TÜRKİYE’DE GASTRONOMİ ALAN YAZININDA GIDA HİJYENİ VE GIDA GÜVENLİĞİNE YÖNELİK YAPILAN ÇALIŞMALARIN BİBLİYOGRAFİK ANALİZİ

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 358 - 375, 31.08.2025

Tuncay Çanakçı , Sümeyye Nur Cihangir

Öz

Çalışmanın temel amacı Türkiye’de gastronomi alan yazımında gıda hijyeni ve güvenliğine yönelik yapılan çalışmaların bibliyometrik analizinin ortaya konmasıdır. Bu amaçla Google Akademik veri tabanından ulaşılan 27 makale ve Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinin ulaşılan 29 tez bibliyometrik açıdan incelenmiştir. Bu çalışma kapsamında erişilen makale ve tezlerin yıllara göre dağılımı, bilim alanlarına göre sınıflandırılması, örneklem grubunun sektörel dağılımı, veri toplama araçlarının dağılımı, analiz çeşitlerinin dağılımı ve makale yazarlarının unvanlarına göre dağılımı, anahtar kelimelerin ve dergilerin dağılımı bibliyometrik açıdan değerlendirilmiştir. Çalışma sonucu gastronomi ile gıda hijyen ve güvenliği konularının ortak çalışmalarının var olduğu ve gelecekte de artarak devam edeceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Gastronomi , gıda güvenliği , gıda hijyeni , bibliografi

Etik Beyan

Alan araştırması olmadığından etik kurul iznine gerek duyulmamıştır.

Kaynakça

• Alan, S. (2023). Kutadgu Bilig’de doğru beslenmenin önemi ve insan sağlığına etkileri. Avrasya Uluslararası Araştırma Dergisi, 11(34),71-91,
• Abid, HMR., Khan, N., Hussain, A., Anis, ZB., Nadeem, M. and Khalid, N. (2024). Quantitative and qualitative approach for accessing and predicting food safety using various web-based tools. Food Control, 162, 110471.
• Aguilera, JM. (2017). The emergence of gastronomic engineering. Innovative Food Science and Emerging Technologies, 41, 277-283.
• Akçe, T. E. (2023). İnsani güvenlik kapsamında gıda güvenliği sorunsalını incelemek. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 214-231.
• Artık, N., Şanlıer, N., Ceyhun Sezgin, A. (2022). Gıda güvenliği ve gıda mevzuatı (14. baskı), Detay Yayıncılık, Ankara, Türkiye.
• Ataman, RP., Evren, M. (2020). Gıda güvenliği ve etik. Türkiye Biyoetik Dergisi, 7(4), 169-177.
• Aydın, G., Sünnetçioğlu A. ve Özkök, F. (2023) Yiyecek ve içecek tedarik zincirlerinin sürdürülebilirlik bakış açısı ile değerlendirilmesi: Çanakkale ili örneği. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(3), 530-553.
• Batu, A. (2022). Helal Gastronomi ve helal sertifikalı gıda (beslenme) kültürü. Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi, 4(1), 44-61.
• Başoğlu, F. (2016) Gıda kalite kontrolünün esasları ve gıda güvenliği yönetim sistemleri, Dora Yayıncılık, Bursa, Türkiye.
• Baycar, A., Tekiner, İH. ve Özpınar, H. (2014). Gıda kontrol laboratuvarlarında ISO/IEC 17025 standardı ve akreditasyonun önemi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 9(1), 6-20.
• Borgman, CL. and Furner, J. (2002). Scholarly communicatıon and bibliometrics. Annual Rewiev of Information Science and Technology, 36, p:3-72.
• Çanakçı, SD. ve Çanakçı, T. (2017). Konaklama işletmelerinde gıda güvenliği uygulamaları. Journal of International Social Research, 10(52).
• Çekal, N., Doğan, E. ve Aktürk, H. (2022). Türkiye’de gastronomi müzeleri ve özellikleri. Sosyal, Beşeri ve İdadi Bilimler Dergisi, 5(11), 1655-1673.
• Çetin, SA. ve Şahin, B. (2017). Gıda güvenliğinde risk faktörleri ve hijyenin önemi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2, 310-321.
• Çimen, H. (2016). Gastronomi turizmi açısından Ardahan mutfağının önemi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (32), 307-315.
• Deveci, B., Türkmen, S., ve Avcıkurt, C. (2013). Kırsal turizm ile gastronomi turizmi ilişkisi: Bigadiç örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 3(2), 29-34.
• Dolmacı, N., ve Bulgan, G. (2018). Turizmde gıda güvenliğinin bir insan hakkı olan sağlık hakkı açısından taşıdığı önem. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 234-250.
• Ekincek, S., ve Şenol, G. (2023). Gastronomi ve mutfak sanatları bölümlerindeki gıda israfı eğitiminin değerlendirilmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(3), 501-520.
• Ercan, M. O., ve Gülcan, D. (2021). Elazığ Mutfak kültüründe yer alan yöresel yemeklerin incelenmesi: Nitel bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 47-71.
• Erkan, D. E. N. K., Zirzakıran, F., ve Diksu, A. E. (2023). Erzurum Turizm İşletme Belgeli Otellerde Görev Yapan Mutfak Profesyonellerinin Gıda Güvenliği Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi (Investigation of Food Safety Knowledge Levels of Culinary Professionals Working in Tourism Business Certified Hotels İn Erzurum). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 11(2), 1280-1305.
• Erkmen, O. (2013). Gıda mikrobiyoloji (4. Baskı), Efil Yayınevi, Ankara, Türkiye.
• Forleo, M. B., and Benedetto, G. (2020). Creative cities of gastronomy: Towards relationship between city and countryside. International Journal of Gastronomy and Food Science, 22, 100247.
• Gazelci, S. C., ve Aksoy, M. (2024). Türkiye’de oluşturulan teorik gastronomi rotalarının bibliyometrik analizi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 21(1), 149-167.
• Guixer, B. (2019). The interphase between science and gastronomy, a case example of gastronomic research based on fermentation–Tempeto and its derivates. International journal of gastronomy and food science, 15, 15-21.
• Gülen, M. (2017). Gastronomi turizm potansiyeli ve geliştirilmesi kapsamında Afyonkarahisar ilinin değerlendirilmesi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 31-42.
• Güler, Ü. A., ve Can, Ö. P. (2017). Kimyasal kontaminantların çevre sağlığı ve gıdalar üzerine etkileri. Sinop Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2(1), 170-195.
• Işkın, M. (2021). Turistlerin gastronomi deneyimlerinin demografik özelliklerine göre belirlenmesi. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 4(2), 256-269.
• Kaplan, Y., ve Yurdugül, S. (2018). Evrimsel gastronomi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 582-588.
• Keleş, B., ve Ova, G. (2020). Gıda tedarik zinciri yönetiminde bilgi teknolojileri kullanımı. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(1), 137-143.
• Koç, G., ve Uzmay, A. (2015). Gıda Güvencesi Ve Gıda Güvenliği: Kavramsal Çerçeve, Gelişmeler Ve Türkiye. Tarım Ekonomisi Dergisi, 21(1 ve 2), 39-48.
• Koerich, G. H., and Müller, S. G. (2022). Gastronomy knowledge in the socio-cultural context of transformations. International Journal of Gastronomy and Food Science, 29, 100581.
• Kumar, V., Ahire, J. J., and Taneja, N. K. (2024). Advancing microbial food safety and hazard analysis through predictive mathematical modeling. The microbe, 100049.
• Küçükkömürler, S., Şırvan, N. B., ve Sezgin, A. C. (2018). Dünyada ve Türkiye’de gastronomi turizmi. Uluslararası Turizm Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 2(2), 78-85.
• Leal, G. F., Sousa, H. M. S., da Silva, R. R., de Freitas, B. C. B., and de Souza Martins, G. A. (2024). Fruit-derived products: A parallel between science, industry and gastronomy. Food and Humanity, 2, 100218.
• Okat, Ç. (2019). Yiyecek İçecek İşletmelerinde Algılanan Gıda Güvenliğini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 164-176. https://doi.org/10.30625/ijctr.644209
• Okat, Ç. (2021). Hijyen ve Sanitasyon. Geçgin, E. ve Baltacı, M. Ed., s:38-55. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Onbaşı, E., ve Çınar, A. (2021). Keşkül üretiminde HACCP sisteminin uygulanması. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 36(1), 41-58.
• Öney, H. (2016). Gastronomi eğitimi üzerine bir değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 193-202.
• Ören, V. E., ve Ören, T. Ş. (2019). Gastronomi turizmi kapsamında sürdürülebilirlik: Ebem köftesi örneği. Social Sciences, 14(1), 151-162.
• Özbek, Y., Sağlam, A., Gelibolu, B., ve Sarıkaya, D. (2023). Eğitim kurumlarında sunulan toplu yemek hizmetlerinin gıda güvenliği kapsamında incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(4), 643-652.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 11(1), 323-343.
• Özdemir, G., ve Altıner, D. D. (2019). Gastronomi kavramları ve gastronomi turizmi üzerine bir inceleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 1-14.
• Parlak, T. (2020). Gıda ürünleri üretiminde hijyen kavramına farklı bir bakış. Ohs Academy, 3(2), 73-101.
• Recuero-Virto, N., and Arróspide, C. V. (2024). Culinary destination enchantment: The strategic interplay of local gastronomy in regional tourism development. International Journal of Gastronomy and Food Science, 36, 100931.
• Sabancı, M., ve Sarıışık, M. (2021). Gastronomi turizmi potansiyelinin değerlendirilmesine yönelik nitel bir çalışma: Manisa örneği. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 10(2), 22-46.
• Samancı, Ö. (2020). Gastronomi: Disiplinler arası bir buluşma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 31(1), 92-95.
• Sarıışık, M., ve Özbay, G. (2015). Gastronomi turizmi üzerine bir literatür incelemesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(2).
• Seçim, Y. (2018). Selçuklu ve Osmanlı mutfağının gastronomi açısından değerlendirilmesi. Journal of Tourism Theory and Research, 4(2), 122-132.
• Sevimli, Y., Tatlı, M., ve Kızıldemir, Ö. (2021). Göbeklitepe’nin gastronomi turizmi bağlamında değerlendirilmesi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 263-286.
• Sökmen, C., & ÖZKANLI, O. (2018). Gastronomi turizmi alanyazının gelişimi: Journal of Tourism and Gastronomy Studies dergisinde yayımlanan makaleler üzerine bir inceleme. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(2), 99-127.
• Şen, A., & Aktaş, N. (2017). Tüketicilerin seyahatleri sırasında besin seçimleri, yöresel gastronomi davranışları ve destinasyon seçiminde gastronomi unsurlarının rolü: Konya-Karaman örneği. Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(32), 65.
• T.C. Resmi Gazete (2021). Gıda Hijyeni Yönetmeliği.17 Aralık 2021, sayı: 28145.
• Tutar, C., & Durukan, D. (2020). Gastronomi kültürünün inşası ve dönüşümünde televizyon: Masterchef Türkiye ve The Taste Türkiye programları örneği. Istanbul University Journal of Sociology, 40(1), 339-364.
• Usta, N. (2021). Çevir Kazı Yanmasın, Tarım Toplumunda Bir Gastronomi Örneği Olarak Kaz Asma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 843-850.
• Wang, Q., Chang, K., Yang, Q., & Wu, W. (2024). Semiconductor-based surface-enhanced Raman scattering sensing platforms: State of the art, applications and prospects in food safety. Trends in Food Science & Technology, 104460.
• Yaşlı, F., & Yüncü, H. R. (2023). A new curriculum evaluation model for gastronomy education in Turkey. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 32, 100420.
• Zengin, B., Uyar, H., ve Erkol, G. (2015). Gastronomi turizmi üzerine kavramsal bir inceleme. Ulusal Turizm Kongresi, 1, 16.