YENİDEN İŞLEVLENDİRME KAPSAMINDA İSMAİL DALGIÇ KONAĞI

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 648 - 669, 23.12.2024

Hülya Yavuz Öden

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1603206

Öz

Tarihi alanlar içinde sürdürülebilirliğin sağlanması kentler için önemli bir olgu olmakla birlikte, bu yapılara uygulanacak koruma kurallarına uygun yaklaşımlar ile yapılar özgün değerlerini devam ettirebilmektedir. Çalışmanın örneklem alanını oluşturan yapı olan İsmail Dalgıç Konağı; Söke ilçesinde Kemalpaşa Mahallesinde yer almaktadır. Çalışmanın amacı, Kemalpaşa Mahallesinde yer alan tarihi yapıların restorasyonu ve yeniden işlevlendirilmesi ile tarihi yapıların özelliklerine göre müdahalelerin ve işlev değişikliklerinin mimari ve kültürel uyumluluğuna dikkat çekmek, konu ile ilgili yeni araştırmalara ışık tutabilmektir. Çalışma kapsamında bu yapının seçilmesinin nedeni yeni işlevi ile farklı kullanım amaçlarına hizmet etmeye başlayan yapının kent ile kültürel anlamda ilişkisini
belgelemektir. Bu bağlamda “İsmail Dalgıç Konağı” yapısının çalışma kapsamında incelenmesinde temel neden, yapının konut işlevinden farklı işleve dönüştürülmüş olmasıdır. Yöntem olarak nitel araştırma yöntemi kullanılarak veriler; gözlem, doküman analizi, yerinde belgeleme ile toplanmış, elde edilen bilgiler ışığında yapının günümüz kullanımına ilişkin kültürel anlamda katkıları ile ilgili bulgular oluşturulmuştur. Kat planlarının yeni işlev ile kullanımı ve restorasyon raporları incelenmiştir. Tarihi yapının mekânsal özelliklerinin az müdahale uygulanarak yeni işleve uyum sağladığı, Kemalpaşa Mahallesinde restore edilen diğer yapılarla birlikte kent kimliğine kazandırıldığı görülmüştür. Buradan hareketle yapının değişimi incelendiğinde ise, yapısal özelliklerin günümüze taşındığı, güncel ihtiyaçları karşılayabilen fonksiyonlar yönünde değişiminin olumlu sonuçlar getirdiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarihi yapılar, Söke mimarlık tarihi, Yeniden işlevlendirme.

İSMAİL DALGIÇ MANSION IN THE SCOPE OF RE-FUNCTIONALIZATION

Öz

While ensuring sustainability in historical areas is an important phenomenon for cities, the buildings can continue their original values with approaches in compliance with the protection rules to be applied to these buildings. Unrestored buildings are worn out in the city and unless they are given current functions, they cannot interact with today’s users and thus cannot provide a sense of belonging. When the building is put into use, it is remembered and protected. İsmail Dalgıç Mansion, which constitutes the study’s sample area, is located in Kemalpaşa Neighborhood in Söke district of Aydın province. The study aims to examine the historical mansion re-functionalized in the Kemalpaşa Neighborhood, which is in the protection process of historical buildings, and to examine it in the context of historical environmental protection. In this context, the main reason for analyzing the structure of “İsmail Dalgıç House” is that the building has been transformed from a residential function to a different function. The article aims to provide a new opening to the field and shed light on new evaluations by examining the issue of re-functionalization in Kemalpaşa Neighborhood. As a method, literature research was conducted, written and visual sources were accessed and on-site documentation was carried out. As a result, as a result of these examinations, it is seen that İsmail Dalgıç Mansion, which has been transformed from a residential function into a cultural building function, is one of the buildings that have been brought to the city identity within the scope of re-functioning. The transformation of the Dalgıç Mansion, a historically significant building, into a cultural and art space in the district, makes its role in transferring culture to new generations even more important.

Anahtar Kelimeler

Historical buildings, Söke architecture history, Re-functionalization.

Kaynakça

• Akyüz Levi, E., Karatosun, M. (2000). Tarihi Dokuda Sağlıklaştırma. Yapı Dergisi, 40– 48. https://yapidergisi.com/tarihi-dokuda-sagliklastirma/
• Atıcı, A. (2018). Söke’de Türk mimarisi. Yüksek Lisans Tezi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, D., & Yaldız, E. (2010). Yeniden kullanıma adaptasyonda bina performansının kullanıcılar üzerinden değerlendirilmesi. METU Journal of the Faculty of Architecture 27(1):1-22
• Bahar, Z., & Kurak Açıcı, F. (2021). Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Kayseri Lisesi. Artium, 9(2), 68-78. https://doi.org/10.51664/artium.880347
• Çakmak, S. (2014). Söke 1930. İstanbul: Kerasus Yayınları.
• Cengizkan, N. M. (2006). “Endüstri Yapılarında Yeniden İşlevlendirme: “İş”iBiten Endüstri Yapıları Ne “İş”e Yarar?” Dosya 03, Bülten 45, 9-13.
• Daşdağ, Evren. (2017). Görsel İletişimin Tarihi, Kültürel Ve Estetik Nesnesi Olan Diyarbakır Surları Ve Sembolik Motifleri. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 17, 308-309.
• Frampton, K., 1983. Towards a Critical Regionalism: Six Points for an Architecture of Resistance, in The AntiAesthetic: Essays on Post-Modern Culture, 50-51, Hal Foster Ed. Port Townsend, Washington.
• Doğtekin, A. (2021). Söke’nin İşgali ve İşgal Döneminde Rum Faaliyetleri”. Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 143–168.
• Göven, Seçil. (2019). “Söke’deki 19. Yüzyıldan Kalan Gayrimüslim Konutlarının Plan Tipleri Açısından Değerlendirilmesi; Kemalpaşa Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gülen, Ö. (2006). Şehir Coğrafyası Açısından Söke Şehri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güner, Z. (2010). Söke Kemalpaşa Mahallesi Sit Koruma Projesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kurak Açıcı, F., & Konakoğlu, Z. N. (2019). Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Trabzon Mimarlar Odası Örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(2), 214-224. https://doi.org/10.35379/cusosbil.587899
• Kutlu, İ., & Ergün, R. (2021). Tarihi Yapılarda Yeniden İşlevlendirme Süreçlerine Sistematik Bir Yaklaşım; Atik Valide Külliyesi Örneği. Avrupa Bilim Ve Teknoloji Dergisi(25), 172-184. https://doi.org/10.31590/ejosat.889402
• Özcan, Koray. (2021). Küçük Tarihi Kentler için Canlandırma Stratejisi: Doğanbey (Domatia). International Journal of Geography and Geography Education, 43, 235-251.
• Öztürk, A., 2001. Cumhuriyet Döneminde Söke’ye Yapılan Göçler (1923-1989), Birinci Uluslar Arası Aşağı Menderes Havzası Tarih, Arkeoloji Ve Sanat Tarihi Sempozyumu, Söke.
• Öztrk, G. B., Onaran, B. S., & Hersek, C. M. (2022). Yeniden İşlevlendirme Kapsamında Tarihi Merinos İstasyonu. Sanat ve Tasarım Dergisi, (29), 247-263.
• Öztürk, V.(2023)Tarihi Yapıların Yükseköğretim Yapısı Olarak İşlevlendirilmesi: Frej Apartmanı. İdealkent, 15(41), 558-575.
• Savran, M. (2022). 19. Yüzyılda Söke Kazası’nın Sosyo-Ekonomik Ve İdari Yapısı (Yüksek Lisans tezi). Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Söke Belediyesi. (2010). 21 K4 Pafta, 333 Ada, 11 Parsel, Söke Evi Rölöve, Restitüsyon Ve Restorasyonu Proje Raporu.
• Selçuk, M. (2006). Binaların yeniden işlevlendirilmesinde mekânsal kurgunun değerlendirilmesi, Yüksek lisans tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Tanrısever, C., Saraç, Ö., & Aydoğdu, A. (2016). Yeniden İşlevlendirilen Tarihi Yapıların Sürdürülebilirliği. Akademik Bakiş Dergisi, 54, 1068-1082.
• Turanlı, A. (2022). İstanbul Sur içi Bölgesindeki Tarihi Yapıların Korunmasında Yeniden İşlevlendirme İle Oluşan Sorunlar. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Turanlı, B. ve A. Satıcı. (2021). Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Hayriye Hanım Konağı Örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 4, 73–95.
• Vardar, A. (2000). Söke Kemalpaşa mahallesi. Ege Mimarlık Dergisi, 40–48.
• Venedik Tüzüğü (1964), Uluslararası Tarihi Anıtları Koruma Kuralları. https://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf
• Yaldız, E. (2003). Konya’da ki Medrese Yapılarının Yeniden kullanım Koşullarına Göre Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Yüceer, H. (2010). Tarihi Yapıların yeniden Kullanımı ve Kültür Turizmi. Nuray Özaslan, Deniz Özkut (Ed.), Kamusal Alan içinde (s. 689-713). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• İnternet Kaynakları
• http1.https://view.publitas.com/mbt/soke-tanitim-rehberi-soke-ticaret-odasi/page/2(Erişim tarihi: 03.05.2024)
• http 2 .https://anabilgi.anadolu.edu.tr/?contentId=95899 (Erişim tarihi: 01.06.2024)
• http 3. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/BGuQa+2010_FR_Soke.pdf (Erişim tarihi: 10.06.2024)