme. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(1), 34-43.
  • Gülgün, M., Fidancı, K., Karaoğlu, A., Güneş, Ö., Kesik, V., Altun, S., ... ve Saldır, M. (2014). Bir askeri hastanenin çocuk polikliniğine başvuran çocukların 0-24 ay arasındaki aşılama durumlarının değerlendirilmesi. Gulhane Medical Journal, 56(1).
  • Gür, E. (2019). Aşı kararsızlığı-aşı reddi. Türk Pediatri Arşivi, 54(1), 1-2. Hacettepe Üniversitesi. (2018). Halk Sağlığı Kavramı. Erişim Adresi http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/hakkinda/kavram.php
  • Helps, C., Leask, J., Barclay, L., ve Carter, S. (2019). Understanding non-vaccinating parents’ views to inform and improve clinical encounters: a qualitative study in an Australian community. BMJ Open, 9(5), e026299. Doi.org/10.1136/bmjopen-2018-026299.
  • Hviid, A., Stellfeld, M., Wohlfahrt, J., ve Melbye, M. (2003). Association between thimerosal-containing vaccine and autism. JAMA, 290(13), 1763-1766.
  • İncili HD. (2009). Çocuk polikliniklerimize başvuran çocukların annelerinin aşılar ile ilgili bilgi düzeyleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi). Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi. İstanbul, Türkiye.
  • Kata, A. (2010). A postmodern Pandora's box: anti-vaccinationmis information on the internet. Vaccine, 28(7), 1709-1716.
  • Kutlu, R. (2017). Çocukluk çağı aşıları. Türkiye Klinikleri Aile Hekimliği-Özel Konular, 8(5), 311-318.
  • Odabaş, N., ve Ayyıldız, T. (2020). Anne babaların çocukluk dönemi aşılarına yönelik bilgi ve uygulamalarının değerlendirilmesi. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 4(1), 7-11.
  • Pickering, L.K., Baker, J., Long, S.S., McMillan, J.A., (eds) (2006). Active and Passive Immunization. Red Book. Report of Committee on Infectious Diseases, 27th ed, Elk Grove Village, 4-98.
  • Pittet, L. F., ve Posfay-Barbe, K. M. (2013). Immunization in transplantation: Review of there cent literature. Current Opinion in Organ Transplantation, 18(5), 543-548.
  • Plotkin, S. L. Ve Plotkin, S. A. A. (2008). Short history of vaccination, (Eds. Plotkin S, Orenstein W, Offit P). “in vaccines”, China, Saunders Elsevier
  • Polat, Y., Tatlı, S., Yavuzekinci, M., Öztürk, M., İpekçi, N. N., Yurdagül, G., ve Süzülmüş, S. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların ailelerinin çocukluk çağı aşıları hakkındaki görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 131-137.
  • Reading, R., Surridge, H., ve Adamson, R. (2004). Infant immunization and family size. Journal of Public Health, 26(4), 369-371.
  • Salemi, S., ve D'Amelio, R. (2010). Could auto immunity be induced by vaccination?. International Reviews of İmmunology, 29(3), 247-269.
  • Topaloğlu, N., Yıldırım, Ş., Tekin, M., Saçar, S., Peker, E., ve Şahin, E. M. (2013). Üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren çocukların ailelerinin influenza aşısı hakkındaki düşünceleri. Uluslararası Klinik Araştırmalar Dergisi, 1(1), 10-13.
  • Türkay, M., Gülçin, E., ve Aktekin, M.R. (2017). Antalya ilinde seçilmiş bir grupta aşı karşıtı olma durumu. Akdeniz Tıp Dergisi, 2, 107-112
  • Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (2018). Aşı ile önlenebilir hastalıklar daire başkanlığı. Erişim adresi: http://docplayer.biz.tr/ 3901174-Asi-ile-onlenebilir-hastaliklar-daire-baskanligi.html
  • Uhlmann, V., Martin, C. M., Sheils, O., Pilkington, L., Silva, I., Killalea, A., ... ve O'leary, J. J. (2002). Potential viral pathogenic mechanism for new variant inflammatory bowel disease. Molecular Pathology, 55(2), 84.
  • Üzüm, Ö., Eliaçık, K., Örsdemir, H. H., ve Öncel, E. K. (2019). Ebeveynlerin aşı yaklaşımlarını etkileyen faktörler: Bir eğitim araştırma hastanesine ilişkin değerlendirme. Çocuk Enfeksiyon Dergisi, 13(3), 144-149.
  • Wagner, A. L., Boulton, M. L., Sun, X., Huang, Z., Harmsen, I. A., Ren, J., ve Zikmund-Fisher, B. J. (2017). Parents’ concerns about vaccine scheduling in Shanghai, China. Vaccine, 35(34), 4362-4367.
  • Wakefield, A. J., Murch, S. H., Anthony, A., Linnell, J., Casson, D. M., Malik, M., ... ve Valentine, A. (1998). Retracted: Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia, non-specific colitis, and pervasive develop mental disorder in children. The Lancet, 351(9103), 637-641.
  • Wolfe, R. M., ve Sharp, L. K. (2002). Anti-vaccinationists past and present. BMJ, 325(7361), 430-432.
  • World Health Organization (2004). Guidelines on regulatory expectations related to the elimination, reductionor replacement of thiomersal in vaccines. WHO Technical report series, 926(1), 95-102. Erişim adresi https://www.who.int/publications/m/item/guidelines-on-regulatory-expectations-related-to-the-elimination-reduction-or-replace-of-thiomersal-in-vaccines-trs-926-annex-4
  • World Health Organization (2018). Immunization coverage. Erişim adresi https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/immunization-coverage
  • World Health Organization (2019). Ten threats to global health in 2019. Erişim adresi https://www.who.int/emergencies/ten-threats-to-global-health-in-2019.
  • Yalçın, S. S., Gümüş, A., ve Yurdakök, K. (2008). Prophylactic use of acetaminophen in children vaccinated with diphtheria-tetanus-pertussis. World Journal of Pediatrics, 4(2), 127-129.
  • Yavuz, M. (2018). Aşı karşıtlığının tarihçesi. Toplum ve Hekim, 33(3), 187-194.
Toplam 40 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Klinik Tıp Bilimleri
Bölüm Orjinal Makaleler
Yazarlar

Vedat Argın 0000-0002-7063-6915

Deniz Akalın Bu kişi benim 0000-0002-6916-739X

Serap Güngör 0000-0003-0854-6350

Proje Numarası yok
Erken Görünüm Tarihi 30 Ağustos 2022
Yayımlanma Tarihi 1 Ağustos 2022
Gönderilme Tarihi 15 Eylül 2020
Kabul Tarihi 23 Mayıs 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Cilt: 7 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Argın, V., Akalın, D., & Güngör, S. (2022). Ebeveynlerin Çocuklarına Aşı Uygulanmasına Karşı Düşünce ve Tutumları: Kahramanmaraş Örneği. Health Academy Kastamonu, 7(2), 300-313. https://doi.org/10.25279/sak.795110

Sağlık Akademisi Kastamonu, 2017 yılından itibaren UAK doçentlik kriterlerine göre 1-b dergiler (SCI, SSCI, SCI-expanded, ESCI dışındaki uluslararası indekslerde taranan dergiler) sınıfında yer almaktadır. SAĞLIK AKADEMİSİ KASTAMONU Dergi kapağı Türk Patent Enstitüsü tarafından tescil edilmiştir.