ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUK ve ERGENLERİN PSİKOSOSYAL ÖZELLİKLERİ

Yıl 2011, Sayı: 22, 89 - 108, 10.10.2013

Yaşar Özbay Mehmet Palancı

Öz

Bu çalışma üstün yetenekli çocuk ve ergenlerin varsayıldığından öteye sahip olabilecekleri
duygusal ve sosyal problemleri vurgulayabilmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Üstün
yeteneklilik durumunun sadece zihinsel anlamda normallikten farklılaşmak olarak değil,
buna eşlik eden sosyal, duygusal ve kişisel özelliklerinin farklılaşması boyutlarıyla da ele
alınması gerekmektedir. Üstün yetenekli çocuk ve ergenler düşünüldüğünden daha çok
duygusal ve sosyal uyum problemleri yaşamakta ve sonuçta bu problemlerle yaşamaya
devam etmektedir. Problemlilikten kurtulmanın yolu olarak entellektüel anlamda
normaliteye uyma ve böylece başaçıkma yolunu seçmektedirler. Çalışma kapsamında son
yıllarda gerçekleştirilen araştırmalardan üstün yeteneklilerin yaşadığı yoğun sosyalduygusal
uyum problemlerinin kaynakları ile informal ve formal yardım yaklaşımları ele
alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Üstün yeteneklilik, sosyal-duygusal problemlilik, psikolojik danışma

PSYCHOSOCIAL CHARACTERISTICS OF GIFTED CHILDREN AND ADOLECENTS

Öz

The aim of this study is to draw attention to both social and emotional needs of the gifted and talented children and adolescents. There is a need of a study which gives importance on the fact that gifted individuals are not only deviant intellectually, but also deviant socially and emotionally when compared to their non-gifted counterparts. Gifted children and adolescents have more social and emotional problems than what they are assumed to have and they eventually continue to live with these problems. They choose to adopt normality intellectually as a way of getting rid of the problems and coping with them. Over the time gifted person tries to hide his or her giftedness for the sake of social , and in return creativity may disappear. In the scope of this study, it is discussed the source of gifted and talented children’s social and emotional problems and formal-informal help approaches from recent research. 

Anahtar Kelimeler

Giftedness, social-emotional problems, counseling

Kaynakça

• Ataman, A. (2000). Üstün yetenekli Çocuklar. Özel eğitime Giriş. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Barnette, E.L. (1989). A Model to Meet Emotional and Social Needs of Gifted and Talented Adolescents, Journal of Counseling and Development, 67, 525-528.
• Betts, G.T. & Neihart, M.F. (1985). Eight Effective Activities to Enhance the Emotional and Social Development of the Gifted and Talented, Roeper Review, 8, 18-23.
• Buescher, T.M. (1986). A Framework for the Understanding the Social and Emotional Development of The Gifted And Talented Adolescents, Roeper Review, 8, 10-15
• Carter, K.R. (1986). Evaluating the Consequences of Participating in a Gifted Pullout Program. Journal for the Education of the Gifted, 9, 265-275.
• Colonzelo, Z. & Colangelo, N. (1991). Counseling With the Gifted And Talented Students. In N. Colangelo and G.A. Davis, (Eds.). Handbook of Gifted Education. Needhaam Heights, MA: Ally & Bacon.
• Colangelo, N. & Davids, G. (2003). Handbook of Gifted Education, Pearson Education, Inc., Boston.
• Cutts, N. E. & Moseley, N. (Çev. İsmail Ersevim) (2001). Üstün Zekâlı ve Yetenekli Çocukların Eğitimi, Özgür Yayınları, İstanbul.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün Yetenekli Çocukların Eğitiminde Öğretmen Yeterlikleri ve Özellikleri, Milli Eğitim Dergisi, 39 (186), 72-84.
• Davaslıgil, Ü. (2004). Yüksek Matematik Yeteneğinin Erken Kestirimi, I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi, M.Ü. & Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul, ss. 265–283.
• Davids, G.A. & Rimm, S.B. (2004). Education of the Gifted and Talented, Pearson Education Inc., Boston. Delisle, J.R. (1983). Counseling The Gifted: What We Know and How it Can Help, Gifted Educational Journal, 2, 19-21.
• Delisle, J.R. (1985). Counseling Gifted Person: A Lifelong Concern, Roeper Review, 8, 5-6.
• Delisle, J.R. (1991). Emotional Needs, Encouragement, And Counseling, Roeper review, 13, 17-29.
• Heller, K.A. (2000). International Handbook of Gifted and Talent, Elsevier, Boston.
• Hökelekli, H. , Gündüz, T. (2004). Üstün Yetenekli Çocukların Karakter Özellikleri ve Değerler Eğitimi, I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi, M. Ü. & Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul, 131–144.
• Hymer, B., Whitehad, J. & Huxtable, M. (2009). Gifted Talents and Education, Wiley- Blackweel, Philedelphia.
• Janos, P.M. , Marwood, K.A., Robinson, N.M., (1985). Friendship Patterns in Highly Intelligent Children”, Roeper Review, 8, 46–49.
• Keirouz, K. (1990). Concerns of Parents of Gifted Children: A Research Review, Gifted Child Quarterly, 34, 56-63.
• Kelly, K.R. & Jordan, L.K. (1991). Effects of Academic Achievement and Gender on Academic and Social Self-Concept: A Replication Study, Journal of Counseling and Development, 69, 173-177.
• Kerr, B.A. (1985). Smart Girls, Gifted Women: Special Guidance Concerns, Roeper Review, 8, 30-33.
• Kline, B.A. & Meckstroth, E.A. (1985). Understanding Encouraging the Exceptionally Gifted, Roeper Review, 8, 24-30.
• Kline, B.A. & Short, E.B. (1991). Changes in Emotional Resilience: Gifted Adolescent Females, Roeper Review, 13, 118-121.
• Kulaksızoğlu, A., Otrar, M. (2004). Fen ve Genel Lise 10. Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeyi Bakımından Karşılaştırılması, I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi, M. Ü. Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul, 285-300.
• Levine, E.S. & Tucker, S. (1986). Emotional Needs of Gifted Children: A Primary, Phenomenological View, The Creative Child and Adult Quarterly, 11, 157-165.
• Louise, P. (2005). Gifted Young Children, Allen-Unwin, London.
• Lovecklys, D. (2004). Different Mind, Jessica Kinggle Publisher, London.
• Manaster, G.J. (1983). A Framework for the Understanding Gifted Adolescents’ Psychological Maladjustment, Roeper Review, 5, 70-73.
• Mısırlı, Ö. (2003). Üstün Yetenekli Çocuklarda Mükemmeliyetçilik Sınav Kaygısı Benlik saygısı Kontrol Odağı Özyeterlik ve Problem Çözme Becerileri İle İncelenmesi, KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon.
• Özkardeş, O. G. (2004). İki Kere Farklı: Üstün Yetenekli Olan Çocuklarda Özel Öğrenme Güçlüğü Sorunları, I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi, M. Ü. & Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul, 333-347.
• Perrone, P.A. (1983). Issues in Social and Emotional Development, Roeper Review, 5, 53-64.
• Pfwier, S. I. (2008). Handbook of Gifted in Children, Springer, London.
• Powell, P.M. & Haden, T. (1984). The Intellectual and Psychosocial Nature of Extreme Giftedness, Roeper Review, 6, 131-133.
• Rodell, W. (1984). Vulnerabilities of Highly Gifted Childre”, Roeper Review, 6, 127- 130. Silverman, L.K. (1991). Helping Gifted Girls Reach Their Potential, Roeper Review, 13, 122-123.
• Steawart, J.C. (1986). Counseling Parents of Exceptional Children. Columbus, OH.: Charles E. Merrill.
• Strip, C., Swassing, R. & Kidder, R. (1991). Female Adolescents Counseling Female Adolescents: A First Step in Emotional Crisis Intervention, Roeper Review, 13, 124- 128.
• Takacs, C.A. (1986). Enjoy Your Gifted Child. Syracuse, NY: Syracuse Univ. Press.
• Wallace, B. & ERIKSON, G. (2006). Diversity in Gifted Education, Routledge, New York.
• Ward, V. S. (1985). Giftedness and Personal Development: Theoretical consideration. Roeper Review, 8, 6-10.
• Winner, E. (1997). Exceptionally High Intelligence and Schooling, American Psychologist, 52(10), 1070-1081.
• Winner, E. (2000). The Origins and Ends of Giftedness, American Psychologist, 55(1), 159-169.