HZ. PEYGAMBER’İN ANNE-BABASININ (EBEVEYN-i RESÛL) DîNÎ KONUMUNA DAİR EBÛ HANÎFE’YE ATFEDİLEN GÖRÜŞ ETRAFINDAKİ TARTIŞMALAR

Yıl 2009, Cilt: 11 Sayı: 19, 1 - 27, 15.06.2009

Mustafa Akçay

Öz

Prophet Muhammad (PBUH)‟s father Abdullah and mother Amina had lived in the era
of jahiliyya (the age of ignorance), i.e. before the revelation of Islam. Their religious status
was wondered by both the Messenger Muhammad (PBUH) and his companions.
The issue took shape as a matter of belief and ethics and persisted till today generating
a literature on this topic. Imam Abu Hanifah‟s words revealing his thoughts on the religious
status of the Messenger‟s parent became an important reference for the subsequent
scholars of Islam. His exact wording on the matter varied in the copies of al-Fiqh
al-Akbar. Thus, such difference led to the emergence of diverse comments and interpretations
about what the Abu Hanifah‟s views on the matter was.

Anahtar Kelimeler

: the Messenger Muhammad, Amina, Abdullah, Parents of Muhammad, alFiqh al-Akbar

Debates about the Religious Place of the Prophet Muhammad's Father and Mother with Special Reference to the Thought of Abu Hanifa

Öz

Prophet Muhammad (PBUH)‟s father Abdullah and mother Amina had lived in the era
of jahiliyya (the age of ignorance), i.e. before the revelation of Islam. Their religious status
was wondered by both the Messenger Muhammad (PBUH) and his companions.
The issue took shape as a matter of belief and ethics and persisted till today generating
a literature on this topic. Imam Abu Hanifah‟s words revealing his thoughts on the religious
status of the Messenger‟s parent became an important reference for the subsequent
scholars of Islam. His exact wording on the matter varied in the copies of al-Fiqh
al-Akbar. Thus, such difference led to the emergence of diverse comments and interpretations
about what the Abu Hanifah‟s views on the matter was.

Anahtar Kelimeler

: the Messenger Muhammad, Amina, Abdullah, Parents of Muhammad, alFiqh al-Akbar

Kaynakça

• Adil Bebek- Şerafettin Gölcük, DİA, “el-Fıkhu’l-ekber” md., XII, 544- 546,İst. 1995.
• Abdülahad Nûrî, Te’dîbü’l-mütemerridîn, Süleymaniye Ktp. Fatih, nr. 5293.
• Abdülazîz Buhârî, Keşfu’l-esrâr (nşr. Hasan Hilmi Rizevî), Mektebetü‟s- sanâi„, 1307.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, Çağrı Yay., İst., 1413/1992.
• Ali el-Kârî, Edilletü’l-mu‘takadi Ebî Hanîfe fî Ebeveyi’r-resûl, Süleymaniye Ktp. Yahya Tevfik, nr. 1736/444.
• …………., Şerh ‘ale’l-Fıkhı’l-ekber, II. baskı, İst., 1375/1955.
• …………., Şerhu’ş-Şifâ, Hacı Muharrem Efendi Matbaası, İst., Rûmî 1291.
• Beyâzîzâde, Usûlü’l-münîfe li’l- İmam Ebî Hanîfe (nşr. İlyas Çelebi), İst., 1996.
• Cengiz Gündoğdu, „XVII. Yüzyılda Tekke-Medrese Münasebetleri Açısından Sivâsîler-Kadızâdeliler Mücadelesi‟, İLAM. Araştırma Dergisi, III/1, s. 37-72, İst. 1998.
• Ebû Dâvûd, Sünen, Çağrı Yay., İst., 1413/1992.
• Ebû Hanîfe, el-Fıkhu’l-ekber, Süleymaniye Ktp., Kasidecizâde, nr. 682/2.
• …………., el-Fıkhu’l-ekber, Medine Melik Abdülaziz Kütüphanesi, Ârif Hikmet Kütüphanesi, Mecmûatü’r-resâil, nr. 172.
• Ebü’l-Müntehâ, Şerhu’l-Fıkhu’l-ekber, Mektebetü Melik Abdülaziz, el- Medinetü‟l-münevvere, Mecmûatü Mektebeti Ârif Hikmet, nr. 363.
• …………, Şerhu’l-Fıkhı’l-ekber, s. 30, İst., ts.
• H. Bekir Karlığa, DİA. “Gazzalî” md., XII,518-524, İst. 1996.
• Halil İbrahim Kutluay, İmâm Aliyyu’l-Kârî ve eseruhû fî ‘ilmi’l-hadîs, Bey- rut, 1408/1987.
• Hatip Kasımoğlu, Enbâu’l-Istıfâ fî Hakkı Âbâi’l-Mustafâ, Süleymaniye Ktp. Çelebi Abdullah, nr. 405.
• İbnü’l-Cezerî, er-Risâletü’l-beyâniyye, Süleymaniye Ktp., Pertev Paşa, nr. 603.
• İbn Kesîr, Tefsir, I, 162, Beyrut, 1982.
• İlyas Çelebi, İmam-ı A„zam Ebû Hanîfe‟nin İtikadî Görüşleri, İFAV, İst. 1996.
• Kâtip Çelebi, Mîzânu’l-hak fî ihtiyâri’l-ehakk (sad. Süleyman Uludağ- Mustafa Kara, İslâm’da Tenkit ve Tartışma Usulü), Marifet Yay., İst. 1990.
• Kemâl Paşazâde, Fî Hakkı Ebevey’in-Nebî (nşr. Ahmed Cevdet, Resâil- i İbn Kemâl içinde), İst. h. 1316.
• Kurtubî, el-Câmi‘u li ahkâmi’l-Kur’ân, II, 92, Beyrut, 1965.
• Muhammed b. Bahâuddin, el-Kavlu’l-fasl, Hakikat Kitabevi, İst., 1990.
• Metin Yurdagür, İslâm Düşüncesinde Fetret Kavramı, II.baskı, İst., 1998.
• …………………., DİA, “Fetret” md., XII, 475-480, İst. 1995.
• Mustafa Akçay, Ebeveyn-i Resûl Risâleleri, Yeni Akademi Yay., İzmir, Mayıs/2005.
• Mustafa Öz, İmam-ı Azam’ın Beş Eseri, İFAV, İst. 1992.
• Murtazâ ez-Zebîdî, el-İntisâr fî Vâlideyi’l-Muhtâr (Ikdü’l-Cevheri’s-semîn adlı Mecmûatu‟r-resâil içinde )., ts.
• Müslim, es-Sahih, Çağrı Yay., İst., 1413/1992.
• Salahaddin el-Müneccid, Mu‘cemu mâ üllife ‘an Resûlillah, Kâhire, ts.
• Seyyid Mahmûd, Birru Vâlideyi Hayri’l-verâ, Süleymaniye Ktp. Pertev Paşa, nr. 626.
• Suyûtî, et-Ta‘zîm ve’l-minne, Haydarabad, 1381/1961.
• ………, Neşrü’l-alemeyni’l-münîfeyn, Haydarabad, 1381/1961.
• ………,Mesâliku’l-Hünefâ fî Vâlideyi’l-Mustafâ, Haydarabad, 1381/1961.
• ………, el-Makâmâtü’s-Sündüsiyye, s. 13, Haydarabad, 1381/1961.
• Saçaklızâde el-Marâşî, es-Sürûr ve’l-ferah, Süleymaniye Ktp., Kasidecizâde, nr. 726/2.
• ……………., Risâle fî Hakkı Vâlideyi’n-Nebî, s. 10, Dersaâdet, İst. 1306.
• Şeyh Müfîd, Evâilü’l-makâlât fi’l-mezâhibi’l-muhtârât (nşr. İbrâhim el- Ensârî), Dârü‟l-müfîd, Beyrut, 1414/1993.
• ………., Tashîhu’l-i ‘tikâd (nşr. Hüseyin Dergâhî), Beyrut, 1414/1993.
• Şerafettin Gölcük- Adil Bebek, DİA, “el-Fıkhu’l-ekber” md., XII, 544- 546.
• Tabressî, Mecme‘u’l-beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, VII, 357-358, Beyrut, 1415/1995.
• Tabatabâî, el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân, XV, 336, Kum, 1393/1973.
• Vecdi Ahmed, Ravzatu’s-safâ fî Vâlideyi’l-Mustafâ, Süleymaniye Ktp., Bağdatlı Vehbi, nr. 115.
• Zâhid el-Kevserî, el-Âlim ve’l-müteallim (Mukaddime), nşr. Mustafa Öz, İst., 1996.