Milli Eğitim Şûralarında Ders Kitapları

Yıl 2012, Cilt: 23 Sayı: 23, 172 - 216, 30.01.2014

Dilek Güzel Ahmet Şimşek

Öz

Ders kitapları; eğitim öğretim ortamlarının en sık kullanılan ve en çok başvurulan
kaynaklarıdır. Bu çalışmada, Milli Eğitim sisteminin en önemli mercii olan şûralara ders
kitaplarının nasıl yansıdığını tespit etmek amaçlanmıştır. Bu bağlamda Milli Eğitim
Şûraları’nda ders kitapları ile ilgili alınan kararlar incelenmiş ve değerlendirilmiştir.
İnceleme sonunda Şûralarda alınan kararlar; ders kitaplarının içerik, biçim, dil-anlatım
özellikleri başlıkları altında ele alınmıştır. Araştırma kapsamında ilki 1939 yılında
gerçekleştirilmiş olan 1. Maarif Şûrasından, en son 2010 yılında toplanan 18. Milli
Eğitim Şûrasına kadar olan yayınlanmış tüm Şûra karar kayıtları incelenmiştir. Ders
kitapları ile ilgili Şûralarda alınan kararlar, ileri sürülen fikirler ve öneriler incelenerek
yorumlanmıştır. Günümüze kadar toplanan 18 Şûradan 10’unda
(1.,2.,7.,9.,11.,12.,14.,15.,16. ve 18. Şûra olmak üzere) ağırlıklı olarak konu ile ilgili
kararlara rastlanmıştır. İncelemelerden hareketle şu sonuçlara ulaşılmıştır: Alınan
kararlar ağırlıklı olarak ders kitaplarının içerik özellikleri ile ilgilidir. Yoğunluk
bakımından daha sonra kitapların biçim-teknik özelliklerinin, son olarak da dil-anlatım
ile ilgili özelliklerinin ele alındığı görülmüştür. Ders kitaplarının içeriği ile ilgili alınan
kararların; içeriğin bilimsel, nesnel, güncel olması, okuma-eleştirel düşünme ve
sorgulama becerisi kazandırması gibi temel işlevleri ile ilgili olduğu tespit edilmiştir.
Kitapların biçimsel özellikleri kapsamında ise görsellik ve baskı kalitesi gibi niteliklere
değinilirken, dil-anlatım özelliklerinin ise öğrenci seviyesine uygunluğu üzerinde
durulduğu göze çarpmaktadır. Ayrıca 1990’lı ve 2000’li yıllara doğru bilim ve
teknolojideki gelişmeler paralelinde ders kitaplarının biçimsel özellikleri ile ilgili
kararlara daha fazla ağırlık verildiği de bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ders Kitapları, Milli Eğitim Şûraları, Ders Kitaplarının Özellikleri

The Coursebooks In The National Educational Councils

Öz

Textbooks are the most commonly used and widely referenced sources of education and training environments. In this study, it was intended to determine how the textbooks were reflected in the councils which is the most important authority of the National Education system. In this context, the decisions taken in the National Education Councils referring to the textbooks were examined and evaluated. Results of the examinations have been taken up decisions under these headings: content properties of textbooks, form properties of textbooks and language and expression properties. Within this research were examinated all Councils decisions-records, which were published up to from first to eighteenth National Educational Councils. The taken decisions, suggested ideas and proposals about the textbooks in interpreted by examining at the National Educational Councils. mainly In ten of eighteen Councils (in the 1.,2.,7.,9.,11.,12.,14.,15.,16. and 18. Councils) collected till now were found the decisions about the textbooks. According to resources were reached to that conclusion: taken decisions mainly are related about the content properties of textbooks. Density in terms of form- technical properties of the textbooks then, finally, language and expression properties was discussed. The taken decisions about the content of textbooks, the content of scientific, objective, be up to date, to acquire literacy skills such as critical thinking and questioning is related to the basic functions have been identified. As part of the form-technique properties of the textbooks were mentioned qualities, such as visual and print quality, properties of language and expression seems to focus on the appropriateness of the level of students. Also toward 1990s and 2000s in parallel with developments in science and technology, textbooks were given more weight in decisions related to the form-technique properties were found.

Anahtar Kelimeler

Textbooks, National Educational Councils, The Properties of textbooks

Kaynakça

• Akçam, H. K. Tunç, T. Başdağ G. (2009). İlköğretim 6. Sınıf Fen Ve Teknoloji Ders Kitap Setinin Değerlendirilmesi. The First International Congress Of Educational Research Konferansı. Çanakkale: (1-3 Mayıs 2009)
• http://www.eab.org.tr/eab/oc/egtconf/pdfkitap/pdf/380.pdf çanakkale 2009 adresinden 27 Nisan2012 tarihinde alınmıştır.
• Alemdar, M. (2007). Milli Eğitim Şûra Kararlarında Türkçe Öğretimi Sorunu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu
• http://www.belgeler.com/blg/187v/milli-egitim-sura-kararlarinda- turkce-ogretim-sorunu-turkish-teaching-problem-of-the-national-education- congress-resolulitions adresinden 17 Nisan2012 tarihinde alınmıştır.
• Altınay, A. G. (2009). Can Veririm, Kan Dökerim: Ders Kitaplarında Militarizm, Ders Kitaplarında İnsan Hakları II: Tarama Sonuçları. Tüzün, Gürel (Ed.). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları
• http://research.sabanciuniv.edu/11419/1/CanVeririmKanDokerim- DersKitaplarindaMilitarizm.pdf adresinden 19 Mart 2012 tarihinde alınmıştır.
• Altun, M. Arslan, Ç. Yazgan, Y. (2004). Lise Matematik Kitaplarının Kullanım Şekli ve Sıklığı Üzerine Bir Çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi XVII (2), 131-147
• http://home.uludag.edu.tr/users/ucmaz/PDF/egitim/htmpdf/2004- 17(2)/131-147.pdf adresinden 12 Mart 2012 tarihinde alınmıştır.
• Ar Yavuz, G. (2007). İlköğretimde Kullanılan Ders Kitaplarının Öğretime Yardımcı Unsurlar Açısından Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• http://www.belgeler.com/blg/13w3/ilkogretimde-kullanilan-ders- kitaplarinin-ogretime-yardimci-unsurlar-acisindan-degerlendirilmesi-the- evaluation-of-text-book-in-primary-scool-in-terms-of-auxiliary-elements-in- teaching adresinden 2 Nisan 2012 tarihinde alınmıştır.
• Argan, M.T., Argan, M, Kurulgan, M. (2008), Kitaplara İlişkin Biçimsel Özelliklerin Okuyucu Tutumları Üzerine Etkisi. Bilgi Dünyası Dergisi, c.9, S.1, ss.179-206.
• http://www.unak.org.tr/BilgiDunyasi/gorusler/2008/cilt9/sayi1/179- 206.pdf adresinden 14 Haziran 2012 tarihinde alınmıştır.
• Arslaner, N. (2008). Milli Eğitim Şûraları Ve Eğitim Politikaları (1939– 1946). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• www.belgeler.com/.../milli-egitim-suralari-ve-egitim-politikalari-1939- 46 - adresinden 12Nisan2012 tarihinde alınmıştır.
• adresinden 19 Mart 2012 tarihinde alınmıştır.
• Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, (1) 197-210
• http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/ali_gocer_ilkogretim_ turkce_ders_kitaplari.pdf adresinden 17 Mart 2012 tarihinde alınmıştır.
• Gündoğdu, E. (2007). Millî Eğitim Şûraları’nda Ortaöğretim Müzik Öğretimi Üzerine Alınan Kararların Ortaöğretim Müzik Öğretim Programlarına Etkileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden 12 Mart 2012 tarihinde alınmıştır.
• Gündoğdu, Ö. (2006). Cumhuriyet’ten Günümüze Milli Eğitim Şûraları Ve Müzik Eğitimine Yansımaları. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. egitim-suralari-ve-muzik-egitimine-yansimalari adresinden 20 Mart 2012 tarihinde alınmıştır.
• Hamzadayı, E. (2010). Bütünleştirilmiş Öğrenme-Öğretme Yaklaşımının Okuduğunu Anlama Ve Yazılı Anlatım Becerilerine Etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt:9, Sayı:3 S:631-668
• www1.gantep.edu.tr/~sbd/index.php/sbd/article/download/167/178 – adresinden 12 Nisan 2012 tarihinde alınmıştır.
• İkinci Maarif Şûrası (15-21 Şubat 1939) Çalışma Programı, Konuşmalar, Lahikalar. (1991). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Karasar, N. (1984). Bilimsel Araştırma Metodu. Ankara: Hacetepe Taş Kitapçılık.
• Kılıç A., Seven S. (2012). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi. (İkinci Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık
• Levent E. (1988). 21.Yüzyılı Karşılarken Milli Eğitimde Yeni Strateji. 13 Mart 2012 tarihinde http://www.etemlevent.com/makaleler/milli-egitimde- yeni-strateji.html adresinden alınmıştır.
• Metin, Y. (2012). Doküman incelemesinin Temel Özellikleri. 80.251.40.59/education.ankara.edu.tr/aksoy/eay/eay/b0506/ymetin.doc adresinden 14 temmuz 2012 tariihinde alınmıştır
• Milli Eğitim Şûraları: 1921-2006. (2008). Milli Eğitim Bakanlığı. Ankara
• Onaltıncı Milli Eğitim Şûrası Konuşmalar, Raporlar, Görüşmeler Ve Kararlar. (1999). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Şûra Genel Sekreterliği Yayınları.
• Onbeşinci Eğitim Şûrası Konuşmalar, Raporlar, Görüşmeler Ve Kararlar. (1996) . Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim Ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Şûra Genel Sekreterliği Yayınları.
• Ondördüncü Milli Eğitim Şûrası (27-28 Eylül 1993): Konuşmalar, Raporlar, Görüşmeler Ve Kararlar. (1993). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Şahin, A. (2008). İlköğretim Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Öğrenci Çalışma Kitabı Ve Öğretmen Kılavuz Kitabının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 9, Sayı 3, (133-146)
• http://kefad.ahievran.edu.tr/archieve/pdfler/Cilt9Sayi3/JKEF_9_3_200 8_133_146.pdf adresinden 30 Mart 2012 tarihinde alınmıştır.
• Ulu Kalın, Ö. (2007). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı (2004) Ve 4.Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• http://www.belgeler.com/blg/16dh/sosyal-bilgiler-ogretim-programi- 2004-ve-4-sinif-sosyal-bilgiler-ders-kitabinin-incelenmesi-investigating-the- social-science-4-class-course-book-within-the-social-science-instruction- programme-2004adresinden 27 Nisan 2012 tarihinde alınmıştır.
• Yıldırım A, Şimşek H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yüksel, E. (2010). İlköğretim 6. Sınıf Matematik Ders Kitaplarının Öğretmen Ve Öğrenci Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• http://sosyalbilimler.cu.edu.tr/tez/1413/ adresinden 16 Mart 2012 tarihinde alınmıştır.
• Maarif Şûrası Programı: Ankara, 17 Temmuz 1939. (1939). Ankara: Maarif Vekilliği www.mevzuat.meb.gov.tr adresinden 16 Mart 2012 tarihinde alınmıştır.