ART LIFE OF WILLIAM DE MORGAN AND THE REFLECTION OF STYLES IN IZNIK TILES TO THE ARTIST’S WORKS

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 104 - 122, 28.06.2024

Selda Güzel Tuğba Diri Apaydın

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1505894

Öz

After the Industrial Revolution in Europe in the 19th century, the factories started mass production.
As a result, similar products have been influential in the art market. The uniform
works seen in this period enabled producers, craftsmen and artists to develop ideas against
fabricated production. As a result, original works were designed in which aesthetic concerns
were emphasized. In this period, artists and producers began to search for new designs. The
artists used the motifs and compositions of Iznik tiles, which are admired in museums and
private collections, in their works. With the rise of the “Arts and Crafts Movement”, many
artists in England produced works in this direction. William De Morgan is one of the most
important names supporting this movement.
The article is about the art life of William De Morgan, his acquaintance with Eastern tiles
and ceramics, and the works he produced by being influenced by Iznik tiles. In the study, the
works of the artist in the Baba Nakkaş, Şah Kulu and Kara Memi styles were accessed and
the works were examined in terms of motif, colour and composition. The aim is to reveal the
reflection of the 16th century Iznik tile styles on the works of the artist in the 19th century.
In order to reach this conclusion, the works of the artist in museums and collection archives
in England were scanned. As a result, the article compares the selected works of William De
Morgan with the Iznik tiles in Ottoman buildings. The interaction, similarities and differences
between the works are revealed.

Anahtar Kelimeler

England, William De Morgan, Arts and Crafts Movement, Iznik tiles, Decoration styles

WILLIAM DE MORGAN’IN SANAT HAYATI VE İZNİK ÇİNİLERİNDEKİ ÜSLUPLARIN SANATÇININ ÇALIŞMALARINA YANSIMASI

Öz

Avrupa’da 19. yüzyılda yaşanan Sanayi Devrimi sonrasında fabrikalar kurularak seri üretime
geçilmiş, standartlaşmanın sonucu olarak aynı tip kimliksiz eserler üretilmiştir. Ruhsuz,
tekdüze nesneler, üretici, zanaatkar ve sanatçıların fabrikasyon üretime karşı düşünceler
geliştirmesine ve estetik kaygıların ön plana konulduğu özgün eserlerin tasarlanmasına
sebep olmuştur. Bu dönemde sanatçılar ve üreticiler yeni tasarım arayışlarına girmiş, müze
ve özel koleksiyonlarda beğeni ile yer verilen İznik çinilerinin motif ve kompozisyonlarını
çalışmalarında kullanmıştır. Sanayileşme karşıtı olan “Sanatlar ve El Sanatları Akımının”
doğması ile birlikte İngiltere’de pek çok sanatçı bu eğilimde eserler üretmiştir. Akımı destekleyen
önemli isimlerin başında ise William De Morgan gelmektedir.
Makalede, William De Morgan’ın sanat hayatı, doğu kültürüne ait çini ve seramikler ile tanışması,
İznik çinilerinden etkilenerek ürettiği eserler üzerinde durulmuştur. Araştırmada
sanatçının Baba Nakkaş, Şah Kulu, Kara Memi üsluplarının özelliklerini gösteren eserleri
incelenerek; motif, renk ve kompozisyon açısından değerlendirme yapılmıştır. Amaç 16.
yüzyıl İznik çini üsluplarının 19. yüzyılda sanatçının çalışmalarına yansımasını ortaya
koymaktır. Bu sonuca ulaşmak için, sanatçının İngiltere’de bulunan müze ve koleksiyon
arşivlerindeki eserleri taranmıştır. William De Morgan’ın seçilen eserleri ile Osmanlı yapılarındaki
İznik çinilerinin karşılaştırması yapılarak etkileşim, benzerlik ve farklılıklar
ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İngiltere, William De Morgan, Sanat ve El Sanatları Akımı, İznik çinileri, Bezeme üslupları

Kaynakça

• Aslanapa, O. (1965). Anadolu’da Türk Çini ve Keramik Sanatı. İstanbul: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Aslanapa, O. (2004). Osmanlı Devri Mimarisi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Atasoy, N. ve Raby, J. (1989). İznik Seramikleri. İstanbul: TEB Yayınları.
• Bilir, T. (2018). Batılı Bir Sanatçının Yorumuyla Şam İşi Üslubunda İznik Çinileri: William De Morgan, Sanat ve Tasarım Dergisi. (22), 49-69.
• Catleugh, J. (1983). William De Morgan Tiles. Londra: Somerset.
• De Morgan, W. (1892). Lustre ware, Journal of the Society for Arts. 40 (2066). s.756- 764.
• Derman, F.Ç. ve Duran, G. (2010). Şah Kulu, TDV. İslam Ansiklopedisi içinde (s.283- 284). C.38. İstanbul.
• Davies. N. (2011). Avrupa Tarihi. M.A. Kılıçbay (Ed.). İstanbul: İmge Yayınevi.
• Eyice, S. (1995). Eyüp Sultan Külliyesi, TDV İslam Ansiklopedisi içinde (s.9-12). C.12. İstanbul.
• Gracia, G.J. (2020). El Orıentalısmo En La Produccıón Cerámıca De William De Morgan (1839-1917): Las Corrıentes Persa, Iznik Y Andalusí, El Futuro del Pasado. no.11, s. 53-81.
• Gibson, M. (2020). An Oriental Kiosk’: The Building of the ‘Arab Hall, at Leighton House in London. London: Orientations. Vol. 52. No.2. March/ April. s. 2-14.
• Gombrich, E.H. (2006). Sanatın Öyküsü. (Çev: E. Erduran, Ö. Erduran). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Goodman, J. (2000). William De Morgan at Merton Abbey, Jonural of William Morris Studies. 13(4). s.16-20.
• Higgins, R., and Robinson, C.S. (2010). William De Morgan Arts and Crafts Potter. Oxford: Shire Publication.
• Hagedorn, A. (2005). European Tiles of The 19ht Century Produced For The Islamıc Word. S. Ögel (Ed.), Sanat Tarihi Defterleri içinde (s. 34-55). S.9. İstanbul: Ege Yayınları.
• Kuban, D. (2021). Osmanlı Mimarisi. İstanbul: Yem Yayınları.
• Mahir, B. (1986). Saray Nakkaşhanesinin Ünlü Ressamı Şahkulu ve Eserleri. Topkapı Sarayı Müzesi Yıllığı 1 içinde (s. 113-30).
• Mahir, B. (1987). Osmanlı Sanatında Saz Üslubundan Anlaşılan, Topkapı Sarayı Müzesi Yıllığı 2 içinde (s. 123-33).
• Öney, G. (1976). Türk Çini Sanatı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Porter, V. (2008). Islamic Tiles. London: British Museum Press.
• Roberts, M. (2018). The Resistant Materiality of Frederic Leighton Arab Hall. British Art Studies. N.9.
• Rogers, M. (1992). Kara Mehmed Çelebi (Kara Memi) and the Role of the Sernakkaşan, Süleyman the Magnificent and His Time. G. Veinstein (Ed.). Paris.
• Sinemoğlu, N. (1996). 16 Yüzyıl Çinilerinde Motif Zenginliği, Profesör Doktor Şerare Yetkin Anısına Çini Yazıları içinde (s. 125-154). İstanbul: Sanat Tarihi Derneği Yayınları.
• Stearns, P.N. (2021). Dünya Tarihinde Sanayi Devrimi. (Çev: N. Soysal). Ankara: Say Yayınları.
• Tanman, M.B. (1991). Atik Valide Sultan Külliyesi, TDV İslam Ansiklopedisi içinde (s.68-73). C.4. İstanbul.
• Ünver, S. (1958). Fatih Devri Saray Nakışhanesi ve Baba Nakkaş Çalışmaları. İstanbul: İÜ Milli Kültür Eserleri Tesisi.
• Yenişehirlioğlu, F. (2021). Değişim Anları, Aktörler ve Yorum: Seramik Ustaları, İznik Üslubu ve Yeniden Yorumlamalar, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Topraklarında Kültürel Üretim Aracı Olarak Sırlı Kaplar içinde (s. 27-61). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Yenişehirlioğlu, F. (2002). Osmanlı Klâsik Döneminde Kültür ve Sanat, Türkler Ansiklopedisi içinde (s. 1609-1633). C.11. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.