KÜLTÜREL MİRAS UNSURLARININ TURİZME KAZANDIRILMASINA İLİŞKİN YEREL HALKIN BAKIŞI: SAVUR-DEREİÇİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 357 - 376, 31.08.2024

Selma Sevim Koyun , Sebahattin Emre Dilek

Öz

Geçmiş ve gelecek arasında köprü görevi üstlenen kültürel miras varlıkları, sürdürülebilir kültürel miras eserleri olabilmeleri adına koruma altına alınmaktadır. Kültür turizmine olan ilgideki artış ile birlikte korunan alanların turizme açılması ve sürdürülebilir turizm anlayışı gelişim göstermektedir. Turizme açılan kültürel miras alanlarının ekonomik, sosyo-kültürel ve çevresel boyutlarda olumlu veya olumsuz getirileri olabilmektedir. Bu olumlu ve olumsuz durumların derecesinin yerel halkın tutum ve davranışları ölçüsünde değişim gösterdiği bilinmektedir. Dolayısıyla yerel halkın görüş ve düşünceleri dikkate alınmadan bir bölgede yer alan kültürel miras unsurlarının turizme kazandırılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması uzun vadede mümkün değildir. Bu amaç doğrultusunda koruma altına alınmış bir alan olan Mardin’in Savur ilçesine bağlı Dereiçi Köyü’nün turizme yönelik gelişiminde yerel halkın turizme bakış açısı ekonomik, sosyo-kültürel ve çevresel faktörlere göre değerlendirilmiştir. Çalışmada nicel araştırma deseninden yararlanılmış ve anket tekniği uygulanmıştır. Yerel halktan rassal olarak seçilmiş 18 yaş üstü 400 kişiye uygulanan anketlerden elde edilen veriler SPSS programında bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü ANOVA ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda, hem incelenen boyutlar arasında hem de demografik değişkenlerin boyutlar üzerindeki etkisi bağlamında istatistiki olarak anlamlı bir farklılık tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel miras, sürdürülebilir turizm, yerel halk, Savur, Dereiçi

Kaynakça

• Abdollahzadeh, G. ve Sharifzadeh, A. (2014). Rural residents' perceptions toward tourism development: A study from Iran. International Journal of Tourism Research, 16(2), 126-136.
• Akova, O. (2006). Yerel halkın turizmin etkilerini algılamalarına ve tutumlarına yönelik bir araştırma. Akademik İncelemeler Dergisi. 2 (1), 77-109.
• Akpulat, N. A. ve Polat-Üzümcü T. (2019). Turistik destinasyonlarda turizmin etkilerine yerel halkın bakış açısı: Çeşme örneği. Journal of Recretaion and Tourism Research, 6 (4), 448-463.
• Akyüz, H. E. (2018). Yapı geçerliliği için doğrulayıcı faktör analizi: uygulamalı bir çalışma. BEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 7 (2), 186-198.
• Alaeddinoğlu, F. (2008). Sivas kentinde halkın turiste ve turizme bakışı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-23.
• Almeida-García, F., Pelaez-Fernandez, M. A., Balbuena-Vazquez, A. ve Cortés-Macias, R. (2016). Residents' perceptions of tourism development in Benalmádena (Spain). Tourism Management, 54, 259-274.
• Andereck, L., K., Valentine, K., M., Knopf, M., R. ve Vogt, A., C., (2005). Residents’ perceptions of community tourism impacts, Annals Of Tourism Reaserch, 32(4), 1056-1076.
• Bahtiyar-Karadeniz, C. (2014). Sürdürülebilir Turizm Bağlamında Sakin Şehir Perşembe, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(29), 84-107.
• Bai, Y., So, W. K. W. ve Wong, C. L. (2020). Translation, adaptation, and validation of Revised Colorectal Cancer Perception and Screening Instrument among first-degree relatives of people with colorectal cancer in China. Asia-Pacific Journal of Oncology Nursing, 7(2), 180-189. https://doi.org/ 10.4103/apjon.apjon_6_20
• Brunt, P. ve Courtney, P. (1999). Host Perceptions Of Sociocultural İmpacts, Annals Of Tourism Reaserch, 26(3), 493-515.
• Butler, R. W. (1980). The concept of tourism area cycle of evolution: Implications for management of resources, Canadian Geographer, 24(1), 5-12. https://doi.org/ 10.1111/j.1541-0064.1980.tb00970.x
• Can, M., (2009). Kültürel Miras ve Müzecilik Çalışma Raporu [online], Bournemouth Business School International, 1279,muserrefcanpdf.pdf (ktb.gov.tr) [Erişim Tarihi: 24.02.2021].
• Cengiz, E. ve Kırkbir, F., (2007). Yerel halk tarafından algılanan toplam turizm etkisi ile turizm desteği arasındaki ilişkiye yönelik yapısal bir model önerisi, Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 19-37.
• Chen, C. F. ve Chen, P. C. (2010). Resident attitudes toward heritage tourism development. Tourism Geographies, 12(4), 525-545.
• Çağlayan, E., Kutlu, Ş. ve Çekinmez, Ş. (2022). Kültürel miras aktarımı ile ilgili lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 8(2), 99-160.
• Dilek, S.E, Çoban, Ö. ve Harman, S. (2017). Hasankeyf halkının turizmin gelişimine yönelik tutumu. Turizm ve Araştırma Dergisi. 6(2). 59-72.
• Doğan, M. (2022). Kültürel Miras ve Turizm. Gümüş, M. ve Dilek, S.E. (Ed.), Sürdürülebilir Turizm ve Kültürel Miras Yönetimi (s.81-93). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Doğaner, S. (2003). Miras turizminin coğrafi kaynakları ve korunması, Coğrafi Çevre Koruma Turizm Sempozyumu Bildiri Kitabı (ss. 1-8), Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 16-18 Nisan, İzmir.
• Doxey, G. V. (1975). A causation theory of visitor-resident irritants: Methodology and research inferences. In Travel and Tourism Research Associations Sixth Annual Conference proceedings (Vol. 3, pp. 195-198).
• Duarte-Alonso, A. ve Nyanjom, J. (2017). Local stakeholders, role and tourism development. Current Issues in Tourism, 20(5), 480-496. https://doi.org/10.1080/13683500.2015.1078782
• Duman, F. (2020). Kültürel Miras ve Turizm, Gümüş, M. ve Dilek, S.E. (Ed). Turizmin Kültürel Miras Üzerindeki Etkileri (s.23-33). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Engelhardt, R. A. (2005). Culturally and ecologically sustainable tourism development thorough local community management, Culture and Sustainable Development in the Pacific, 174-186.
• Fan, D. X. (2023). Understanding the tourist-resident relationship through social contact: Progressing the development of social contact in tourism. Journal of Sustainable Tourism, 31(2), 406-424.
• Fesenmaier, D. R., O’Leary, J. ve Uysal, M. (Eds.) (1996), Advances in Tourism Marketing Methodologies. New York, NY: Haworth Press.
• Gautam, V. (2023). Why local residents support sustainable tourism development?. Journal of Sustainable Tourism, 31(3), 877-893. https://doi.org/ :10.1080/09669582.2022.2082449
• Green, R. (2005). Community perceptions of environmental and social change and tourism development on the island of Koh Samui, Thailand. Journal of Environmental Psychology, 25(1), 37-56.
• Gümüş, R. (2020). Çankırı İli’nin somut olmayan kültürel mirası (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
• Higham, J. ve Miller, G. (2018). Transforming societies and transforming tourism: Sustainable tourism in times of change. Journal of Sustainable Tourism, 26(1), 1-8.
• Hsu, C. H. ve Chen, N. (2019). Resident attribution and tourist stereotypes. Journal of Hospitality & Tourism Research, 43(4), 489-516.
• Kiper, P. (2004). Küreselleşme sürecinde kentlerimize giren yeni tüketim mekânları ve yitirilen kent kimlikleri. Planlama Dergisi, 30(4), 14-19.
• Kozak, M. (2015). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Köleoğlu, N. (2018). Turizmin etkilerine karşı yerel halkın algılarının değerlendirilmesi: Gelibolu tarihi alan bölgesinde bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2). 214-231.
• Köroğlu, Ö., Ulusoy-Yıldırım, H. ve Avcıkurt, C. (2018). Kültürel miras kavramına ilişkin algıların metafor analizi yoluyla incelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 5(1), 98-113.
• Kurtar, C. ve Somuncu, M. (2013). Kentsel kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirliği: Ankara Hamamönü örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(2), 35-47.
• Liu, J. C. Sheldon, P. & Var, T. (1987). “Resident Perceptions of The Environmental Impact of Tourism”, Annals of Tourism Research, 14, 17-37.
• Loulanski, T. (2006). Revising the concept for cultural heritage: the argument for a functional approach. International Journal of Cultural Property, 13(2), 207-233.
• Mesci, M. ve Dönmez, G. (2016). Turizmin Bölgesel Kalkınma ve Yerel Halkı Üzerindeki Etkisi: Mudurnu Örneği, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2). 21-50.
• Neuman, W.L. (2011) Social research methods: qualitative and quantitative approaches (7th Edition). Boston, MA: Pearson.
• Ng, S. L. ve Feng, X. (2020). Residents’ sense of place, involvement, attitude, and support for tourism: A case study of Daming Palace, a Cultural World Heritage Site. Asian Geographer, 37(2), 189-207.
• Obradović, S. ve Stojanović, V. (2022). Measuring residents’ attitude toward sustainable tourism development: a case study of the Gradac River gorge, Valjevo (Serbia). Tourism Recreation Research, 47(5-6), 499-511.
• Quintana, D.C., Puente, J.M.D. ve Moreno, F.G., (2022). Architectural and cultural heritage as a driver of social change in rural areas: 10 Years (2009–2019) of management and recovery in Huete, a town of Cuenca, Spain, Land Use Policy, 115, 1-12.
• Rasoolimanesh, S. M. ve Jaafar, M. (2017). Sustainable tourism development and residents’ perceptions in World Heritage Site destinations. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 22(1), 34-48.
• Ribeiro, J., C., Vareiro, L., C. ve Remoaldo, P., C., (2012). The Host-tourist interaction in a world heritage site: The case of Guimarães. China-USA Business Review, 11(3), 283-297.
• Sarı-Gök, H., (2022). Kültürel miras turizmi araştırmalarının görsel haritalama tekniği ile bibliyometrik analizi, Journal of Humanities and Tourism Research, 12(1), 219-227.
• Sekaran, U. ve Bougie, R. (2016). Research methods for business: A skill building approach (7th edition). Chichester, West Sussex, UK: John Wiley & Sons.
• Silverman, H. ve Ruggles, D. F. (2007). Cultural Heritage and Human Rights, Silverman H. ve Ruggles D.F., (Eds.), Cultural Heritage and Human Rights (ss.3-22), New York, NY: Springer.
• Smith, L. (2007). Empty gestures? Heritage and the politics of recognition. Silverman, H. ve Ruggles D.F. (Eds.), Cultural heritage and human rights (pp. 159-171). New York, NY: Springer.
• Tanburacı, M. ve Mancı, A.R. (2020). Yerel Halkın Turizme Bakış Açısı: Şanlıurfa Örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3). 2924-2944. https://doi.org/ 10.26677/TR1010.2020.517
• Taşkıran, M., (2018). Sillyon arkeolojik kültürel miras araştırması: Kocagözler mahallesi sakinleri gözünden somut kültürel miras bilinci. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 269-276.
• TDK (2022). Türk Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr/ [Erişim tarihi: 05 Mart2022].
• Timothy, D., J. ve Boyd, S., W., (2006). Heritage Tourism in the 21st Century: Valued Traditions and New Perspectives, Journal of Heritage Tourism, 1(1), 1-16. https://doi.org/10.1080/17438730608668462
• Tuohino, A. ve Konu, H. (2014). Local stakeholders’ views about destination management: who are leading tourism development?. Tourism Review, 69(3), 202-215. https://doi.org/10.1108/TR-06-2013-0033
• Turgut-Gültekin, N. ve Uysal, M, (2018). Kültürel miras bilinci, farkındalık ve katılım: Taşkale köyü örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(8), 2032-2049.
• Türker, G. Ö. ve Türker, A. (2014). Yerel halkın turizm etkilerini algılama düzeyi turizm desteğini nasıl etkiler: Dalyan destinasyonu örneği, Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(1), 81-98.
• Türkmen, F. ve Dönmez, Y., (2015). Korunan alanların turizme açılmasına ilişkin yerel halkın görüşleri (Yenice örneği), Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 190-204.
• Ünal, Z. G., (2014). İSMEP rehber kitaplar kültürel mirasın korunması. İstanbul: Beyaz Gemi Sosyal Proje Ajans.
• Vecco, M. (2010). A definition of cultural heritage: From the tangible to the intangible. Journal of Cultural Heritage, 11(3), 321-324.
• Williams, J., R. ve Lawson, R., (2001). Community issues and resident opinions of tourism. Annals of Tourism Research, 28(2), 269-290.
• Yıldız, D. ve Uzunsakal, E. (2018). Alan araştırmalarında güvenirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi. 1(1), 1-15.
• Yıldız, S. ve Derman, E. (2018). Kültürel Miras: Unesco Dünya Miras Listesi Türkiye Örneği. Uluslararası Kültürel Miras ve Turizm Kongresi. 19-21 Mayıs, Konya.
• Yılmaz, L., (2020). Mersin’de Somut kültürel miras bilinci ve koruma üzerine bir değerlendirme, Amisos, 5(8), 156-177.
• Zhu, H., Liu, J., Wei, Z., Li, W. ve Wang, L. (2017). Residents’ attitudes towards sustainable tourism development in a historical-cultural village: Influence of perceived impacts, sense of place and tourism development potential. Sustainability, 9(1), 61. https://doi.org/10.3390/su9010061