Geleneksel Üretimlerin Tasarım Odaklı Düşünme Metodu ile Desteklenmesi: Çaput Dokumacılığı

Yıl 2020, Sayı: 26, 517 - 535, 28.12.2020

Ayşegül Koyuncu Okca Ezgi Kabukçu

Öz

Modern üretim teknolojilerinin hâkim olduğu üretim dünyasındaki yerini gitgide kaybetmekte olan
geleneksel üretimler, yalnızca birer üretim biçimi değil aynı zamanda UNESCO’nun da üzerinde
önemle durduğu somut olmayan kültürel miraslar arasındadır. Doğduğu toplumların kültürlerinin
ayrılmaz bir parçasıdır. Bu çalışmada modern üretimler için kurgulanmış tasarım metotları, somut
olmayan kültür miraslarından olan geleneksel sanatların korunması ve yaşatılması için çözüm
üretmedeki rolü araştırılmıştır. Modern tasarım metotlarından “Tasarım Odaklı Düşünme Metodu”
ve geleneksel üretimlerden “Çaput Dokumacılığı” seçilerek SEBİGED’in ‘Çaputa can veren kadınlar’
projesinin ekibi ve ilçe içerisinde hala çaput dokumacılığı yapan ustalar ile birebir görüşmeler yapılmış,
süreç fotoğraflanarak belgelenmiştir. Çaput dokumanın süreçleri incelenerek tasarım odaklı düşünme
metodunun kaybolmaya yüz tutmuş bu geleneksel el sanatını destekleyebileceği noktalarda öneriler
sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Sanat, Geleneksel Sanatlar, Çaput Dokuma, Tasarım Odaklı Düşünme

Kaynakça

• Arıoğlu, İ. E. ve Aydoğdu Atasoy, Ö. (2015). “Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Geleneksel El Sanatları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı”, Turkish Studies, 10, 109-126.
• Aslıer, M. (1984). “Çağdaş Tasarımla El Sanatı İlişkileri”, Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri (s. 52-56), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.
• Başlangıç, S. (1984). “El Sanatlarının Dünü ve Bugünü”, 1. Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri (s. 97-101), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.
• Bayazıt, N. (2004). “Tasarımı Keşfetme: Tasarım Araştırmalarının Kırk Yılı”, İtü Dergisi/a, 3(1), 3-15.
• Geissdoerfer, M., Bocken, N. ve Hultink, E. (2016). “Design Thinking to Enhance The Sustainable Business Modelling Process-A Workshop Based on A Value Mapping Process”, Journal of Cleaner Production, 1-34.
• Genç, M. (2012). “Günümüz Halı Tasarımlarında Gelenekten Faydalanma Kriterleri”, Halıcılık ve Kilimcilik Programının Sorunları ve Çözüm Önerileri 118-131, AyvacıkÇanakkale.
• Genç, M. ve Tezcan, V. (2012). “Gelenek ve Yenilik Kavramlarının Felsefi Tartışması Ekseninde Geleneksel Türk Sanatları Yeniden Düşünmek”, Kalemişi Dergisi, 3 (6), 135- 156.
• Ingle, B. R. (2013). Introduction to Design Thinking. In Design Thinking for Entrepreneurs and Small Businesses. Apress, Berkeley, CA.
• Kobaş, E. (2019, 20 Ağustos). Çaputa Can Veren Kadınlar Projesi Üzerine Söyleşi. Serinhisar Bilişim ve Gelişim Derneği (SEBİGED), Denizli.
• Koyuncu, A. (2009). “Serinhisar (Denizli) Düz Dokumalarının Teknik ve Desen Özellikleri- The Techniques and Desing Properties of Flat Weaving in Serinhisar (Denizli)”, II. Uluslararası Türk El Dokumaları (Tekstil) Kongresi ve Sanat Etkinlikleri-Selçuklu Halıları Anısına-II. International Turkish Textile (Hand Wovens) Congress and Art Activity 195-202, Konya.
• Koyuncu Okca, A. (2018). “Bir Geri Dönüşüm Projesi: Çaputa Can Veren Kadınlar-A Recycling Project: Women Breathing Lige into Rags”, XII. Uluslararası Türk Kültürü, Sanatı ve Kültürel Mirası Koruma Sempozyumu/Sanat Etkinlikleri ”Türkiye-Makedonya İlişkileri”- XII. International Turkic Culture, Art and Protection of Cultural Heritage Symposium/Art Activity ”Turkey-Macedonia Relationa”
• (Prof. Dr. H. Feriha Akpınarlı ve Prof. Aysen Soysaldı Armağaı-In Honour of Prof. Dr. H. Feriha Akpınarlı and Prof. Aysen Soysaldı) (31 Ağustos (August)-06 Eylül (September) 2018 Kocacık-Jupa/Struga Mecedonia, 193-200.
• Koyuncu Okca, A. ve Öz, N. D. (2019). “Kaybolmaya Yüz Tutmuş Kültürel Miras: Karapınar Tülü Dokumaları”, Sanat ve Tasarım Dergisi, 24, 281-299.
• Oygür, I. (2006). Endüstriyel Tasarımcı-Kullanıcı İlişkisinin Türkiye Bağlamında İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Parlar, Z., Soybora, E. K., Burhan, M. S. ve Davaslıgil, S. (2017). “Sistematik Konstrüksiyon ve Tasarım Odaklı Düşünme Yaklaşımı İle Yaratıcı Kavramsal Tasarım Süreci: Küçük Ev Aleti Tasarımı”, Sakarya University Journal of Science, 21 (5), 1100-1109.
• Server Kesdi, H. ve Güneş, S. (2018). “Katılımcı Tasarımın Felsefi Kökenlerine Dair Bir Soruşturma ve Hartmann’ın Yeni Ontolojisi”, Sanat ve Tasarım Dergisi, 22, 193-209.
• https://www.kulturportali.gov.tr/portal/gelenekselelsanatlariveturksuslemesanatlari, Erişim Tarihi: 05.09.2019.
• https://medium.com/@yaseminefe/tasar%C4%B1m-odakl%C4%B1- d%C3%BC%C5%9F%C3%BCnme-design-thinking-1243f468c058, Erişim Tarihi: 11.09.2019.
• https://www.interaction-design.org/literature/topics/design-thinking, Erişim Tarihi: 07.09.2019.
• Çalışmada kullanılan fotoğraflar Ezgi KABUKÇU arşivinde yer almaktadır.