5-6 Yaş Çocuklarının Fiziksel Şiddete Maruz Kalma ya da Tanık Olmaları ile Benlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2018, Sayı: 35, 109 - 122, 30.06.2018

Z. Fulya Temel , K. Büşra Kaynak Ekici , Kübra Kanat , Elif Nur Şahin

Öz

Son yıllarda dünyanın çeşitli
yerlerinde yapılan araştırmalar, hemen hemen tüm çocukların evlerinde,
okullarında ve içinde yaşadıkları toplumlarda şiddete tanık olduklarını ve bu
durumdan doğrudan etkilendiklerini ortaya koymaktadır (Unicef Türkiye’de Çocukların
Durumu Raporu, 2011).  Çocukların güvende
olması gereken ev, okul, oyun parkı gibi yerlerde halen şiddete maruz kalmaları
üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. Bu bağlamda bu araştırmada 5-6 yaş
çocuklarının fiziksel şiddete maruz kalma ya da tanık olmaları ile benlik
algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç dâhilinde
araştırmanın çalışma grubuna Ankara Yenimahalle ve Sincan ilçelerinden 5-6
yaşları arasındaki 100 çocuk (53 kız, 47 erkek) dâhil edilmiştir. Çalışma
grubunun belirlenmesinde ulaşılabilirliğinin kolay olması açısından uygun
örnekleme yöntemi tercih edilirken aynı zamanda ölçüt örnekleme yöntemi de
kullanılmıştır. Çocukların çalışmaya katılmaya gönüllü olmaları ise ölçüt
olarak belirlenmiştir. Araştırmanın verileri Fox ve Leavitt (1995) tarafından
geliştirilen Türkçe’ye uyarlaması Çetinkaya Yıldız ve Hatipoğlu Sümer (2007)
tarafından yapılan Şiddete Maruz Kalma ve Tanık Olma Ölçeği’nin yanı sıra
Demoulin (1995-98) tarafından geliştirilen Türkçe’ye uyarlaması Kuru Turaşlı
(2006) tarafından yapılan Demoulin Çocuklar için Benlik Algısı Ölçeği
kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın neticesinde çocukların tanık ya da
kurban oldukları hafif düzeyde fiziksel şiddet ile öz yeterlilikleri (r=- .309)
ve öz saygıları (r=-. 303) arasında 0.01 düzeyinde anlamlı negatif yönlü düşük
düzeyde korelasyon olduğu belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Şiddet, Tanık Olma, Maruz Kalma, Öz Yeterlilik, Öz Saygı

Kaynakça

• Ayrancı Ü, Köşgeroğlu N, Günay Y. (2004). Televizyonda çocukların en çok seyrettikleri saatlerde gösterilen filmlerdeki şiddet düzeyi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5, 133- 140.
• Bayındır, N. (2010). Aile içinde yaşanan şiddete karşı çocuğun gösterdiği tepkiler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 1-9.
• Bilir, Ş., Arı, M., Dönmez, B. N., Atik, B., ve San, P. (1991). Türkiye’nin 16 ilinde 4-12 yaşlar arasındaki 50.473 çocuğa fiziksel ceza verme sıklığı ve buna ilişkin problem durumlarının incelenmesi. Aile ve Toplum, 1(1), 57-70.
• Beyazova, U., Şahin, F. (2001). Çocuğun şiddetten korunma hakkı. Milli Eğitim Dergisi. 151.
• Bushman, B. J.,Huesmann, L. R. (2006). Short-term and long-term effects of violent media on aggression in children and adults. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 160(4), 348-352.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Çetinkaya Yıldız, E., Hatipoğlu Sümer, Z. (2010). Okul öncesi çocuklar ve şiddet: Tanık ve kurban olma düzeyler. İlköğretim Online, 9(2), 630-642.
• Gelles, R. J. (1980). Violence in the family: A review of research in the seventies. Journal of Marriage and the Family, 873-885.
• Görmez K., Bayat B., Sezal İ., Göka E., Köse R., Özcan Y. Z., Kutlugün, D., Sarımeşeli, M., Kentli, K., Cavcav D. (1998). Aile İçinde ve Toplumsal Alanda Şiddet. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı. Ankara.
• Güner, Ş. İ., Güner, S., ve Şahan, M. H. (2010). Çocuklarda sosyal ve medikal bir problem; istismar. Van Tıp Dergisi, 17(3), 108-113.
• İçli, T. G. (1994). Aile içi şiddet: Ankara-İstanbul ve İzmir örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 11(1-2), 7-20.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1990). İnsan, Aile, Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kara, B., Biçer, Ü., ve Gökalp, A. S. (2004). Çocuk istismarı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47(2), 140-51.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kuru Turaşlı, N. (2006). 6 Yaş Grubu Çocuklarında Benlik Algısını Desteklemey Yönelik Sosyal-Duygusal Hazırlık Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Küçük Biçer, B., , Özcebe, H., Köse, E., Köse, O., ve Ünlü, H. (2016). Türkiye’de Ailelerin Fiziksel Ceza Uygulamalarına Bakışı: Karşılaştırmalı İnceleme. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi.
• Lawrence, D. (2006). Enhancing Self Esteem In The Classroom. (3rd Edition). London: Paul Chapman Publishing.
• Özgentürk, İ., Kargın, V., Baltacı, H. (2012). Aile içi şiddet ve şiddetin nesilden nesile iletilmesi. Polis Bilimleri Dergisi, 14(4), 55-77.
• Plumber, D. (2005). Helping Adolescent and Adult to Build Self Esteem. (1st Edition). London and Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers.
• Polat O. (2015). Şiddet. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Postema, K. J. (2006). School Based Social Competence Program: A Grant Proposal Project. Unpublished Master’s Thesis, California State University, CA.
• UNICEF. (2010). Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması Özet Rapor. http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/cocuk-istismari-raporu-tr.pdf adresinden erişilmiştir.
• UNICEF. (2011). Türkiye’de Çocukların Durumu Raporu. https://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/egitim/032.pdf adresinden erişilmiştir.
• T. C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (2010). Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması.
• Zara Page, Z., İnce, M. (2008). Aile içi şiddet konusunda bir derleme. Türk Psikoloji Yazıları, 11(22), 81-94.
• Zoroğlu, S. S., Tütün, Ü., Şar, V., Öztürk, M., Eröcal-Koca, M., Alyanak, B. (2001). Çocukluk Dönemi İstismar ve İhmalin Olası Sonuçları. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2(2), 69-78.