Heidi Hikâye Kitabında Yer Alan Coğrafi Kavramların Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 1, 83 - 94, 30.06.2022

Büşra Nur Turan , Rabia Asal Özkan , Yurdal Dikmenli

https://doi.org/10.53629/sakaefd.1055792

Cited By: 1

Öz

Coğrafya; zaman, mekân, insan gibi unsurları inceleyen ve bu unsurlar arasındaki ilişkilere ilişkin açıklamalar ya da tanımlamalar yapan, aralarındaki ilişkileri neden sonuç bağlamında değerlendiren ve çözümler sunan bir bilim dalıdır. Diğer bütün disiplinlerde olduğu gibi coğrafyanın temelini de kavramlar oluşturmaktadır. Bu bağlamda bireylerin yaşadıkları çevreyi yakından uzağa doğru tanımaları, farklı yaşam şekillerini ve kültürlerini anlamaları coğrafya konularını ve coğrafyaya ilişkin kavramları öğrenmeleri ile mümkündür. Bu çalışmanın amacı Heidi hikâye kitabında geçen coğrafi kavramlar ile bu kavramların kategorilerini belirlemektir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ile yürütülmüştür. Araştırmada veri kaynağı olarak Johanna Spyri tarafından yazılan Sevgi Sonkan tarafından Türkçe’ye uyarlanan Heidi hikâye kitabı kullanılmıştır. Veri kaynağı belirlenirken hikâye kitabının ilkokul öğrencilerinin gelişim düzeylerine uygun olması ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen 100 Temel Eser içinde olması göz önünde bulundurulmuştur. Çalışma sonucunda Heidi hikâye kitabında Heidi hikâye kitabında 41 coğrafi kavramın yer aldığı görülmektedir. Bu kavramların 29’u fiziki coğrafya, 8’i beşerî ve ekonomik coğrafya alanında ve 4’ü de genel coğrafya alanında yer almaktadır. Heidi hikâye kitabında tespit edilen coğrafi kavramların genel olarak fiziki coğrafya kategorisinde yer alması hikâyenin geçtiği mekânın dağlar ve yaylalar olması ve bu mekânların betimlenmesi ile açıklanabilir. Çalışma sonucunda coğrafya konularının öğretiminde kavram öğretim sürecini destekleyecek nitelikte kitapları seçilerek öğrencilerin kavramları öğrenmeleri desteklenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Hikâye kitabı, Coğrafi kavram, Heidi

Determination of Geographical Concepts in the Heidi Storybook

Öz

Geography; It is a branch of science that examines elements such as time, space and people and makes explanations or definitions about the relations between these elements, evaluates the relations between them in the context of cause and effect and offers solutions. As in all other disciplines, concepts form the basis of geography. In this context, it is possible for individuals to know the environment they live in from close to far, to understand different lifestyles and cultures, by learning geography subjects and concepts related to geography. The purpose of this study is to determine the geographical concepts and the categories of these concepts in the Heidi story book. The study was carried out with document analysis, one of the qualitative research methods. The Heidi story book, which was adapted into Turkish by Sevgi Sonkan, written by Johanna Spyri, was used as a data source in the research. While determining the data source, it was taken into account that the story book is suitable for the development levels of primary school students and that it is among the 100 Basic Works determined by the Ministry of National Education. As a result of the study, it is seen that 41 geographical concepts are included in the Heidi story book. 29 of these concepts are in the field of physical geography, 8 of them are in the field of human and economic geography, and 4 of them are in the field of general geography. The fact that the geographical concepts identified in the Heidi story book are generally included in the category of physical geography can be explained by the fact that the place where the story takes place is mountains and plateaus and the description of these places. As a result of the study, it can be suggested that students should be supported to learn concepts by choosing books that will support the concept teaching process in the teaching of geography subjects.

Anahtar Kelimeler

Storybook, geographical concept, Heidi

Kaynakça

• Akengin, H. ve Süer, S. (2011). Coğrafi kavramlar bakımından öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyleri ve bu kavramların geliştirilmesi üzerine deneysel bir araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 26-48.
• Akınoğlu, O. (2005). Coğrafya eğitiminin etkililiği ve sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, 12, 78-96.
• Altheide, D. (1996). Process of document analysis. D. Altheide (Edt.) Qualitative media analysis. Thousand Oaks: Sage Pub.
• Atalay, İ., (2007). Genel coğrafya. İzmir: META Basım Matbaacılık Hizmetleri.
• Atalay, İ. (1994). Genel fiziki coğrafya. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Ayas, A. (2019). Kavram öğrenimi. S. Çepni (Ed.), Fen ve teknoloji öğretimi kuramdan uygulamaya içinde (191-220). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Belet, Ş. D. (2011). Eleştirel okuma becerisinin geliştirilmesinde hikâye anlatma yönteminin kullanımı: Öğretim deneyi uygulaması. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 59, 67-96.
• Bisland, B. M. (1999). Lysbet and the fire kittens: A historical inquiry. Social Studies and Young Learner, 11(4), 1-4.
• Boehm, A. E. (2001). Boehm test of basic concept manual. USA: A Harcourt Assesment Company
• Çencen, N. (2011). 11. sınıf Türkiye Cumhuriyeti inkılâp tarihi ve Atatürkçülük dersinde tarih öğretmenlerinin edebi ürün” kullanımına ilişkin görüşleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Combs, M. ve Beach, J. D. (1994). Stories and storytelling: Personalizing the social studies. The Reading Teacher, 47(6), 464-471.
• Corbin, J. ve Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage.
• Çer, E., (2014). 100 temel eserde kadın imgesinin incelenmesi. Yaratısı Drama Dergisi. 9(18), 67-76.
• Demir, S. B. ve Akengin, H. (2011). Hikâyelerle sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demircioğlu, H., Demircioğlu, G. ve Ayas, A. (2006). Hikayeler ve kimya öğretimi. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 110-119.
• Güldem Dönel Akgül, G., Geçikli, E. ve Doğan, L. (2017). Fen eğitiminde hikâyelendirme tekniği ile kavram öğretimine bir aksiyon örneği. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(11), 246-274.
• Jalongo, M.R. (1993). Young children and picture books. NAEYC: Literature from Infancy to Six.
• Kanık Uysal, P. ve Ateş, S. (2020). Okur-tepki teorisi: Küçük Kara Balık örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 777-796.
• Kaptan, F. (1999). Fen bilgisi öğretimi. Ankara: MEB Yayınları.
• Karaoğlan Yılmaz, F. G., Gökkurt Özdemir, B., ve Yaşar, Z. (2017, Mayıs). İlkokul öğrencilerinin kesirlerle ilgili hata ve kavram yanılgılarının giderilmesinde dijital hikâyelerle tasarlanan etkinliklerin uygulanması: Bir eylem araştırması. I. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Malatya.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri). (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Merrill, M. D. 1983. Compenent display theory, ınstructional desing theories and models, Ed: C.M. Reigeluth. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Mertol, H. (2009). Sosyal bilgiler derslerinde çocuk edebiyatı ürünlerinden yararlanma (Mustafa Ruhi şirin örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Özen, N., N. (2017). Heidi'nin fedakarlığı, Biene Maya'nın cesareti, Pippi Langstrumpf'un özgürlüğü: Gelenekselden moderne Alman çocuk ve gençlik edebiyatı figürlerinin toplumsal cinsiyet kurguları. International Journal of Human Sciences. 14(4), 3366-3378.
• Öztürk, H., Afacan, K., ve ilhan, S. D. (2021). Özel gereksinimli bireyleri konu alan okul öncesi dönem resimli öykü kitaplarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1-21. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.761001
• Öztürk, N. (2017). İlköğretim düzeyindeki kitaplarda yer alan metinlerin değer öğretim yaklaşımlarına göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Savage, M. K. ve Savage, T. V. (1993). Children’s literatüre in middle school studies. The Social Studies, 84(1), 32-36.
• Stoltman, J. P. (1991). Teaching geography at school and home. ERIC digest. Social Science Education Bloomington. 1-6.
• Tokcan, H. (2015). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi (1.Basım), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tunnell, M. O. ve Ammon, R. (1996). The story of ourselves: Fostering multiple historical perspectives. Social Education, 60(4), 212-215.
• Tural, A. (2011). Sosyal bilgilerde yapılandırmacı yaklaşımla kavram öğretimine yönelik model geliştirme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Turoğlu, H. (2003, Temmuz). Coğrafyacı ve coğrafya eğitimi. Türk Coğrafya Kurumu, Coğrafya Kurultayı, Bildiriler Kitabı, 52-58.
• Yel, S. (2012). Kavram geliştirme ve öğretimi. Öztürk, C. (Ed.) Sosyal bilgiler öğretimi (3.Baskı) içinde (s. 111-143) Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz Genç, M. M. ve Özen Uyar, R. (2016). Resimli çocuk kitaplarının fene yönelik kavram, konu ve temalar açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 600-608.
• Wach, E, Ward, R (2013). Learning about qualitative document analysis. Available at: http://www.ids.ac.uk/publication/learning-about-qualitative-document-analysis