An Assesment on The Hadith That Contains The Expression of “The Scholars Are The Heirs of Prophets” İn Terms of Follow-Up And Witnesses

Yıl 2013, Cilt: 15 Sayı: 28, 93 - 123, 15.12.2013

Hüseyin Akyüz

https://doi.org/10.17335/sakaifd.219827

Öz

The purpose of the science of hadith has been the conservation of the narrations ascribed to the prophet as far as possible. Therefore, Muhaddiths, have given place to the authentic (sahîh) and accaptable/good (hasan) hadiths along with weak narrations in their scripts. At the beginning, The weak hadiths that were written with the aim of stopping (tevakkuf) have been later included into the narration network in case the ones that did not have strong deficiencies could reinforce each other and become more sound. The hadith that contaıns the expressıon of "The Scholars are the heirs of prophets" was ranked as “hasan”, furthermore was accepted as “sahîh” by some scholars. This article has been written to articulate whether this hadith can be made sound due to the proliferation of its chains of transmitters (tariqs) or the reinforcement of its meaning.

Anahtar Kelimeler

Weak Hadith (Dhaif Hadith), İsnad (Attribution), Chain (Sanad), Transmitter (Rāwī), Muhaddith, Chains of Transmitters (Tariq), I’tibar (Consideration), Mutaba’ah (Followup), Shawahid (Witnesses).

“ÂLİMLER, PEYGAMBERLERİN VÂRİSLERİDİR” İBARESİNİN YER ALDIĞI BİR HADİSİN MUTÂBAAT ve ŞEVÂHİD AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Hadis ilminin amacı, Hz. Peygamber'e nispet edilen rivayetlerin mümkün olduğu kadar muhafazası  olmuştur.  Bu  nedenle  muhaddisler,  eserlerinde  sahîh  ve  hasen  hadislerin  yanı  sıra  zayıf rivayetlere  de  yer  vermişlerdir.  Başlangıçta  tevakkuf  etmek  amacıyla  yazılan  zayıf  hadisler, ilerleyen süreçte bu hadislerden za'fı şiddetli olmayanlarının birbirlerini takviye etmeleri halinde kuvvet bulacağı gerekçesiyle rivayet ağları içerisine dahil edilmişlerdir. “limler, Peygamberlerin varisleridir” ibaresinin yer aldığı hadis de bu gerekçelerle hasen sayılmış, hatta bazıları tarafından  sahîh  kabul  edilmiştir.  İşte  bu  makale,  söz  konusu  hadisin  tarîklerinin  çoğalması  veya manasının  desteklenmesi  sonucunda  sahîh  mertebesine  yükselip  yükselemeyeceğini  vuzuha kavuşturmak amacıyla kaleme alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zayıf Hadis, İsnâd, Sened, Râvî, Muhaddis, Tarîk, İ’tibâr, Mutâbi’, Şâhid.

Kaynakça

• Abdurrazzâk b. Hemmâm, Ebû Bekir es-San’ânî (ö. 211/826), el-Musannef, thk. Habîburrahman el-A’zamî, I-XI, Beyrut: el-Mektebetu’l-İslâmî, 1403/1983.
• Âcurrî, Ebu Bekir Muhammed b. el-Huseyin b. Abdillah (ö. 360/970), Ahlâku'l-'Ulemâ, tash. İsmail b. Muhammed el-Ensârî, Suudi Arabistan: Riâsetu İdârâti’lBuhûsi’l-İlmiyye, 1398/1978.
• Ağırakça Şahyar, Ayşe Esra, Kütüb-i Sitte’de Örneklerle Zayıf Hadis Rivayeti Metodolojik Anlam ve Yorum, İstanbul: Akdem Yay., 2011.
• Ahmed Muhammed Şâkir, el-Bâisu’l-hasîs şerhu İhtisâri ‘ulûmi’l-hadîs, Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, ts. Akyüz, Hüseyin “Âlimler Peygamberlerin Varisleridir” Hadisinin İsnad Açısından Tenkid ve Tahlili”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2012/2, cilt: XI, sayı: 22, s. 159–190.
• Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul: Timaş Yay., 1987.
• ‘Aynî, Bedruddin Ebî Muhammed Mahmûd b. Ahmed (ö. 855/1451), Umdetu’l-karî şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XXV, Beyrut: Dâru İhyai’t-Turasil-Arabî, ts.
• Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyin b. Mes’ûd, Şerhu’s-sünne, neşr. Şu’ayb el-Arnâût, Muhammed Zuheyr eş-Şâvîş, I-XVI, Beyrut: el-Mektebetu’l-İslâmî, 1403/1983.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin, Şu’abu’l-imân, thk. Muhammed es-Saîd Besyûnî Zeğlûl, I-VIII, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410.
• Bezzâr, Ebû Bekir Ahmed b. Amr b. Abdulhalik el-Basrî (ö. 292/905), el-Bahru’z-zehhâr (Müsnedu’l-Bezzâr), thk. ‘Adil b. Sa’d, Mahfûzurrahman Zeynullah, I-XV, Medine: Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1409/1988.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail (ö. 256/870), et-Târîhu’l-kebîr, thk. esSeyyid Hâşim en-Nedvî, I-VIII, Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts. Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman (ö. 255/869), Sünen, I-II, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• Ebû Dâvûd, Suleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünen, I-V, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• Elbânî, Muhammed Nâsiruddîn, Daîfu’t-Terğîb ve’t-terhîb, I-II, Riyad: Mektebetu’lMe’ârif, 1421/2000. , Sahîhu’t-Terğîb ve’t-terhîb, I-III, Riyad: Mektebetu’l-Me’ârif, 1421/2000. , Sahîhu Süneni Ebî Dâvûd, I-III, Riyad: Mektebetu’l-Me’ârif, 1419/1998. , Sahîhu Süneni İbn Mâce, I-III, Riyad: Mektebetu’l-Me’ârif, 1417/1997. , Sahîhu Süneni’t-Tirmizî, I-III, Riyad: Mektebetu’l-Me’ârif, 1420/2000. , Silsiletu’l-Ehâdîsi'd-Daîfe vel-Mevdû'a ve Eseruha’s-Seyyi’ fi’l-Ümme, I-XIV, Riyad: Mektebetu’l-Meârif, 1421/2000.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed (ö. 405/1014), elMüstedrek ale’s-Sahîhayn, thk. Mustafa Abdulkadir ‘Atâ, I-IV, Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit (ö. 463/1071), el-Câmi’ li ahlâkı’r-râvi ve âdâbi’s-sami’, thk. Mahmûd et-Tahhân, I-II, Riyad: Mektebetu’l-Me’arif, 140 , el-Fakîh ve’l-muteffakkih, thk. Âdil b. Yusuf el-Azzâzî, I-II, Suudi Arabistan: Dâru İbni’l-Cevzî, 1417/1996. , er-Rihle fî talebi’l-hadîs, thk. Nurettin Itr, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1395/1975. , Târîhu Bağdad, I- XIV, Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l- İlmiyye, ts. , Telhîsu’l-müteşâbih fi’r-resm ve himayetü ma eşkele minhu an bevâdiri’t-tashîf ve’lvehm, thk. Sukeyne eş-Şihâbî, I-II, Dımeşk: Dâru Talas, 1405/1985.
• Heysemî, Ebu’l-Hasan Nureddin Ali b. Ebî Bekr (ö. 807/1404), Keşfu’l-estâr an zevâidi’l-Bezzâr ale’l-Kütübi’s-Sitte, thk. Habîburrahman el-A’zamî, I-V, Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1399/1979. , Mecmau’z-zevâid ve menbau’l-fevâid, I-X, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1407.
• Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. ez-Zubeyr b. İsâ el-Kureşî (ö. 219/834), el-Müsned, thk. Habîburrahman el-A’zamî, I-II, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts. İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah b. Muhammed (ö. 463/1071), Câmi’u beyâni’l-‘ilm ve fazlihi ve mâ yenbağî fî rivâyetihi ve hamlihi, thk. Ebu’l-Eşbâl ezZuheyrî, I-II, Suudi Arabistan: Dâru İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
• İbn Adiyy, Ebû Ahmed Abdullah Cürcânî (ö. 365/975), el-Kâmil fî duafâi’r-rical, thk. Yahya Muhtâr Ğazâvî, I-VII, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1409/1988.
• İbn Arrâk, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Kinânî (ö. 963/1556), Tenzîhu’ş-şerîati’lmerfûa ani’l-ahbâri’ş-şenîati’l-mevdûa, thk. Abdulvehhâb b. Abdullatîf, Abdullah Muhammed es-Sıddîk, I-II, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1401/1981.
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasen (ö. 571/1176), Tarihu Dımeşk, thk. Ali Şîrî, ILXX, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1998.
• İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahman Muhammed (ö. 327), Kitâbu’lcerh ve’t-ta’dil, I-IX, Beyrut: Dâru İhyau’t-Turasi’l-Arabî, 1372/1952.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed, el-Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr, thk. Kemal Yusuf el-Hût, I-VII, Riyad: el-Mektebetu’r-Ruşd, 1409. , Müsnedu İbni Ebî Şeybe, thk. Ebû Abdurrahman Adil b. Yusuf el-Azâzî, Ebu’lFevâris Ahmed Ferîd el-Mezîdî, I-II, Riyad: Dâru’l-Vatan, 1418/1997.
• İbn Hacer el-Askalânî, Şihâbuddin Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali (ö. 852/1448), Fethu’l-bârî, thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Muhibuddin el-Hâtib, I-XIII, Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1379. , Lisânu’l-Mîzân, thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd, Ali Muh. Muavviz, I-VII, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1416/1996. , Takrîbu’t-Tehzîb, thk. Muhammed Avvâme, Halep: Dâru’r-Reşîd, 1986. , Tehzîbu’t-Tehzîb, I-XIV, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1404/1984.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed, el-Müsned, I-VI, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed (ö. 354/965), Kitâbu’s-Sikât, thk. esSeyyid Şerefuddin Ahmed, I-IX, yy: Dâru’l-Fikr, 1975. , el-Mecrûhîn, thk. Mahmûd İbrahim Zâyed, I-III, Halep: Dâru’l-Va’y, ts.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer, Câmiu’l-mesânîd ve’s-süneni’l-hâdî li-akvâmi senen, thk. Abdulmelik b. Abdullah b. Duheyş, I-X, Beyrut: Dâru Hadar, 1419/1998.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, Sünen, I-II, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec b. Abdurrahman b. Ali (ö. 597/1200), ed-Duafâ ve'l-metrûkîn, thk. Abdullah el-Kâdî, I-II, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’i-İlmiyye, 1406. , el-İlelu’l-mütenâhiye fi’l-ahâdisi’l-vâhiye, thk. Halil el-Meys, I-II, Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, 1403.
• İbnu’l-Mübârek, Ebû Abdirrahman Abdullah el-Mervezî (ö. 181/797), ez-Zühd, thk. Habîburrahman el-‘Azamî, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts. İbnu’s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdurrahman, Kitâbu ‘ulûmi’l-hadîs, Mısır: esSe’âde Matbaası, 1326.
• İsbehânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdullah (ö. 430/1039), Hilyetu’l-Evliyâ ve Tabakâtu’lAsfiyâ, I-X, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1405/1985. , Müsnedu Ebî Hanîfe, thk. Nazar Muhammed el-Fâryâbî, Riyad: Mekbetu’lKevser, 1415/1994.
• Kâsımî, Muhammed Cemaluddîn, Kavâidu't-tahdîs min funûni mustalahi'l-hadîs, hazr. Abdulkadir el-Arnaût, thk. Mustafa Şeyh Mustafa, Beyrut: Müessesetu’rRisâle, 1425/2004.
• Kastallânî, Şihabüddin Ahmed b. Muhammed Ebî Bekr (ö. 923/1517), İrşâdu’s-sârî li şerhi Sahîhu’l-Buhârî (Hamişinde: Sahîhu Müslim ve Şerhu Sahîhu Müslim ), I-X, Bulak: el-Matbaatu’l-Kübra’l-Emîriyye, 1323.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri, İslâm Düşüncesinde Hadis Metodolojisi, Ankara: Ankara Okulu, 19 , Alternatif Hadis Metodolojisi, Ankara: Kitâbiyât, 2002.
• Ma’mer b. Râşid, Ebû ‘Urve el-Ezdî (ö. 144/770), el-Câmi’, thk. Habîburrahman elA’zamî, I-XI, Beyrut: el-Mektebetu’l-İslâmî, 1403/1983.
• Mizzî, Yusuf b. ez-Zekî Abdurrahman Ebu’l-Haccâc, Tehzîbu’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl, thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf, I-XXXV, Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1400/1980. , Tuhfetü’l-eşrâf bi ma’rifeti’l-etrâf, thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf, I-XIII, Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslamî, 1999.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (ö. 303/915), Sünen, I-V, İstanbul: Çağrı Yay. 1992.
• Polat, Selahattin, Hadis Araştırmaları-Tarih, Usûl, Tenkid, Yorum-, İstanbul: İnsan Yay., 19 Polat, Salahattin v.dğr., Hadis Araştırma ve Tenkit Kılavuzu, İstanbul: M.Ü. İFAV Yay., 20 Rabî’ b. Habîb, Ömer el-Ezdî el-Basrî (ö. 160/777), el- Müsned, thk. Muhammed İdrîs, Aşûr b. Yusuf, Beyrut: Dâru’l-Hikme, 1415.
• Sehmî, Ebu’l-Kâsım Hamza b. Yusuf Cürcânî (427/1036), Tarihu Cürcân, thk. Muhammed Abdülmuîd Hân, Beyrut: Alemu’l-Kütüb, 1401/1981.
• Sıbt İbn el-Acemî, Ebû İshak İbrahim b. Muhammed b. Halil el-Halebî, et-Tebyîn li esmâi’l-müdellisîn, thk. Yahya Şefîk, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.
• Sönmez, Mehmet Ali, İbnu Hibbân ve Cerh-Tâdil Metodu, İstanbul: Umran Yayınevi, ts. Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr (ö. 911/1505), Tabakâtu’l-huffâz, Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, 1403. , Tedrîbu’r-râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî, thk. İrfân el-Aşşâ Hassûne, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1993.
• Şâfi’î, Ebû Abdullah Muhammed b. İdrîs (ö. 204/819), el-Müsned, Beyrut: Dâru’lKutubi’l-İlmiyye, ts. Taberânî, Ebu’l-Kâsım Suleyman b. Ahmed b. Eyyûb (ö. 360/971), el-Mu’cemu’l-evsât, thk. Abdulmuhsin b. İbrahim el-Huseynî, I-X, Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1415. , el-Mu’cemu’l-kebîr, thk. Hamdî Abdulmecid es-Selefî, I-XX, Musul: elMektebetu’l-Ulûm ve’l-Hükm, 1404/1983.
• Tahhân, Mahmûd, Yeni Hadis Usûlü (Teysîru Mustalahi’l-Hadîs), çev.: Cemal Ağırman, İstanbul: Rağbet Yay., 2010.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Suleyman b. Dâvûd (ö. 204/819), el-Müsned, Beyrut: Dâru’lMa’rife, ts. Tânevî, Zafer Ahmed el-Osmanî, Kavâ’idu fî ‘ulûmi’l-hadîs, Beyrut: Dâru Kalem, 1392/1972.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, Sünen, I-V, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ahmed en-Nîsâbûrî (ö. 468/1076), el-Vasît fî tefsiri’lKur’ani’l-Mecîd, thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd v.dğr., I-IV, Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Veki’ b. el-Cerrâh (ö. 197/812), Kitâbu’z-zühd, thk. Abdurrahman Abdulcebbâr elFerîvâî, I-III, Medine: Mektebetu’d-Dâr, 1404/1984.
• Yücel, Ahmet, Hadis İlminde Tenkit Terimleri ve İlgili Çalışmalar, İstanbul: M.Ü. İFAV Yay., 1998.
• Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muh. b. Ahmed b. Osman (ö. 748/1347), el-Kâşif fî ma’rifeti men lehû rivâye fi’l-Kütübi’s-Sitte, thk. Muhammed Avvâme, I-II, Cidde: Dâru’l-Kıble li’s-Sekâfeti’l-İslamiyye, 1413/1992. , Mîzânu’l-İ’tidâl fî nakdi’r-ricâl, thk. Ali Muhammed Muavvız, Adil Ahmed Abdulmevcûd, I-VIII, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995. , Telhîsu kitâbi’l-ileli’l-mütenâhiye li İbni’l-Cevzî, thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrahim b. Muhammed, Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 1419/1998.
• Zeyla’î, Cemalüddin Abdullah b. Yusuf (ö. 762/1361), Tahrîcu’l-ehâdîsi ve’l-âsâr elvâkı’a fi tefsîri’l-Keşşâf, thk. Abdullah b. Abdirrahman es-Sa’d, I-IV, Riyad: Dâru İbn Huzeyme, 1414.
• Ziriklî, Hayruddin (ö. 1396/1976), el-A’lâm(Kâmûsu Terâcim), I-VIII, Beyrut: Dâru’lİlmi li’l-Melâyîn, 2002.