Ankara Sultan Alâeddin (Muhyiddin Mesud) Camisi Geometrik Desen Analiz Örnekleri ve Artırılmış Gerçeklik Uygulaması

Yıl 2025, Sayı: 35 (20. Yıl Armağan Sayısı), 601 - 626, 22.05.2025

Özgün Devrim , Güven Meral

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1638822

Öz

Ankara Sultan Alâeddin Camii, Anadolu Selçuklu dönemine ait taş işçiliği ve geometrik desenleri ile dikkat çekmektedir. Yapının minber ve mihrabında bulunan desenler, estetik ve kültürel açıdan önemli unsurlar arasında yer almaktadır. Bu çalışmada, tarihi eserlerdeki geometrik desenlerin artırılmış gerçeklik (AG) teknolojisi ile dijitalleştirilmesi ele alınmaktadır. AutoCAD ile desenlerin analiz edilmesi ve Vuforia AG ile Unity oyun motoru kullanılarak sanal ortamda görselleştirilmesi sağlanmaktadır. AG destekli mobil uygulama, desenlerin interaktif bir şekilde incelenmesine imkân tanımakta, sanatsal ve mimari algıyı geliştirmektedir. Geleneksel sanat ve tasarım anlayışını dijital teknolojilerle birleştiren bu yaklaşım, akademik ve uygulamalı araştırmalara katkı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Selçuklu Mimarisi , Sultan Alâeddin Cami , Artırılmış Gerçeklik , Geometrik Desen Analizi , Poligonal Teknik

Etik Beyan

Bu çalışma, araştırma ve yayın etiğine uygun olarak hazırlanmıştır. Çalışmada yer alan tüm veriler, bilimsel ve akademik standartlara bağlı kalınarak elde edilmiş olup, intihal ve etik ihlalleri önlemek adına titizlikle incelenmiştir. Kullanılan kaynaklar, ilgili akademik kurallara göre alıntılanmış ve APA 7 formatında kaynakçada belirtilmiştir. Araştırmada herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır. Ayrıca, çalışma kapsamında insan katılımcıları veya deneysel uygulamalar yer almadığından, etik kurul iznine gerek duyulmamıştır.

Kaynakça

• Abdüsselam, M. S., & Karal, H. (2015). Artırılmış gerçeklik. Eğitim Teknolojileri Okumaları El Kitabı (pp. 150-174). Ankara.
• Akgül, K. Ö. (1992). Ankara Arslanhane ve Ankara Alaeddin Cami Minber Süslemeleri (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi).
• Apa Kurtişoğlu, G. (2015). Anadolu Selçuklu Dönemi Ahşap Minberleri. Konya: Selçuklu Belediyesi Yayınları.
• Azuma, R. T. (1997). A survey of augmented reality. Presence: Teleoperators and Virtual Environments, 6(4), 355–385. https://doi.org/10.1162/pres.1997.6.4.355
• Bektaşoğlu, M. (2009). Anadolu’da Türk İslam Sanatı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Bonner, J. (2003). Three traditions of self-similarity in fourteenth and fifteenth century Islamic geometric ornament. ISAMA The International Society of the Arts, Mathematics, and Architecture. https://archive.bridgesmathart.org/2003/bridges2003-1.pdf
• Bonner, J. (2017). Islamic geometric patterns: Their historical development and traditional methods of construction. New York: Springer.
• Boz, M. S. (2019). Eğitimde artırılmış gerçeklik uygulamalarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü, 7-47. http://yegitek.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_03/26132150_egitimdeartirilmisgerceklikuygulamalarinindegerlendirilmesi.pdf
• Bozer, R. (2007). Ahşap Sanatı, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı II. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Çakal, M. A., & Eymirli, E. B. (2012). Artırılmış gerçeklik teknolojisi. Kuzeydoğu Kalkınma Ajansı, 1-10.
• Çetintaş, Ö. (2019). Ankara Alaeddin Cami kitabelerinin hat sanatı yönünden incelenmesi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 193-199. https://doi.org/10.32547/ataunigsed.598225
• Devrim, Ö. (2022). Mimari eserlerin geometrik süslemelerinin analizi: Ankara ili Anadolu Selçuklu dönemi artırılmış gerçeklik uygulama örneği (Yüksek lisans tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Devrim, Ö. (2024). Sanat ve tasarım eğitiminde AR teknolojisi: Tarihi yapılarda geometrik desen incelemesi. In G. Meral & B. Keskin (Eds.), Tasarım, Teknoloji ve Sürdürülebilirlik Üzerine Akademik Yaklaşımlar (pp. 118-156). Serüven Yayınevi.
• Ekizler Sönmez, S. (2017). Mimar Sinan Camileri ve İslam Sanatında Geometrik Desenler. İstanbul: Klasik Yayınları. Erbaş, Ç., & Demirer, V. (2015). Eğitimde artırılmış gerçeklik uygulamaları: Google Glass örneği. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 3(2), 8-16.
• Erdoğan, A. (2013). Ankara Kalesi ve Alaaddin Cami. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yayınları. Ersay Yüksel, A., & Çam, N. (2012). Ankara Muhyiddin Mesud (Alâeddin) Cami’nin ilk şekli ve Türk mimarisindeki yeri. Vakıflar Dergisi, 2(38), 9-43.
• Ersay Yüksel, A. (2016). Ankara cami ve mescitlerinde “Ankara üslubu.” Tarih ve Gelecek Dergisi, 2(1), 160-161. http://dx.doi.org/10.21551/jhf.v2i1.5000180332
• Eskici, B. (2001). Ankara Mihrapları. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Eskici, B. (2006). Anadolu Selçuklu ve Beylikler dönemlerinde alçı mihraplar. Sanat Tarihi Dergisi, 15, 57-75.
• Gordlevskiy, V. A. (1988). Anadolu Selçuklu Devleti. Ankara: Onur Yayınları.
• İşçen, İ. Y. (2019). Cumhuriyet Öncesi Ankara’da Cami ve Mescitler. Ankara: Cadde Anafartalar Kuyumcuları Yayınları.
• Kim, S. L., Suk, H., Kang, H., Jung, J. M., Laine, T., & Westlin, J. (2014). Using Unity 3D to facilitate mobile augmented reality game development. In IEEE World Forum on Internet of Things (WF-IoT) (pp. 21-26). Seoul, Korea (South). https://doi.org/10.1109/WF-IoT.2014.6803110
• Konyalı, İ. H. (1978). Ankara Camileri. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Kurttap, H. (2015). Ankara’daki Selçuklu ve Osmanlı Dönemi Camilerinin Süslemelerinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi).
• Milgram, P., & Kishino, F. (1994). A taxonomy of mixed reality visual displays. IEICE Transactions on Information and Systems, 77(12), 1-15.
• Mülayim, S. (1982). Anadolu Türk Mimarisinde Geometrik Süslemeler: Selçuklu Çağı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Necipoğlu, G. (1995). The Topkapı Scroll: Geometry and Ornament in Islamic Architecture. Getty Center.
• Oral, M. Z. (1962). Anadolu'da sanat değeri olan ahşap minberler, kitabeleri ve tarihçeleri. Vakıflar Dergisi, 5, 23-77.
• Öney, G. (1971). Ankara'da Türk Devri Yapıları. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Renda, G. (1977). Anadolu’daki mihrapların dili. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 311-315.
• Singh, D., Banerjee, A., & Nath, I. (2021). Artırılmış gerçeklik ve sanal gerçekliğin eğitimde uygulanması. https://doi.org/10.4018/978-1-7998-4222-4.CH005
• Sönmez Ekizler, S., & Doğanay, A. (2015). Mimar Sinan camilerinde kare ve altıgen kurgulu geometrik desenler ve analiz yöntemleri (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye camileri örneği). Sanat Tarihi Dergisi, 10, 87-108.
• Tabusca, A. (2014). Augmented reality – need, opportunity or fashion. Romanian Economic Business Review, 8(2), 314.
• Taşkıran, A., Koral, E., & Bozkurt, A. (2015, February). Artırılmış gerçeklik uygulamasının yabancı dil öğretiminde kullanılması. XVII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 1-6.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü. (1983). Alaeddin Cami. Türkiye'de Vakıf Abideler ve Eski Eserler. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• GÖRSEL KAYNAKLAR
• Görsel 1. Sultan Alâeddin Cami (Devrim, 2022).
• Görsel 2. Sultan Alâeddin Cami Mihrap (Devrim, 2022).
• Görsel 3. Sultan Alâeddin Cami Minber (Devrim, 2022).
• Görsel 4. Sultan Alâeddin cami minber köşk altı geometrik desen (Devrim, 2022).
• Görsel 5. Sultan Alâeddin cami minber köşk altı geometrik desen analizi (Devrim, 2022).
• Görsel 6. Cami mihrap niş altı geometrik desen analizi (Devrim, 2022).
• Görsel 7. Topkapı parşömeninden bir desen ve poligonal tekniğin varlığı, (Necipoğlu, 1995).
• Görsel 8. Gerçeklik sanallık süreci, (Milgram ve Kishino, 1994).
• Görsel 9. Mobil uygulama tasarım aşamaları (Devrim, 2022).
• Görsel 10. Ana sayfa sahnesi genel görünümü (Devrim, 2022).
• Görsel 11. Uygulamanın yüklenmiş hali (Devrim, 2022).