Türkiye'de; Sorkun Köyü, Gökeyüp Kasabası, Uslu Köyünde Açık Ateşte Pişirim ve Konu Üzerine Yeni Bir Öneri

Hasan Başkıran

Araştırma Makalesi

Türkiye'de; Sorkun Köyü, Gökeyüp Kasabası, Uslu Köyünde Açık Ateşte Pişirim ve Konu Üzerine Yeni Bir Öneri

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 2, 109 - 123, 01.08.2012

Öz

Fırınların icadına kadar insanoğlu çamurdan şekillendirdiği formları, yanıcı maddelerle birlikte pişirmiştir. Eski çömlekçiler, seramik teknolojisinin gelişiminin tamamlanmasına kadar, zorunlu olarak açık ateşte pişirimi kullanmışlardır. İlkel açık ateşte pişirim, dünyanın birçok bölgesinde hala kullanılmaktadır. İlkel çömlekçilik yöntemlerini kullanan seramikçileri açık ateşte pişirime sevk eden durum, sınırlı teknolojik olanaklara sahip olmalarıdır. Açık ateşte pişirimin temel yakıtları, tarım atıklarıdır. Sorkun köyü, İç Anadolu Bölgesinde Eskişehir’in Mihalıççık ilçesine bağlıdır ve köyde geleneksel yöntemlerle çömlek üretimi yapılmaktadır. Pişirimin sonunda ürünlerin içleri siyahlaşmaktadır. Bu siyahlaşma bir kimyasal olay sonucunda meydana gelir ve ürün üzerinde sabitlenir. Siyahlaşmış görüntüdeki ürünler, Sorkun köyünde yapılan güveçlerin çok tipik bir özelliğidir. Yine Türkiye’de Ege Bölgesindeki Manisa ilinin Salihli ilçesine 40 km. uzaklıktaki Gökeyüp kasabasında, ilkel üretim yöntemi özelliği korunarak üretim yapılmaktadır. Türkiye’de bulunan bir diğer açık ateşte pişirim uygulayan bölge ise; Elazığ’ın Sivrice ilçesine bağlı olan Uslu Köyüdür. Bu araştırmada; Türkiye’de açık ateşte pişirim tekniğini kullanarak çalışan seramik merkezlerinden; Sorkun Köyü’ne, Gökeyüp Kasabası’na ve Uslu Köyüne yer verilmiştir. Son olarak, bu konu üzerinde yeni bir öneri verilmiş ve deneysel çalışmalar gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Seramik, Açık Ateş, Sorkun, Gökeyüp, Uslu

Kaynakça

BAŞKIRAN Hasan, (2010). Dumanlı Pişirim Teknikleri. Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi,
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Seramik ve Cam Anasanat Dalı, İstanbul.
ÇİZER Sevim – YAROL Yasemin, (2005). Tarih Öncesi Çömlekçiliğin Hala Yaşadığı Bir Merkez; Gökeyüp. Kasım – Aralık 2005, No: 12, Seramik Türkiye, Seramik Federasyonu Dergisi, İstanbul.
DASSOW Sumi Von, (2001). Barrel, Pit, and Saggar Firing. A Collaction of Articles from Ceramics Monthly, The American Ceramic Society, USA.
ERTUĞ Füsun, (2004). Pottery Production at Uslu in the Elazığ Region. Ethnoarchaeological Investigations in Rural Anatolia, V. 1, Ayribasım, Ege Yayinları, Istanbul.
GENÇ Soner – BAŞKIRAN Hasan – ÇETİNTAŞ Erdal, (2001). Sorkun Köyü Çömlekçi Çamuru ve Killerinin Döküm Çamuru, Sır ve Boya Üretiminde Değerlendirilmesi. I. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Eskişehir.
GÜNER Güngör, (1998). Anadolu’da Yaşamakta Olan İlkel Çömlekçilik., Ak Yayınları, İstanbul.
HESSENBERG Karin, (1994). Sawdust Firing. The Complete Potter, Penn University of
Pennsylvania Press Philadelphia, USA.
PERRYMAN Jane, (1995). Smoke-fired Pottery. A & C Black Britsh Library, London / UK.
PERRYMAN Jane, (2008). Smoke Firing: Contemporary Artists and Approaches. University of Pennsylvania Press, USA.
TURNER Anderson, (2007). Firing Techniques (Raku, Pit, Barrel). Ceramic Arts Handbook Series, The American Ceramic Society, USA
TÜREDİ ÖZEN Ayşegül, (2001). Geleneksel Çömlek Sanatı. Anadolu Üniversitesi Halkbilim Araştırmaları Merkezi Yayınları, Eskişehir.
WATKINS J. C. & WANDLESS P. A., (2006). Alternative Kilns & Firing Techniques. A Lark Ceramics Book, USA.

Open-Firing in Sorkun Village, Gökeyüp Town, Uslu Village in Turkey and a New Proposal on This Subject

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 2, 109 - 123, 01.08.2012

Hasan Başkıran

Öz

Until the invention of kilns, human beings have fired their clay forms with combustive materials. The ancient potters necessarily used smoke firing until ceramics technology completed its development. Primitive open-firing are still in use
in many regions in the world. The reason why potters using primitive pottery met-
hods prefer open firing techniques is having limited facilities. Open-firing technique and simple kiln firing technique’s basic fuel is agricultural waste. Sorkun
Village locates in Central Anatolia Region in Turkey, 12 km away from town of
Eskişehir Mihallıççık. In this village pots are produced by traditional methods. At
the end of the firing interior of the products are becoming black. This blackness
results from a chemical incident and fixes on the product. These black casseroles
are typical produced in Sorkun. For centuries in Aegean region of Turkey, 40 km.
far from the town of Manisa Salihli Gökeyüp, production continues preserving
the primitive production methods. Another region in Turkey applying open firing
technique is Uslu locates in Sivrice-Elazığ. In this study, some pottery centers was told (such as Sorkun Village, Gökeyüp
Town and Uslu Village In Turkey) using open-firing technique was established.
Finally, experimental studies and a new proposal were carried out on this subject.

Anahtar Kelimeler

Ceramic, Open Firing, Sorkun, Gökeyüp, Uslu.

Kaynakça

BAŞKIRAN Hasan, (2010). Dumanlı Pişirim Teknikleri. Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi,
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Seramik ve Cam Anasanat Dalı, İstanbul.
ÇİZER Sevim – YAROL Yasemin, (2005). Tarih Öncesi Çömlekçiliğin Hala Yaşadığı Bir Merkez; Gökeyüp. Kasım – Aralık 2005, No: 12, Seramik Türkiye, Seramik Federasyonu Dergisi, İstanbul.
DASSOW Sumi Von, (2001). Barrel, Pit, and Saggar Firing. A Collaction of Articles from Ceramics Monthly, The American Ceramic Society, USA.
ERTUĞ Füsun, (2004). Pottery Production at Uslu in the Elazığ Region. Ethnoarchaeological Investigations in Rural Anatolia, V. 1, Ayribasım, Ege Yayinları, Istanbul.
GENÇ Soner – BAŞKIRAN Hasan – ÇETİNTAŞ Erdal, (2001). Sorkun Köyü Çömlekçi Çamuru ve Killerinin Döküm Çamuru, Sır ve Boya Üretiminde Değerlendirilmesi. I. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Eskişehir.
GÜNER Güngör, (1998). Anadolu’da Yaşamakta Olan İlkel Çömlekçilik., Ak Yayınları, İstanbul.
HESSENBERG Karin, (1994). Sawdust Firing. The Complete Potter, Penn University of
Pennsylvania Press Philadelphia, USA.
PERRYMAN Jane, (1995). Smoke-fired Pottery. A & C Black Britsh Library, London / UK.
PERRYMAN Jane, (2008). Smoke Firing: Contemporary Artists and Approaches. University of Pennsylvania Press, USA.
TURNER Anderson, (2007). Firing Techniques (Raku, Pit, Barrel). Ceramic Arts Handbook Series, The American Ceramic Society, USA
TÜREDİ ÖZEN Ayşegül, (2001). Geleneksel Çömlek Sanatı. Anadolu Üniversitesi Halkbilim Araştırmaları Merkezi Yayınları, Eskişehir.
WATKINS J. C. & WANDLESS P. A., (2006). Alternative Kilns & Firing Techniques. A Lark Ceramics Book, USA.

Toplam 14 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Hasan Başkıran Bu kişi benim
Yayımlanma Tarihi	1 Ağustos 2012
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2012 Cilt: 2 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA	Başkıran, H. (2012). Türkiye’de; Sorkun Köyü, Gökeyüp Kasabası, Uslu Köyünde Açık Ateşte Pişirim ve Konu Üzerine Yeni Bir Öneri. Sanat Ve Tasarım Dergisi, 2(2), 109-123.