FAST FOOD, SLOW FOOD AKIMLARI ARASINDA BİR TÜRK GASTRONOMİ LEZZETİ HAZIR ÇORBALARIN ATASI: TARHANA VE TARHANA MANİLERİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 75 - 88, 30.04.2023

Hakkı Çılgınoğlu Ülkü Çılgınoğlu

Öz

Birçok insanın severek tükettiği tarhana çorbası, içerisinde barındırdığı vitamin, mineral, aminoasitler açısından zengin bir çorba türüdür. Orta Asya’dan göçen Türkler sayesinde farklı toplumlar tarafından tanınmış ve tüketilmiştir. Türklerin gelenekselleşmiş olan çorbası, yüzlerce yıldır gelişerek, nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar gelmiş ve kendine has bir yapı kazanmıştır. Türkiye’nin değişik bölgelerinde farklı ürünler ile farklı lezzetlerde üretilmesine rağmen fast food ürünlerin yaşantımıza girmesi ve ayrıca kadının da çalışma hayatında yerini alması ile hazır gıda tüketimi artmaktadır. Özellikle gençler tarafından tüketilen hazır ve sağlıksız besinler, gıda güvenliğini bozmakta, yemek kültürümüzün değerli ürünlerinin unutulmasına ve gelecek nesillere aktarımına engel olmaktadır. Yapılan bu çalışma besleyici ve kültürel bir miras olan tarhananın bilinirliğinin artırılarak, tüketiminin çoğaltılmasını amaçlamaktadır. Ayrıca tüm dünyada önemli bir akım haline gelen Slow Food’un savunduğu önemli değerleri içeren bir zenginlik taşıması, Türk gastronomi kültürünün sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından da önem arz etmektedir. Tarhana için kullanılan, “hazır çorbaların atası” kavramından yola çıkarak hazır çorba markalarının çeşitlendirilip yöresel izler taşıyan farklı tarhana türlerinin de üretimlerinin sağlanması çalışmanın sonuçları arasında sunulmaktadır. Ayrıca, unutulmaya yüz tutan manilerde tarhananın önemi ve Türk halkının tarhana çorbasına günlük hayatında verdiği değeri göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarhana, Hızlı Yemek, Yavaş Yemek, Toprak Ana, Nuh’un Ambarı, Maniler

Fast Food, A Turkish Gastronomy Taste Between Slow Food Trends The Ancient of Ready Soups: Tarhana And Tarhana Poems

Öz

Tarhana soup, which is consumed by many people, is a type of soup rich in vitamins, minerals and amino acids. Thanks to the Turks who migrated from Central Asia, it is also consumed by different societies. The traditional Turkish soup has developed for hundreds of years, passed down from generation to generation, and has reached the present day and gained a unique structure. Despite the fact that different products and different flavors are produced in different regions of Turkey, the consumption of ready-made food is increasing with the introduction of fast food products into our lives and women taking their place in working life. Ready-made and unhealthy foods, especially consumed by young people, impair food safety and prevent the valuable products of our food culture from being forgotten and transferred to future generations. This study aims to increase the awareness of tarhana, which is both nutritious and a cultural heritage, and to increase its consumption. Based on the concept of "ancestor of instant soups" used for tarhana, it is presented as an important conclusion to suggest that instant soup brands should also be included in the production of various locally produced tarhana types. In addition, it shows the importance of tarhana in poems that are about to be forgotten and the value that Turkish people give to tarhana soup in their daily life.

Anahtar Kelimeler

Tarhana, Fast food, Slow Food, Terra Madre, Ark Of Taste, Poem

Kaynakça

• Akbaş, Ş., & Coşkun, H. (2006). Tarhana Üretimi ve Özellikleri Üzerine bir Değerlendirme, Türkiye 9. Gıda Kongresi; 24-26 Mayıs 2006, Bolu.
• Altun, İ. (2015). Kahramanmaraş-Elbistan’da Geleneksel Olarak Yapılan Tarhana ve Tarhana Çorbası.Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 45-49,
• Anonim 1: TSE. (2022). Tarhana Standardı TS 2282. Ankara: Türk Standartları Enstitüsü.
• Arlı, M. & Gümüş, H. (2007). Türk mutfak kültüründe çorbalar. 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15 Eylül, Ankara,Türkiye.
• Artun, E. (1997). Adana’da mâni söyleme geleneği. VII. Uluslararası Türk Halk Edebiyatı Seminer.
• Berg, B. L., &Lune, H. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Eğitim Yayınevi. Konya.
• Coşkun, F. (2003). Tarhana ve Beslenme Yönünden Önemi.Gıda ve Yem Bilimi-Teknolojisi, (3), 46-49.
• Coşkun, F. (2014) Tarhananın Tarihi ve Türkiye’de Tarhana Çeşitler, Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 9(3), 69-79.
• Çekal, N., & Aslan, B. (2017). Gastronomik Bir Değer Olarak Tarhana ve Coğrafi İşaretlemede Tarhananın Yeri ve Önemi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 124-135.
• Çılgınoğlu, H., & Güner, D. (2021). Kastamonu Gastronomik Ürünlerinin Nuh’un Ambarı Projesi Kapsamında Değerlendirilmesi. Journal of TourismandGastronomyStudies, 9(4), 2874-2892.
• Çınar, Z. (2018). Sürdürülebilir Turizm Kapsamında Yöresel Mutfak Uygulamaları: Afyonkarahisar’daki Geçiş Dönemlerinde Yöresel Mutfak Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Daşcı, S. (2022). Yapılan yüz yüze görüşme ile atıf yapılmıştır.
• Demirgül, F. (2018). Çadırdan Saraya Türk Mutfağı.Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 105-125.
• Dönmez, Y., & Kocakaya, E. (2022). Kültür Turizmi Kapsamında Geleneksel El Sanatlarının Turizme Olan Etkileri: Amasra Örneği. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 103-121.
• Edebiyat Evi. (2022). Maniler.https://www.edebiyatevi.com/altin-uye-yazi/55850_yoreselnigde.html[Erişim Tarihi: 04.06.2023].
• Fakı, F. (2022). Yapılan yüz yüze görüşme ile atif yapılmıştır.
• Gök, S. A., Sezgin, A. C ve Yıldırım, F. (2017). Gastronomi alanında Maraş tarhanasının değerlendirilmesi. Aydın Gastronomy, 1(1), 61-70.
• Gustafsson, J. (2017). Singlecasestudies vs. multiple casestudies: A comparativestudy. https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:1064378/FULLTEXT01.pdf[Erişim Tarihi: 12.03.2023]. Güler, S. (2010). Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları.Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26), 24-30. Kabacık, M. (2020). Türk mutfak kültürünün türkülerdeki yansıması, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kahramanmaraş Mutfağı. (2022). Kahramanmaraş manileri. https://www.facebook.com/1447962828839829/posts/2436940819942020/[Erişim Tarihi: 06.06.2022].
• Kaya, E., Şekkeli, Z.H., Tekin, B., & Erdem, T.K. (2015). Kahramanmaraş Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Maraş Tarhanası Tüketim Biçimlerinin Belirlenmesi.KSÜ Doğa Bil. Dergisi, 18(4), 62-69.
• Kocakaya, E., & Dönmez, Y. (2022). Z Kuşağının Kültürel Miras Algısı: Safranbolu Örneği. Anasay, (21), 119-140.
• Köten, M., Karahan, A. M., Karahan, L. E., & Yazman, M. M. (2019). Tarhananın Besinsel Önemi ve Fonksiyonel Bileşenlerce Zenginleştirilmesi. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 4(3), 120-129.
• McIlvaine-Newsad, H., Merrett, C., Maakestad, W., &McLaughlin, P. (2008).SlowFoodLessons in theFastFoodMidwest. Journal of RuralSocialSciences, 23(1), 72-93.
• Merriam, S.B. (2013). Nitel Araştırma, Desen ve Uygulama İçin Bir Yöntem. (Turan, S Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayımcılık. Özdemir, N., Alkan, L.B., &Çon, A.H. (2012). Taze ve Depolanmış Kastamonu Yaş Tarhanasının Mikrobiyolojik Kalitesi. Alınteri Dergisi,(23), 35-40.
• Özgen, L., & Süren, T. (2019). Öğrencilerde FastFood ve Slow Food Tüketim Nedenleri Arasındaki Farkın İncelenmesi. Journal of TourismandGastronomyStudies, 7(3), 1836-1851.
• Paksoy, M. & Özdemir, B. (2014). Yeni Bir Gıda Tüketim Alışkanlığı Olarak Slow Food (Yavaş Yemek) Hareketi, XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 3-5 Eylül, Samsun,Türkiye.
• Punch, K.F., (2014). Sosyal Araştırmalara Giriş (Bayrak, D., Arslan, H.B., Akyüz, Z Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi Slow Food (2013). Mission Report at Closure of BalanceSheet. 1-52.
• TDK. (2022a). https://sozluk.gov.tr[Erişim Tarihi: 04.06.2022].
• TDK. (2022a). https://sozluk.gov.tr[Erişim Tarihi: 04.06.2022].
• Uğur, İ., & Dönmez, Y. (2021). Somut Kültürel Miras Alanlarının Turistik Çekicilik Açısından Değerlendirilmesi: Birgi Örneği. Journal of Academic Tourism Studies, 2(2), 54-67.
• Ünver-Alçay, A., Yalçın, S., Bostan, K.,& Dinçel, E. (2015). Orta Asya’dan Anadolu’ya Kurutulmuş Gıdalar.ABMYO Dergisi(40), 83-93.
• Vega, C., &Ubbink, J. (2008). Moleculargastronomy: a foodfadorsciencesupportinginnovativecuisine?. Trends in foodScience&Technology, 19(7), 372-382.
• Yazıcı, M. (2019). Denizli manileri, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.