KATILIMCI TASARIM DENEYİMİ: İKÜ AKPAZ KAFETERYA ÖRNEĞİ ÜZERİNE BİR TASARIM ÖNERİSİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 566 - 587, 27.12.2021

Berze İpek Yasemin Erkan Yazıcı

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1049051

Öz

Demokratik bir anlayış olan katılımcılık, birçok disiplinde yer aldığı gibi mimarlık alanında da kullanıcıyı proje sürecine dâhil ederek kendini göstermiştir. Merkezine tasarımcıyı alan yerleşik tasarım süreçlerinin aksine katılımcı yaklaşım, teknik bilgi ve birikime sahip olan mimarlar ile mekânların kullanıcıları olan bireylerin mekân deneyimlerini bir araya getiren hümanist bir anlayıştır. Bu anlayış ile oluşturulan tasarımların, insan ihtiyaçlarını daha çok gözetip proje hayata geçtikten sonra, bireylerin tasarımlara müdahale etmelerinin önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Fiziksel çevreye yönelik müdahalelerin en aza indirilebilmesi adına geliştirilen işbirlikçi tasarım anlayışı, kullanıcıların yol gösterici olduğu aktif bir süreçtir. Ayrıca kullanıcıların gereksinimlerini anlamaya yönelik geliştirilen katılımcı yöntemler, süreci demokratik kılarken, projelerin sürdürülebilir olmasında etkilidir. Bu çalışmada, İstanbul Kültür Üniversitesi Akpaz Kafeterya’sının, kullanıcıların gündelik yaşam deneyimlerinden yararlanılarak katılımcı bir yaklaşımla yeniden tasarlanması amaçlamıştır. Üniversitesi’nin yemekhane alanı olmasına rağmen, birbirinden farklı birçok beklentisi olan kullanıcı tarafından; yemek yeme dışında çeşitli kullanım amaçlarıyla tercih edilmesi Akpaz Kafeteryası’nın, çalışma kapsamında örnek olarak seçilmesine neden olmuştur. Kullanıcıların anlık davranışlarını analiz etmek adına yapılan gözlemler ile öğrencilerin örtük beklentileri ve deneyimlerini ortaya çıkarmak amacıyla yöneltilen yarı yapılandırılmış görüşme soruları, çalışmada kullanılan katılımcı tasarım yöntemlerini oluşturmuştur. Çalışma sonunda tasarımcıların yapmış oldukları gözlemler ve kullanıcılarla yapılan görüşmeler analiz edilmiş, elde edilen bulgular yardımıyla Akpaz Kafeterya alanı yeniden tasarlanmıştır..

Anahtar Kelimeler

Birlikte Tasarlama, İşbirlikçi Tasarım, Katılımcı Tasarım Deneyimi, Üniversite Kafeterya Tasarımı

PARTICIPANT DESIGN EXPERIENCE: A DESIGN PROPOSAL ON THE EXAMPLE OF IKU AKPAZ CAFETERIA

Öz

Participation, which is a democratic understanding revises itself in the field of architecture. As opposed to established design process which takes the designer at the center, independent participatory approach takes the designer to the center and currently has a humanist understanding. It is aimed to prevent individuals from interfering with the designs after the project is implemented by taking more care of human needs. Collaborative design approach developed to minimize interventions in the physical environment is an active process guided by space users. In addition, participatory methods developed to understand the needs of users are effective in making the process democratic and sustaining projects. In this study, İstanbul Kültür University Akpaz Cafeteria was aimed to be redesigned with a participatory approach using the daily life experiences of users. Although it is university dining hall area, Akpaz Cafeteria is preferred for various purposes other than dining area by the users who have many different expectation, Akpaz Cafeteria is selected as an example for this study. The observations made to analyze the instant behavior of the users and the semi- structured interview questions directed to reveal the implicit expectations and experiences of the students constituted the participatory design methods used in the study. At the end of the study, the observations made by the designers and the interviews with the users were analyzed, and the Akpaz Cafeteria area was redesigned with the help of the findings.

Anahtar Kelimeler

Co-Design, Collaborative Design, Participatory Design Experience, University Cafeteria Design

Kaynakça

• • Açıksöz, S., Bollukcu, P. ve Gökçe, C.G. (2020). Peyzaj planlama ve tasarımında katılımcı yöntemler. Y. Aksoy (Ed.), Mimarlıkta peyzaj tasarımı içinde (s. 207-229). Ankara:NOBEL Akademik Yayıncılık.
• • Arnstein, S.R. (1969). A Ladder of Citizen Participation. Journal of the American Institute of Planners, 35, 216-224.
• • Comerio, M.C. (1984). Community design: Idealism and entreprenuership. Journal of Architectural and Planning Research, 1(4), 227-243.
• • Davidoff, P. (1965). Advocacy and pluralism in planning. Journal of the Amerian Institute of Planners, 31(4), 331-338.
• • Guest, G., Namey E.E. and Mitchell M. L. (2013). Collecting Qualitative Data: A Field Manual for Applied Research. Thou- sand Oaks: SAGE Publications, 75-112.
• • Hacıalibeyoğlu, F. (2013). Kentsel mekân oluşumunda kullanıcı katılımı. TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu, 28-30 Kasım 2013, 185-196.
• • http-1: https://www.tepav.org.tr/upload/mce/genel/2011/muzakereci_halk_katilimi.pdf (Erişim tarihi: 25.08.2021)
• • Jenkins P., Milner J. and Sharp, T. (2009). A brief historical review of community technical aid and community architecture. P. Jenkins and L. Forsyth (Ed.), Architecture Participation and Society içinde (s. 23-39). Lonra: Routledge.
• • Luck, R. (2003). Dialogue in participatory design. Design Studies, 24 (6), 523-535.
• • Mahabadi, M. S., Zabihi, H. ve Majed, H. (2014). Participatory design; a new approach to regenerate the public space. Inter- national Journal Of Architecture and Urban Development, 4 (4) , 15-22.
• • Onur, E.B. (2009). Çevre kalitesinin yükseltilmesinde katılımcı yaklaşım: İ.Ü. Avcılar Kampüsü örneği. Yayımlanmamış Dok- tora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• • Ökten, A.N., Kurtarır, E. ve Çekiç, T.İ. (2013). Katılımın yokluğunda Gezi’de direniş. Planlama Dergisi, TMMOB (Türk Müh- endis ve Mimar Odaları Birliği) Şehir Plancıları Odası Yayını, 23(1), 45-51.
• • Özaloğlu, S. ve Kennedy, F.N. (2009). Katılımcı mimarlık: Nereye kadar? Mimarlık Dergisi, 346, 33-40.
• • Robertson, T. and Simonsen, J. (2012). Challenges and Opportunities in Contemporary Participatory Design. Design Issues, 28(3):3-9.
• • Sanoff, H. (2000). Community participation methods in design and planning. New York: John Wiley & Sons Inc.
• • Tekeli, İ. (2009). Akılcı planlamadan, bir demokrasi projesi olarak planlamaya. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. 194-201.
• • Terlemez, A.K. (2018). Uygulamalı katılımcı mimarlığın Türkiye’deki bağımsız mimari gruplar üzerinden incelenmesi. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 8(1), 143-152.
• • Wates, N. and Knevitt, C. (1987). Community architecture: how people are creating their own environment. London: Rout- ledge.