Kant’ın Ahlak Eğitiminde Maksimin Yeri

Yıl 2013, Sayı: 25, 147 - 166, 30.01.2014

Tufan Çötok

Öz

Ahlaki eğitimin nasıl olması gerektiğine dair önemli bir tartışma, 18. yüzyıl filozofu Kant
tarafından yapılmıştır. O, Konisgberg’de uzun yıllar bu eğitimin temel esaslarını içeren
dersler vermiştir. Bu derslerde Kant, ahlaki eğitimin “maksim”lere dayanması
gerektiğini savunmuştur. Bu durumda maksimin Kant’ta ne anlama geldiği, onun ahlak
eğitiminin anlaşılması için temel olacaktır. Ona göre maksim, istemenin öznel ilkesidir
ve bu isteme “istemenin nesnel ilkesi” şeklinde tanımlanan yasaya uygun olduğu
müddetçe ahlaki açıdan onaylanacaktır. O halde ahlak eğitiminde kişiye kazandırılması
gereken temel değer maksimler ve bu maksimlerin nasıl yasa ile uyum içerisinde
olacağıdır. Diğer taraftan maksimlerin nasıl elde edildiği de bir problemdir. Bunun için
doğrudan Kant’ın yaşamı, kendisinden önce gelen filozofların onun üzerindeki etkisi ve
bizatihi felsefesi soruşturma konusu yapılmıştır. Maksimler, önceki filozofların ve
yaşamının etkisi göz ardı edilmeksizin onun felsefesinin orijinal bir kısmıdır ve
günümüzde aktüel olmasını sağlayan önemli bir yaklaşımdır. Son olarak Kant, ahlak
eğitimini nasıl mümkün gördüğü dört ilke aracılığıyla ortaya konulmuştur: a)
Maksimlerin öğretilmesine erken yaşlarda başlanmalıdır; b) Eylemin değeri ödül ve
cezaya göre değil, maksime uygunluğuna göre belirlenmelidir; c) Ahlaki eğitim disiplin
üzerine değil, maksimler üzerine oturtulmalıdır; d) Ahlaki eğitimin maksimler
aracılığıyla kazandırılması son derece güçtür. Bu güçlük ebeveyn ve öğretmenler için
büyük bir kavrayış ve anlayış gücü talep eder.

Anahtar Kelimeler

Kant, ahlak eğitimi, maxim, disiplin, ödev, yasa

The Place of Maxim in Kant’s Moral Education

Öz

An important discussion about how the moral education should be conducted is held by Kant, the eminent philosopher of the 18th century. He gave lectures in Konigsberg for many years about the fundamentals of this education. In these lectures, Kant argued that moral education should be based on “maxims”. Therefore the question of what Kant means by maxim has a primary place for understanding his thoughts concerning moral education. To Kant maxim is the subjective principle of the will and the latter can only be morally confirmed as long as it agrees with the law as “the objective principle of the will”. Therefore the fundamental values to give one in one’s moral education are maxims and how maxims must be in compliance with the law. However, it is a problem that how to obtain the maxims. For this reason in this paper directly Kant’s life, the influence of the previous philosophers and particularly his philosophy are discussed. Maxims with the influence of previous philosophers and of his life are the original part of his philosophy and make this philosophy actual for the present. Finally Kant put forward four principles about the possibility of moral education: a) Teaching the maxims to be started at early ages; b) The value of action to be determined according not to punishment and reward but to the correspondence to the maxim; c) The moral education to be based on the maxims, not on the discipline; d) It is quite hard to give moral education by means of maxims. This difficulty demands parents and teachers to have a deep insight powerful understanding.

Anahtar Kelimeler

Kant, moral education, maxim, discipline, duty, law

Kaynakça

• Aristoteles, (2005). Nikomakhos’a Etik, çev. Saffet Babür, Kebikeç Yayınları, Ankara.
• Cassirer, E. (2007). Kant’ın Yaşamı ve Öğretisi, çev. Doğan Özlem, İnkılap Yayınları, İstanbul.
• Çilingir, L. & Küçükali, R. (2004).“Immanuel Kant’ın Eğitim Anlayışı”, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 10., ss. 81-98.
• Feldman, F. (2012). Etik Nedir?, çev. Ferit Burak Aydar, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları,İstanbul.
• Geier, M. (2009). Kant’ın Dünyası, çev. Erol Özbek, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Mc Intyre, (2001). Ethik’in Kısa Tarihi, çev. H.Hünler–S.Z.Hünler, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Kabaağaç, S.& Alova, E. (1995). Latince Türkçe Sözlük, Sosyal Yayınları, İstanbul. Kant, I. (1994). Pratik Aklın Eleştirisi, çev. İonna Kuçurardi, Yusuf Örnek, TFK Yayınları, Ankara.
• Kant, I. (1995). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, çev. İonna Kuçurardi, TFK Yayınları, Ankara.
• Kant, I. (1998).“İnsanseverlikten Ötürü Yalan Söylemek Konusunda Bir Sözümona Hak Üzerine” çev. Oruç Aruoba, Cogito, Sayı: 16, ss.47
• Kant, I. (2003).Ethica, Etik Üzerine Dersler, çev. Oğuz Özügül, Pencere Yayınları, İstanbul.
• Kant, I. (2004). Yaşamın Anlamı, Editör: Wolfgang Kraus, Türkçesi: Gürsel Uyanık – Ahmet Sarı, Birey Yayınları, İstanbul.
• Kant, I. (2006a). Eğitim Üstüne, çev. Ahmet Aydoğan, İz Yayıncılık, İstanbul.
• Kant, I. (2006b). Anthropology from a Pragmatic Point of View, Translated and edited Robert B. Louden, Cambridge University Press, Cambridge.
• Kant, I. (2012). Lectures on Anthropology, translated by Rober B Louden, Cambridge University Press, Cambridge.
• Kohlberg, L. (2011). Consensus and Controversy, Edited by Sohan Modgil & Celia Modgil, Routledge.
• Rousseau, J.J. (2009). Emile Ya da Eğitim Üzerine, çev: İsmail Yerguz, Say Yayınları, İstanbul.
• Yayla, A. (2005). “Kant’ın Ahlak Eğitimi Anlayışı” Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, vol: 38, no: 1, 73-86.