A RESEARCH ON THE FORMAL FEATURES, COLOR AND TEXTURE OF OTTOMAN PALACE FURNITURE UNDER WESTERN INFLUENCE

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 707 - 730, 23.12.2024

Önder Tosun , İhsan Küreli

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1603477

Öz

This study aims to reveal the form, color, and texture characteristics of furniture used in Ottoman palaces, whether imported or domestically purchased, and to gather opinions from relevant academicians, teachers, and sector employees in Ankara and Istanbul. A total of 30 people, 15 from each city and 10 from each profession, participated in the study conducted with the qualitative research method, and the results were analyzed by content analysis. According to the participants, furniture in the Ottoman Empire originated in the Palace and gradually spread to the public, with the overall furniture culture influenced by Western traditions. Ottoman Palace furniture was mostly influenced by French Baroque, Ampire and Rococo, some of the embroidery and decorations were influenced by our own culture, red and green were the most used colors, as well as gold gilding, vibrant colours, turquoise, blue, orange, purple, yellow and burgundy. It was determined that velvet, silk, shiny lurex fabrics and satin were mostly used in the fabric styles used in furniture. It is thought that such studies will contribute to revealing the characteristics of Ottoman Palace furniture.

Anahtar Kelimeler

Furniture, Form, Ottoman palace furniture, Colour, Texture.

BATI ETKİSİNDE OSMANLI SARAY MOBİLYASININ BİÇİMSEL ÖZELLİKLERİ, RENK VE DOKUSU HAKKINDA BİR ARAŞTIRMA

Öz

Bu çalışmada gerek ithal edilerek gerekse yurt içinden satın alınarak Osmanlı saraylarında kullanılmaya başlanan mobilyaların biçim, renk ve doku özelliklerinin neler olduğunun ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında Ankara ve İstanbul’daki ilgili akademisyenlerin, öğretmenlerin ve sektör çalışanların görüşlerini belirlemek hedeflenmiştir. Nitel araştırma yöntemi ile yürütülen çalışmaya her şehirden 15’er kişi, her meslekten 10’ar kişi olmak üzere toplam 30 kişi katılmış, elde edilen sonuçlar içerik analizi ile çözümlenmiştir. Katılımcıların görüşlerine göre; Osmanlı’da mobilyanın Saraydan başlanarak halka yayıldığı, genel olarak mobilya kültürünün Batıdan geldiği belirlenmiştir. Osmanlı Saray mobilyalarında en fazla Fransız Barok, Ampir ve Rokokonun etkisi olduğu, bazı işlemelerde ve süslemelerde kendi kültürümüzün etkilerinin görüldüğü, en fazla kırmızı ve yeşil renkler olmakla birlikte altın yaldız, canlı renkler, turkuaz, mavi, turuncu, mor, sarı ve bordo renklerinin kullanıldığı, mobilyalarda kullanılan kumaş tarzlarında ise en fazla kadife, ipek, parlak simli kumaşlar ve saten kumaşların kullanıldığı belirlenmiştir. Bu tür çalışmaların Osmanlı Saray mobilyasının özelliklerinin ortaya çıkarılmasına katkısı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mobilya, Biçim, Osmanlı saray mobilyası, Renk, Doku.

Kaynakça

• Açıkyıldız, B. (1997). 19. yy. Osmanlı Mimarlığı’nda Neo-Gotik Üslup. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Algan, Ö. (2006). 19. yy. Batılılaşma etkisiyle Osmanlı sarayına giren mobilyanın gelişimi: Dolmabahçe Sarayı örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arıburun, L. N. E. (2012). 19. yy. Osmanlı saray mobilyaları: Batılılaşma etkisi ve biçimsel açıdan yemek kültüründeki değişim süreci. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü.
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayınları.
• Burdurlu, E., Usta, İ., Berker, U. Ö. ve Altun, S. (2005). Farklı demografik özellikli mobilya kullanıcılarının klasik sandalye stil ve renk tercihlerinin belirlenmesi. Politeknik Dergisi, 8(4), 359-367.
• Corrine, C. (2011). Nitel araştırmaya giriş. (Çev. Ersoy, A., Yalçınoğlu, P.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demirarslan, D. (2007). Osmanlı’da Modernleşme/ Batılılaşma Sürecinin İç Mekân Donanımına Etkileri. Erdem, 15(45-46-47), 35-66.
• Dinçel, K. (1979). Mobilya Döşemeciliği, Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu Matbaası, Ankara.
• Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, (1997). Yapı Endüstrisi Merkezi Yayınları, İstanbul.
• Efe, H. H. (2017). Mobilya Tasarımında Dikkate Alınacak Temel Faktörler ve Temel Tasarım İlkelerinin Uygulanması. 4. Uluslararası Mobilya ve Dekorasyon Kongresi. Düzce: Düzce Üniversitesi, s.95-100.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metodlarına giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eldem, S. H. (1954). Türk Evi Plan Tipleri, s, 15-20, İstanbul Teknik Üniversitesi yayınları, Pulhan Matbaası, İstanbul.
• Erdem, T. (2007). Mobilya Tarihine Genel Bakış ve Art Deco. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
• Glaser, B. and Strauss, A.L. (1965). Awareness of dying. Chicago: Transaction Publishers,
• Glesne, C. (2014). Nitel araştırmaya giriş. (Çev. Ersoy, A., Yalçınoğlu, P.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gürleyen T. (2005). Geleneksel Türk Süsleme Motiflerinin Günümüz Mobilyalarına Uygulanmasını. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• İrez, F. (1988). XIX. Yüzyıl Osmanlı Saray Mobilyası. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Koca, S. (2021). Osmanlı İmparatorluğu’nda mekân tekstilleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Altınbaş Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Kundakçı, H. (2017). Dolmabahçe Sarayı’nın Boulle Tekniği Mobilyaları ve Koruma İlkeleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Küçükerman, Ö., Edirne, J. (2022). Geleneksel Türk Evi mekanının tasarımında rol oynamış kültürel ve sürdürülebilir temel ilkeler. International Journal of Social And Humanities Sciences, 6(3), 261-291.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Turan, S.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Oğuz, G. (2018). Sultanların ev içi döşemeleri ve mobilyaları (17. yüzyılın sonundan 20. yüzyılın başına). Mavi Atlas, 6(1), 25-47.
• Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi-I. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Patton, (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. Bütün, M., Demir B., D.). Ankara: Pegem Akademi, 41-52.
• Şekercioğlu, S. (2017). Mobilyanın gelişim süreci ve doğu-batı sentezinin Osmanlı mobilyası üzerindeki etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Haliç Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü.
• Trupia, A. Z. (2006). İtalyan Mimar- Tasarımcılar: Sotsass ve Magistretti’nin Mobilya Tasarımlarının Karşılaştırılması Üzerine Bir Çalışma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yüksel, A. E. (2017). Sultan II. Abdülhâmid’in sanat hâmiliği. Sanat Tarihi Dergisi. 26(2), 261-293.
• İnternet Kaynakları
• (http 1): http://www.3dmekanlar.com/tr/dolmabahce-sarayi.html (Erişim tarihi: 16.05.2024)
• (http 2): http://www.3dmekanlar.com/tr/yildiz-sarayi.html (Erişim tarihi: 16.05.2024)