Cultural Heritage: A Systematic Literature Review

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 172 - 190, 31.08.2021

Hicran Hanım Halaç , Fikret Bademci

Öz

International organizations such as UNESCO, ICOMOS, ICCROM, which play an important role in the protection, preservation and transfer of cultural heritage to the future, try to increase the consciousness-raising and awareness of people about cultural heritage with their work. In addition, it supports researchers to work on cultural heritage and contributes to the scientific study of the subject. This situation allows to increase cultural heritage studies in the world of science. This review aims to systematically examine the theses written on cultural heritage in the context of education, promotion, consciousness-raising and awareness. The scope of the study has been determined as the National Thesis Center website where the theses, in Turkey, made since the establishment of YÖK are located. In the advanced screening section on the website of the National Thesis Center, the theses resulting from the different combinations of the cultural heritage keyword education, promotion, consciousness-raising and awareness were examined in detail. As a result of the examination, it was seen that while the intensity of master's theses was noteworthy, different methods were used in the theses and interview was the most preferred among these methods.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, Consciousness-raising, Promotion, Awareness, Education, Thesis

KÜLTÜREL MİRAS: SİSTEMATİK LİTERATÜR İNCELEMESİ

Öz

UNESCO, ICOMOS, ICCROM gibi kültürel mirasların korunması, yaşatılması ve geleceğe aktarılmasında önemli rol oynayan uluslararası örgütler yapmış oldukları çalışmalar ile insanların kültürel miras konusundaki bilinç ve farkındalıklarını arttırmaya çalışmaktadır. Bu kuruluşlar ayrıca araştırmacıların kültürel miras konusunda çalışmalar yapmalarını destekleyerek konunun bilimsel literatürünün gelişmesine katkı sağlamaktadır. Bu durum bilim dünyasında kültürel miras çalışmalarının arttırılmasına olanak sağlamaktadır. Bu derleme çalışma, kültürel miras ile ilgili yazılmış tezleri eğitim, tanıtım, bilinçlendirme ve farkındalık bağlamında sistematik bir biçimde ayrıntılı olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın kapsamı Türkiye’de YÖK’ün kuruluşundan itibaren yazılmış olan tezlerin bulunduğu Ulusal Tez Merkezi internet sitesi olarak belirlenmiştir. Ulusal Tez Merkezi internet sitesinde yer alan gelişmiş tarama bölümünde kültürel miras anahtar kelimesinin eğitim, tanıtım, bilinçlendirme ve farkındalık anahtar kelimeleriyle oluşturulan farklı kombinasyonlar sonucunda ortaya çıkan tezler detaylıca incelenmiştir. İnceleme sonucunda yüksek lisans tezlerinin yoğunluğu dikkat çekerken tezlerde farklı yöntemlerin kullanıldığı ve bu yöntemler içerisinde en çok görüşmenin tercih edildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, Bilinçlendirme, Tanıtım, Farkındalık, Eğitim, Tezler

Kaynakça

• Akay, S. (2006). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Tarih Araştırmalarında Kaynak Olma Özelliği. Milli Folklor Dergisi, (70): 38-58.
• Akcaoğlu, C. (2017) Somut Olmayan Kültürel Miras ve Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kullanımı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• Akpirinç, E. (2019) Yerel Halkın Kültürel Miras Algısı, Farkındalığı ve Deneyimi: Şanlıurfa Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Aksakal, O. (2012) Geleneksel Türk Gölge Oyunu Karagöz'ün Plastik Açıdan Değerlendirilerek Seramik Sanat Formlarına Dönüştürülmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Anadolu Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Eskişehir.
• Aral, A. (2020). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Eğitimi ve Kültürün Aktarımı: Türkiye Örneği, Yayınlanmamış Doktora, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Avcı, M. (2014). Sosyal Bilgiler Dersinde Kültürel Miras Eğitimine İlişkin Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Bayburtlu, Ç. (2016). Metal Tekstil Yöntemlerinin Takı ve Tasarım Uygulamaları, Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bezci, G. (2020). Manavgat Karavca Mahallesi Sakinlerinin Yakın Çevredeki Milli Kültür Öğelerine Yönelik Görüşleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Bora, Ö. (2018) Sürdürülebilir Turizmin İlkeleri ve Göstergeleri Açısından Alaçatı (Çeşme/İzmir) Turizminin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Burns,, N., Grove, K. (2007). Understanding Nursing Research: Building an Evidence-Based Practice. China: Saunders.
• Can, M. (2009). Kültürel Miras ve Müzecilik. Çalışma Raporu. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Çavdar, E. (2020). Ortaokul Düzeyinde Değer Eğitimiyle Bütünleştirilmiş Stem Eğitimi Uygulamalarının Tasarlanması ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Rize.
• Çolakoğlu, F. (2020). Lübnan Trablusşam Karatay Medresesi, Karatay Evi ve Çevresi Koruma Sorunları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çokal, Z. (2015) Bir Kültür Elçisi Olarak Profesyonel Turist Rehberinin Turistlere Aktarılan Kültürel Değerlere Katkısına Yönelik Turist Algılamaları: Kapadokya Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Danişman, Ş. (2020). Ortaokul Düzeyinde Cebir Öğrenme-Öğretme Süreçlerinin Göstergebilim Bağlamında İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Doğan, E. (2009). Kentsel Kültür Varlıklarının Değerlendirilmesine ve Tanıtılmasına Yönelik Bir Öneri: Buldan Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Durmaz, E. (2019). Savaşların Kültürel Miras Üzerindeki Etkisi: Suriye Örneği, Yüksek Lisans, Marmara Üniversitesi, Ortadoğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Dündar, G. (2019) Uşak İlinde Jeositler, Jeomorfositler ve Başlıca Problemleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Elibaş, E. (2012). Türk Gölge Oyunu'nda Mûsikî, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Endresen, K. (1999) Sustainable Tourism and Cultural Heritage “A Review of Development Assistance and İts Potential to Promote Sustainability”. NWHO.
• Ertüzün, C. (2019). Sosyal Sorumluluk Projelerinin Arkeolojik Arazi Çalışmalarında Uygulama Örnekleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2019.
• Gerrish, K. ve Lacey, A. (2010). The Research Process in Nursing. London: Wiley-Blackwell.
• Geyik, N. (2019). Dünya Miras Listesi Adaylık Sürecinde Mardin Kentsel Sit Alanının Kültürel Peyzaj Değerleri ve Taşıdığı Riskler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Görgin, G. (2019). 11 – 15 Yaş Arası Çocuklarda Ney Eğitimi (Deneme), Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Güç, V. (1992). Ören Yerlerinde Kazı Sonrası Bakım Onarım ve Sergileme Sorunlarının Karşılaştırmalı Örnekler Üzerinde İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güleç, G. (2019). Kültürel Turizm Bağlamında Bergama'nın Değerlerinin İrdelenmesi ve Koruma Yaklaşımı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Güner, S. (2019). Sosyal ve Kültürel Boyutuyla Efemera, Yayınlanmamış Doktora, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güneş, E. (2019). Sinemada Mesleki Örgütlenmeler: Bsb Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Gürkan, B. (2015). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Somut Olmayan Kültürel Miras Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Hasbutcu, İ. (2019). Bodrum Girelbelen Köyü'nde Kırsal Mimarinin Korunması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karaarslan, T. (1994). Türkiye'nin Tanıtımına Yönelik Afiş Tasarımları (1962-1992), Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik Derleme Metodolojisi: Sistematik Derleme Hazırlamak için Bir Rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33.
• Karapınar, S. (2019). Belirli Gün ve Haftalar Etkinliklerinin Ortaokul Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı Öğrenme Alanlarına Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karip, F. (2012). İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Kültürel Mirasın Korunması Bilincine Yönelik Hazırbulunuşluk Düzeylerinin Ölçülmesi (Ağrı İli Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ağrı.
• Koç, Ş. (2019). Ünye İlçesinin Doğal Miras Envanteri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük.
• Kurtar, C. ve Somuncu, M. (2013). Kentsel Kültürel Mirasın Korunması ve Sürdürülebilirliği: Ankara Hamamönü Örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(2): 35-47.
• Külcü, Ö. (2014). Kültürel Mirasın Korunması ve Arkeoloji Bilincinin Geliştirilmesinde Sorunlar ve Toplumda Farkındalık Yaratma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Mokrane, H. (2020). Uluslararası Yükseköğretim Öğrencilerinin Unesco Dünya Mirasında Yer Alan Somut ve Somut Olmayan Kültürel Miraslar Hakkında Farkındalık Düzeylerinin Değerlendirilmesi: Türkiye Örneklemi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Moula, P. & Goodman, M. (2009). Nursing Research. London: SAGE Publication Ltd.
• Özdemir, D. (2016). Kent Kimliğinin Sürdürülebilirliği için Peyzaj Yönetim Anlayışının Geliştirilmesi: Bartın-Amasra Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Özkan, N. (2005). Koruma ve Kültür Turizmi Bağlamında İstanbul Tarihi Yarımada'da Bizans Dönemi Mimari Mirasının Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, G. (2016). Çocuklar için Arkeoloji Eğitimi: İzmir Kent Ölçeğinde Kültürel Mirasın Aktarımı ve Proje Önerileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Pehlivan, A. (2015). Açık ve Örgün Eğitim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları ve Öğretim Programında Somut Olmayan Kültürel Miras Ögelerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Polat, Ö. (2012). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Şiire Kültürel Bağlamda Uygulamalı Bir Yaklaşım, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Polat, U. (2018). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Sözlü Tarih Çalışmasına Bir Örnek: Tokat Merkez Mahalle İsimleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Sağ, Ç. (2018). İlkokul Sosyal Bilgiler Dersinde Somut Olmayan Kültürel Miras Eğitimine Yönelik Etkinlik Temelli Bir Eylem Araştırması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Saral, E (2019). Somut Olmayan Kültürel Miras Konusunda Türkiye'de Yapılan Bilimsel Çalışmalar Üzerine Açıklamalı Bibliyografya Denemesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Senemoğlu, İ. (2019). Mobilya Tasarımında Tasarım Ve Zanaat İlişkisi Üzerinden Kültürel Sürdürülebilirlik ve Türkiye'de Durum, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Shankar, B. & Swamy, C. (2013). Creating Awareness for Heritage Conservation in The City of Mysore: Issues and Policies, 3(2): 698-703.
• Sürücü, O. (2017). Sanal Gerçekliğin Kültürel Mirası Korumada Kullanımı, Salih Bozok Villası Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Şendemir, N. (2019). Tarihsel Kentlerin Çevre Sorunları Çözüm Önerileri Ve Halkın Görüşleri: Safranbolu Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Karabük.
• Tuna, S. (2020). Türkiye ve Bazı Avrupa Ülkelerindeki Ortaokul Görsel Sanatlar Ders Programlarının Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Türk, T. (2019). Açık Hava Müzelerinin Eğitim ve Kültür Değerinin İncelenmesi, İstanbul Miniatürk Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Türkoğlu, T. (2019). Somut Olmayan Kültürel Miras Kaynaklarının Turizm Çekiciliği Kapsamında Değerlendirilmesi: Türk Kâğıt Süsleme (Ebru) Sanatı Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Uspanova, B. (2017). Kazakistan'ın Turizm Potansiyeli ve Geliştirilebilir Turizm Çeşidi Olarak Kültür Turizminin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Uysal, M. (2019). Taşınmaz Kültür Mirasının Sürdürülebilirliğinde Alan Tanımı ve Farkındalığın Önemi, Taşkale Kaya Oyma Ambarları Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uysal, N. (2016). Sanat Eğitimi Veren Kurumlardaki Öğrencilerin Sanatsal Farkındalıklarının Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi (Anadolu Medeniyetleri Müzesi Örneği), Yayınlanmamış Doktora, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Vargün, Ö. (2020). Kültürel Miras Eğitiminde Bit'in Rolü ve Ar Mobil Uygulama Projesi, Yayınlanmamış Doktora, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yurdakul, A. (2019) Gastronomik Bir Değer ve Kültürel Miras Olarak Mesir Macunu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Timur, N. M., Çevik, S. ve Kıcır, K. G. (2014). Etkinlik Turizmi: Kültür Başkenti Etkinliklerinin Başarı Unsurları Üzerine Bir Değerlendirme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (2)1, 56-83.
• Niksarlıoğlu, A. (2007). Kültür Eksenli Kentsel Dönüşüm: 2010 Avrupa Kültür Başkenti Olarak İstanbul, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.