Türk Mutfak Kültürü ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 3, 108 - 124, 28.12.2018

Yasemin Solmaz , Dilek Dülger Altıner

Öz

Dünya
mutfakları içinde ilk üç mutfak arasında gösterilen Türk Mutfağı, geçmişten
günümüze köklü bir kültürel değere sahip olan mutfaklardan biridir. Orta
Asya’nın göçebe kültüründe yer alan et ve süt ürünleri ile şekillenen Türk
Mutfağı, her dönem gelişerek ve çevresinden etkilenip farklı kültürlerin
özellikleriyle birleşerek bugünkü zengin yemek kültürünü oluşturmuştur. Türk
beslenme kültüründe yer alan geleneksel yiyecek ve içecekler beslenme
alışkanlıklarının günümüz şartlarına göre değişmesi nedeniyle mutfak içindeki
yerini zaman zaman kaybetse de, günümüzde yöresel ve geleneksel gıdalara olan
ilgi tekrar artmaya başlamıştır.

Bu
çalışmada, Türk mutfak kültürünün genel özellikleri, Türk mutfağının Orta
Asya’dan Cumhuriyet dönemine kadar olan süre içindeki değişim evreleri, Türk
mutfağının kültürel çeşitliliğine etki eden faktörler ve tarihsel geçmişten bu
zamana geleneksel yiyeceklerimizin günümüz beslenme alışkanlıklarındaki
yerinden bahsedilmektedir. Türk mutfağı üzerine elde edilen bilgiler
çerçevesinde ayrıntılı bir literatür çalışmasına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk mutfağı, Kültür, Geleneksel Gıdalar, Beslenme Alışkanlıkları

Kaynakça

• Abalı, İ. (2017). “İşlevleri Bağlamında Mutfak Eşyaları”. Ulakbilge, 5 (10): 383- 392.
• Acar Tek N., Sürücüoğlu M., S. (2014). “Basılmış Olan İlk Türk Yemek Kitabı “Melceü't –Tabbâhin” . Gazi Türkiyat, Bahar Cilt: 14: 225-229.
• Akın, G. (2014). “Geleneksel Mutfak Kültürünün Beslenme Açısından Önemi”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3): 32-43.
• Arman, A. (2011). “Türk Mutfak Kültürü Tanıtım Sorunu: Mengen Mutfağı Örneği”. Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce, 116s.
• Başaran, V. (2016). “Osmanlı Dönemi Türk Mutfak Kültürü”. Alınmıştır: Türk Mutfak Kültürü. (Ed) Dündar Arıkan, A., Türk Mutfak Kültürü. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. 50-85s.
• Bilirgen, E. “Osmanlı Saray Hazinesi'den Fincan Zarfları”.http://www.antikalar.com/osmanli-sarayi-hazinesiden-fincan-zarflar/ Erişim tarihi: 12.05.2018
• Bucak, T., Taşpınar, O. (2014). “Türk mutfağında deniz kültürünün yeri ve önemi”. International Journal of Human Sciences, 11(1): 551-568.
• Deniş, H., E. (2011). “Osmanlı Ve Cumhuriyet Döneminde Kahvehaneler: Sosyal Ve Siyasal Yaşamın İncelenmesi”. Akademik Bakış Dergisi,(27):1-16.
• Diker, O., Deniz, T., Çetinkaya, A. (2016). “History of Turkish Cuisine Culture and the Influence of the Balkans”. IOSR Journal of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS), 21 (10): 01-06.
• Ertaş, Y., Gezmen-Karadağ, M., (2013). “Sağlıklı Beslenmede Türk Mutfak Kültürünün Yeri”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2(1): 117-136.
• Güler, S. (2010). “Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26: 24-30.
• Halıcı, Nevin. (1997). “Anadolu Bayramlarında Beyaz Renkler”, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Ankara: Türk Halk Kültürü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
• Halıcı, N. (1999). “Siniden Tepsiye, Klasik Türk Mutfağı”. Gategourmet –usaş yayınevi, İstanbul, 168s.
• Hatipoğlu, A., Batman, O. (2014). “Osmanlı Saray Mutfağı’na Ait Gastronomik Unsurların Günümüz Türk Mutfağı ile Kıyaslanması”. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11 (2).
• Kılıç, E. (2017). “Yabancı Seyyahların Türk Sofra Kültürüne Ait İzlenimleri Üzerine (16. Ve 17. Yüzyıl)”.Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi (OMAD), 4 (8): 97-117.
• Kızıldemir Ö. Öztürk, E., Sarıışık, M. (2017). “Cumhuriyet Dönemi Türk Mutfak Kültürünün Özellikleri ve Yaşanan Değişimler”. VI. Ulusal II: Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu, 14-15 Nisan, 349-356s. Gaziantep.
• Kızıldemir, Ö., Öztürk, E., Sarıışık, M. (2014). “Türk Mutfak Kültürünün Tarihsel Gelişiminde Yaşanan Değişimler”. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (3): 191-210.
• Levent, H., Cavuldak, Ö., A. (2017). Geleneksel Fermente Bir İçecek: Boza. Akademik Gıda, 15 (3): 300-307.
• Oral, Z. M. “Türk Mutfağının Evreleri Selçuklu Mutfağı. ”http://www.turkishcuisine.org/print.php?id=175&link=http://www.turkish-cuisine.org/tarihsel-gelisim-1/selcuklu-mutfagi-19/turk-mutfaginin-evreleri-selcuklu-mutfagi-175.html Erişim tarihi: 15.05.2018.
• Ögel, B. (1982). “Türk Mutfağının Gelişmesi ve Türk Tarih Gelenekleri”. Türk Mutfağı Sempozyumu Bildirileri. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yayınları: 41, Seminer, Kongre Bildirileri Dizisi: 12: 15-18, Ankara.
• Öncel, S. (2015). “Türk Mutfağı ve Geleceğine İlişkin Değerlendirmeler”. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(4): 33-44.
• Özçelik, A. Ö., Özdoğan Y. (2007). “Tarhananın Türk Beslenme Kültüründeki Yeri ve Önemi”. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 38. ICANAS,10-15 Eylül, 1025-1040, Ankara.
• Özgüdenli, G. O. Ve Uzunağaç, Ö. (2014). “Selçuklu Anadolu’sunda Ekmek”. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1 (1): 43-72.
• Özlem, D. (2016). “Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi”. Notos yayınevi, İstanbul, 279s.
• Özlü, Z. (2014). ”Osmanlı Sarayında Aşure Geleneği Uygulamasına Dair”. Milli Folklor Dergisi. Yıl 26. 101:209-224.
• Samancı, Ö. (2008).” İmparatorluğun Son Döneminde İstanbul ve Osmanlı Saray Mutfak Kültürü”. “Alınmıştır:Türk Mutfağı”. (Ed). Bilgin, A., Samancı, 29. Ö., Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 199-217s.
• Samancı, Ö. (2016). “Cumhuriyet Döneminde Türk Mutfak Kültürü”. Şu kitapta: Ed Alev Dündar Arıkan. Türk Mutfak Kültürü. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları. 86-106.
• Samancı, Ö. ve Croxford S. (2006). “XIX. Yüzyıl İstanbul Mutfağı”, İstanbul: Medyatik Yayınları.
• Sandıkçıoğlu, T. (2016). “Türk Mutfağının Tarihsel Gelişimi”. Alınmıştır: Türk Mutfak Kültürü. (Ed) Arıkan, D., A., Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları. 2-21.
• Sürücüoğlu, M. S., Özçelik, A., Ö, (2008). “Türk Mutfak Ve Beslenme Kültürünün Tarihsel Gelişimi”. 38. İcanas Kongresi., 10-15 Eylül, 1289-1310. Ankara.
• Şahin, H. (2016). “Orta Asya, Selçuklu ve Beylikler Dönemi Türk Mutfak Kültürü. “Alınmıştır: Türk Mutfak Kültürü”. (Ed) Arıkan, D., A., Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları: 22-49s.
• Şeren Karakuş, Ş., Küçükkömürler, S., Ekmen, Z. (2007). “Türk Kültüründe Bulgur”. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 38. ICANAS, 10-15 Eylül, 1179-1190s. Ankara.
• Tebriz Müzesi Selçuklu Eserleri. http://turkbilimi.com/tebriz-muzesi-selcuklu-eserleri.html Erişim tarihi: 10.05.2018
• Uçar, A. (2007). “Geleneksel Türk Tadı: Pekmez”. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 38. ICANAS, 10-15 Eylül, 1383-1398s. Ankara.
• Uzel, A. R. (2018). “Geleneksel Mutfak Kültürü ve Tarımsal Ürün Çeşitliliğinin, Üniversite Öğrencileri Beslenme Durumu Üzerine Etkisi”. Ege Univ. Ziraat Fak. Dergisi, 55 (1): 37-44.
• Üstün, Ç. (2009). “Eski Bir Türk İçeceği: Kımız (Koumiss)”. TÜBAR-XXVI-/2009-Güz Dergisi, :247-25.
• Yazıcı, M. “Osmanlı Döneminde Aşure Geleneği http://www.goodluck.com.tr/osmanli-doneminde-asure-gelenegi#.WxDz2e6FNdh. Erişim tarihi: 12.05.2018
• www.turkcetarih.com Erişim tarihi: 02.05.2018
• www.topkapısarayi.gov.tr. Erişim tarihi: 01.05.2018