GENDER IN CONTEMPORARY CERAMIC PRACTICES AND GENDER REPRESENTATION

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 565 - 584, 28.06.2024

Kemal Tizgöl , Kamuran Özlem Sarniç

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1506531

Öz

It is observed that generalized male dominant, sexist and discriminatory attitude of the
society has taken place as a dominant in different phases of art history. In societies where
male experiences and perspectives are accepted as the norm, men have defined the female
image both for men and women. Today this perspective has changed to some extent thanks
to the feminist movement, it is seen that a new and critical reading has been brought to the
history of art and the art production. Ceramic material, although a part of human life since
the Late Paleolithic period, underwent a transformation with modernism, transcending
historical forms of expression and shifting its focus from aesthetic-functionality to contexts
that particularly scrutinized the artist’s individual experiences and the societal dynamics
in which they lived, emphasizing conceptual foundations. Notably, post-1960s, ceramic
artists within the Funk Art movement in the United States, utilizing ceramic materials for
their productions, have engaged in new inquiries by addressing political and sociological
phenomena such as the conflict between tradition and contemporaneity, consumer society,
everyday life, and issues related to sexuality and identity. This article discusses the concept
of sex, gender, gender equality with their sociological dimensions, and discusses the
opposition between masculine and feminine in terms of both the material and the way of
production. In the research, the essence and form of social structuring and the concept of
gender, specially form the postmodern period to the present, through contemporary ceramic
practices are analyzed through the sample works of artists from different gender, geography
and socio-cultural structures by descriptive research.

Anahtar Kelimeler

Ceramics, Gender, Representation, Contemporary art, Social gender

ÇAĞDAŞ SERAMİK PRATİKLERİNDE TOPLUMSAL CİNSİYET ve CİNSİYET TEMSİLİ

Öz

Birçok toplumun genel geçer erkek egemen, cinsiyetçi ve ayrımcı tavrının sanat tarihinin
farklı evrelerinde baskın bir güç olarak yer edindiği görülmektedir. Günümüzde ise bu
perspektifin feminist hareket sayesinde bir nebze olsun değişmiş olduğu, sanat tarihi ve
sanat üretimi alanlarında yeni ve eleştirel bir okumanın getirildiği görülmektedir. Seramik
malzeme her ne kadar Geç Paleolitik dönemden beri insan hayatının bir parçası olsa da
modernizmle birlikte, tarihsel ifade biçimlerinden sıyrılıp estetik-fonksiyon odaklı bağlamlarını
aşarak özellikle 1960’lardan sonra sanatçının bireysel deneyimleri ve içinde yaşadığı
toplumsal dinamikleri irdeleyen ve daha çok düşünsel-kavramsal temellere dayanan bir
yönelim göstermiştir. ABD’de Funk Art hareketi içerisinde üretimlerini seramik malzeme
ile gerçekleştiren sanatçılar, gelenek-güncel çatışması, tüketim toplumu, gündelik hayat,
cinsellik-kimlik gibi politik ve sosyolojik olguların üzerine giderek yeni sorgulamalar yaratmışlardır.
Bu makale cinsiyet, toplumsal cinsiyet ve cinsiyet eşitliği kavramlarını sosyolojik
boyutlarıyla ele alırken seramiğin hem malzeme olarak hem de üretim biçimi açısından
eril ve dişil karşıtlığını tartışmaktadır. Araştırmada modern sonrasından günümüze kadar
toplumsal yapılanmanın ve toplumsal cinsiyet kavramının çağdaş seramik pratikleri
üzerinden nasıl bir öz ve biçimle hayat bulduğu farklı cinsiyet, coğrafya ve sosyo-kültürel
yapıdan gelen sanatçıların örnek yapıtları üzerinden betimleyici araştırma yöntemiyle irdelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Seramik, Cinsiyet, Temsiliyet, Çağdaş sanat, Toplumsal cinsiyet

Kaynakça

• Akurgal E.(1998). Anadolu Kültür Tarihi, Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları 67.
• Antmen, A. (2008), 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar, İstanbul: Sel Yayıncılık. Batu, T. (2020), Toprak-Kadın İlişkisi ve Türkiye’de Seramik sanatında Kadının Yeri, İdil, 67, s. 497-506.
• Berk, K. (2020), Bedenin Eril Tarihi, G.Demez (Ed.), Bedenin Sosyolojisi içinde, s.239- 262.
• Bozok, N.(2020). Rosi Braidotti’nin Düşüncesinde Beden Farklarının Açtığı Yaralar ve Yaşamların Birbirine Kavuşması Arzusu, G.Demez (Ed.), Bedenin Sosyolojisi içinde, s.221-238.
• Broude, N. (1982). Dega’s Misogyny, Feminism And Art History, Norma Sroude and Mary D. Garrard (Eds) New York, Harper & Row Pub., 247-270.
• Erhat A. (1993). Mitoloji Sözlüğü, Beşinci Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hauptmann, H. (1999 a), Yukarı Mezopotamya’da Erken Neolitik Dönem, Çeviren: A. Tuba Ökse, 1988 yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, 117-154.
• Hauptmann, H. (1999 b), The Urfa Region, Neolithic in Turkey, The Cradle of Civilization (Ed) M.Özdoğan-N. Başgelen, 65-86, İstanbul.
• Hodder, I. (2005). Figürinler Hakkında Düşünmek, Tunç Çağının Gizemli Kadınları/ Mysterous Women of the Bronze Age, 7-10, YKY İstanbul.
• Kulaçoğlu, B. (1992).Gods and Goddesses, Museum of Anatolian Civilizations, Ankara, Turkish Republic Ministry of Culture
• Martin, Ö. S. (2023). Anaerkil Yapıdan Ataerkil Topluma Dönüşümde Yazının Rolü, Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Dergisi BELGÜ, (Özel Sayı), 15-29.
• Ordem, E.ve Ulum, Ö. G. (2020). Gender Issues In English Language Teaching: Views From Turkey, Acta Educationis Generalis, V10 N1 P25-39.
• Özgenç Erdoğdu, N., Karaalioğlu, O. ve Ömür, İ. (2020). Kadın ve Doğa İlişkisi Bağlamında Ekofeminizmin Sanata Yansıması, Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Dergisi, (36), 33-50.
• Ratganar, S. (2016). A critical view of Marshall’s Mother Goddess at Mohenjo-Daro, Studies in People’s History, 3 (2), 113-131.
• Schmidt, K. (2007). Taş Çağı Avcılarının Gizemli Kutsal Alanı Göbekli Tepe En Eski Tapınağı Yapanlar. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Sülüşoğlu, G. (2019). Seramik Sanatında Bilinçdışı Anlatım [Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi], Hacettepe Üniversitesi.
• Ulusoy, D. (1999). Plastik Sanatlarda Toplumsal Cinsiyet, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 16(2), s.47-73.
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı, Istanbul Journal Of Sociological Studies , (35), 29-56 .
• Waters M. (2008). Modern Sosyoloji Kuramları, (Ed. Z. Cirhinlioğlu). Gündoğan Yayınları, (Orijinal yayın tarihi 1994).