CAMIN ŞEFFAFLIĞI VE IŞIKLA ETKİLEŞİMİNİN SANATTAKİ ROLÜ

Yıl 2025, Sayı: 15- Özel sayı, 823 - 846, 20.10.2025

Serap Bedel Özek

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1805144

Öz

Camın sanattaki rolü; teknik, estetik ve sembolik boyutlarıyla ele alınarak, şeffaflık ve
ışıkla etkileşiminin sanat eserlerine katkısı incelenmiştir. Çalışmada, tarihsel süreç içinde
cam sanatının gelişimi, kullanılan teknikler ve sanatçılar tarafından benimsenen estetik
yaklaşımlar araştırılmıştır. Literatür taramasına dayalı nitel araştırma yöntemi kullanılarak
camın sanatsal bağlamdaki işlevi değerlendirilmiştir. Camın ışık geçirgenliği, form ve
mekân algısını nasıl dönüştürdüğü, sanatçılara sunduğu yaratıcı olanaklar ve izleyicinin
algısal deneyimine etkileri ele alınmıştır. Bulgular, camın yalnızca estetik bir öğe değil,
aynı zamanda sembolik anlamlar taşıyan güçlü bir anlatım aracı olduğunu göstermektedir.
Özellikle vitray, heykel ve enstalasyon sanatı bağlamında camın ışıkla kurduğu ilişki,
eserlerin anlatım gücünü artırmaktadır. Sanatçılar, camın saydamlığını kullanarak ışıkla
şekil ve renk oyunları yaratmakta, izleyicinin mekânsal algısını değiştiren eserler üretmektedir.
Cam, geleneksel ve çağdaş sanat akımlarında mimariden bağımsız heykellere kadar
geniş bir kullanım alanına sahiptir. Sonuç olarak, cam sanatının teknik ustalık gerektiren
bir malzeme olmasının yanı sıra, sanatçılar için estetik, anlatımsal ve mekânsal boyutları
zenginleştiren önemli bir unsur olduğu belirlenmiştir. Gelecekte, gelişen teknikler ve sanatsal
yaklaşımlar doğrultusunda camın sanattaki yenilikçi kullanımlarının artacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cam sanatı , Şeffaflık , Işık , Renk , Sembolik anlatım

THE ROLE OF TRANSPARENCY OF GLASS AND ITS INTERACTION WITH LIGHT IN ART

Öz

The role of glass in art is examined through its technical, aesthetic, and symbolic aspects,
emphasizing its transparency and interaction with light. This study explores the historical
development of glass art, techniques used, and artists' aesthetic approaches. Using a qualitative
research method based on literature review, the artistic function of glass is analyzed.
The light transmittance of glass, its impact on form and space perception, and its creative
possibilities are discussed. Findings reveal that glass is not only an aesthetic material but
also a symbolic means of expression. Especially in stained glass, sculpture, and installation
art, the relationship between glass and light enhances artistic expression. By leveraging
transparency, artists manipulate light to create dynamic visual effects, altering spatial perception.
Glass is widely used in both traditional and contemporary art, from architecture
to sculptures. It is concluded that glass enriches aesthetic, narrative, and spatial dimensions
while requiring technical mastery. Future innovations in glass art are expected to expand
with evolving techniques and artistic approaches.

Anahtar Kelimeler

Glass , Glass art , Transparency , Light , Aesthetic , Symbolic , Technique

Kaynakça

• Ağatekin, M. (2008). Cam sanatında ışık etkileri ve Stanislav Libenský’nin çalışmaları. Anadolu Sanat, (19), 45-54.
• Ağatekin, M. (2020) İşlevsellikten sanat nesnesine camın yolculuğu, Virüs Üç Aylık Kültür-Sanat ve Kitabı, sayı:5, İzmir, s: 482.
• Ağatekin, M. (2023). Sanatsal Bir İfade Aracı Olarak Cam Malzemenin Anlatım Olanakları. Kent Akademisi Dergisi, 16(2), 1186-1199. DOI: 10.35674/kent.1231986 Albayrak Ersoy, H. (2024). Yaygın kullanılan soy gazların cam sanatında kullanım olanaklarının araştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Art Basel. (t.y.). Dan Flavin – Untitled (In honor of Leo Castelli at the thirtieth anniversary of his gallery). Art Basel. https://www.artbasel.com/catalog/artwork/84717/Dan-Flavin-Untitled-In-honor-of-Leo-Castelli-at-the-thirtieth-anniversary-of-his-gallery
• Barış, Ö. (2024). Çağdaş sanatta 20. yüzyıldan günümüze enstalasyonlar ve enstalasyonlarda cam malzemenin sanatsal anlatım olanaklarının araştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Baudrillard, J. (2010). Nesneler sistemi, çev.Oğuz Adanır-Aslı Karamollaoğlu. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Bedel Özek, S. (2023). Camın estetik ifadelerde buluştuğu enstalasyon örnekleri. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 9(75), 4718–4733. DOI: 10.29228/smryj.72066
• Bedel Özek, S. & Özer, N. L. (2023). ““Bellek atığı” kavramının cam esere yansıması”, Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 9(68):3460-3466. DOI: http://dx.doi.org/10.29228/JOSH AS.72067
• Bialek, G. (2022). Glass as a fine art medium: brief history and the role of adriano berengo as a fine art glass ımpresario. Arts, 11(1), 19. https://doi.org/10.3390/arts11010019
• Corning Museum of Glass. (t.y.). Innerland (Object 15483). Corning Museum of Glass. https://glasscollection.cmog.org/objects/15483/innerland Corning Museum of Glass. (t.y.). Red pyramid. Corning museum of glass. https://glasscollection.cmog.org/objects/34503
• Cramer, C., & Grant, K. (t.y.). Marcel Duchamp, the bride stripped bare by her bachelors, even (the large glass). In smarthistory – dada and surrealism.
• https://human.libretexts.org/Bookshelves/Art/SmartHistory_of_Art/10%3A_Modernisms_1900__1980/10.06%3A_Dada_and_Surrealism_(I) Crystal Bridges Museum of American Art. (t.y.). Chihuly favorites are back—permanently!. Crystal bridges museum of american art. https://crystalbridges.org/blog/chihuly-favorites-are-back-permanently/
• Çavuş, M. (t.y.). Kristal saray: demir ve camdan bir saray. Mürsel Çavuş. https://www.murselcavus.com/kristal-saray-demir-ve-camdan-bir-saray/ Çiftçi, F. (2020). Çağdaş cam sanatında renk, ışık, doku. Ankara: Ürün Yayınları.
• Fitzgerald, C. (2023). Stained glass: light, colors & symbols. Tradition in action. https://www.traditioninaction.org/HotTopics/c013ht_StainedGlass.htm Hauser & Wirth. (2020, 13 Mart). Larry Bell: still standing. Hauser & wirth. https://www.hauserwirth.com/ursula/27401-larry-bell-still-standing/ Hyde, C. (2015, 18 Şubat). Transparency & light in glass & art. Corning museum of glass blog. https://blog.cmog.org/2015/transparency-light-glass-art Kamel Lazaar Foundation. (t.y.). Drowning sorrows. Kamel lazaar foundation. https://www.kamellazaarfoundation.org/content/drowning-sorrows Karlsberger (2009). Lake hastanesi, (Görsel), ABD, https://i.pinimg.com/originals/82/98/89/829889bfbc6f87c1a583a88ec8d87be4.jpg Kosta Boda. (t.y.). 100 memory boat (product 7520000). Kosta boda. https://www.kostaboda.us/products/100-memory-boat-7520000 Little Rock Soirée. (2014). Artist Dale Chihuly lends light to art with glass sculptures.
• Little Rock Soirée Magazine. https://www.littlerocksoiree.com/ (Archive) Sartle. (t.y.). The bride stripped bare by her bachelors, even – Marcel Duchamp. Sartle. tarihinde https://www.sartle.com/artwork/the-bride-stripped-bare-by-her-bachelors-even-marcel-duchamp SmartHistory. (t.y.). Dada and surrealism (I). LibreTexts. https://human.libretexts.org/Bookshelves/Art/SmartHistory_of_Art/10%3A_Modernisms_1900__1980/10.06%3A_Dada_and_Surrealism_(I)#:~:text=vertically%20and%20framed%20like%20a,how%20dirty%20the%20glass%20got
• Symbolism Guide. (2023). Glass symbolism: understanding the significance of glass in art and culture. Symbolism Guide. https://symbolismguide.com/glass-symbolism
• The Huntington. (t.y.). Tiffany glass: color and light (eğitim materyali). The huntington library, art museum, and botanical gardens. https://huntington.org/spotlight/tiffany-glass The Metropolitan Museum of Art. (t.y.). Collection search: object 9480. The Met. https://www.metmuseum.org/art/collection/search/9480
• Tradition in Action. (t.y.). Stained glass. Tradition in action. https://www.traditioninaction.org/HotTopics/c013ht_StainedGlass.htm adresinden erişilmiştir.
• Turkuaz Vitray. (t.y.). Asit işlemeli cam çalışmaları. http://turkuazvitray.com/asit-islemeli-cam-calismalari-2/ Vanderstukken, K. (2019). Glass as a critical lens. Berengo studio journal. https://berengo.com/journal/glass-as-a-critical-lens-2/
• Yüklü Cam. (t.y.). Renkli düz cam. https://yuklucam.com.tr/renkli-duz-cam