Covid-19 Pandemisi Sürecinde Slaktivizmi Yeniden Düşünmek

Yıl 2020, Sayı: 26, 647 - 668, 28.12.2020

Zeynep Merve Şıvgın

Öz

Internetin gündelik yaşamın bir parçası haline gelmesi, hayatın her alanında hissedilen bir dijital dönüşümü
de beraberinde getirmiştir. Akıllı teknoloji ürünlerinin yaygınlaşmasıyla gündelik yaşam giderek dijital bir
form kazanmış, “dijital devrim” kaçınılmaz olmuştur. Bu süreç, Çin’in Wuhan kentinden tüm dünyaya yayılan
Coronavirüs salgını ile hızlanmış, dijital teknolojiler yaşamın merkezine taşınmıştır. Salgın nedeniyle pek çok
ülkede zorunlu karantina uygulanması gündelik yaşam faaliyetlerinin, eğitimin, iş yaşamının ve daha pek çok
alanın dijital platformlar üzerinden yürütülmesi zorunluluğunu doğurmuştur. Bireylerin birbirleriyle temastan
kaçındığı bu dönemde aktivist faaliyetlerin yürütülmesi de neredeyse imkânsız hale gelmiştir. Dijital aktivizmin
ivme kazandığı bu süreçte “tembel eylemcilik” anlamına gelen slaktivizm ön plana çıkmıştır. Bu makalede
geleneksel aktivistler tarafından eleştirilen bir kavram olan slaktivizmin pandemiyle sekteye uğrayan aktivist
faaliyetlere önemli bir alternatif yarattığı ileri sürülmektedir. Pandemi sürecindeki slaktivizm örneklerinin
incelendiği çalışmada, slaktivist eylemlerin toplumsal bir meseleyle ilgili farkındalık yaratabilme, kamuoyu
oluşturabilme ve karar verici mekanizmaları harekete geçirebilme potansiyelleri bakımından önemli bir aktivizm
türü olarak ele alınması gerektiği üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dijital Aktivizm, Slaktivizm, Sosyal Medya, Covid-19

Kaynakça

• Bennett, W. L. ve Segerberg, A. (2013). The Logic of Connective Action: Digital Media and the Personalization of Contentious Politics. New York: Cambridge University Press.
• Brodock, K (2010). Economic and Social Factors: The Digital (Activism) Divide, Digital Activism Decoded The New Mechanics of Change, International Debate Education Association: Newyork, 71-85
• Christensen, H. S. (2011). “Political Activities on the Internet: <em>Slacktivism</ em&gt; Or Political Participation by Other Means?”. First Monday, Vol. 16, no. 2.
• Dahlberg, L. (2018). Dijital Demokrasiyi Yeniden Yapılandırmak: Dört Pozisyona Dair Bir Taslak içinde Yeni Medya Kuramları. F. Aydoğan (Editör), Der Yayınları, 131-156
• Joyce, M. (2010). Introduction: How to Think About Digital Activism, Digital Activism Decoded The New Mechanics of Change, International Debate Education Association: Newyork, 1-15
• Karpf, D. (2010). Online political mobilization from the advocacy group’s perspective: Looking beyond clicktivism. Policy & Internet, 2, 7–41.
• Kristofferson, K. ve White, K. ve Peloza, J. (2013). The nature of slacktivism: “How the social observability of an initial act of token support affects subsequent prosocial action”. Journal of Consumer Research, 40 (6), 1149-1166.
• Lee, Y.H. ve Hsieh, G. (2013). Does Slacktivism Hurt Activism? The effect of moral balancing and consistency in online activism. Paper presented at the SIGCHI Conference on human factors in computing systems, Paris, France.
• Noland, A. (2017). “Social Media Activists: Analyzing the Relationship between Online Activism and Offline Attitudes and Behaviors”. The Journal of Social Media in Society 6(2), 26-52
• Selander, L. ve Jarvenpaa, S. L. (2016). Digital Action Repertoires and Transforming a Social Movement Organization. MIS Quarterly, 40 (2), 331–352.
• Sevki, I. (2018). “Dijital Vatandaşlık Katılımcı Demokrasi Kuramına Aktüel Bir Katkı. Sophos: Uluslararası Bilişim”, Teknoloji ve Felsefe Dergisi (1). 143-161
• Schumann, S. ve Klein, O. (2015). “Substitute or stepping stone? Assessing the impact of low-threshold online collective actions on offline participation”. European Journal of Social Psychology, 45 (3), 308-322.
• Sivitanides, M. ve Shah, V. (2011). The Era of Digital Activism, Conference for Information Systems Applied Research, CONISAR Proceedings, v.4 n1842, 1-8.
• Tani, E. (2019). Ağ Toplumunda Sokak Aktivizminden Dijital Aktivizme Geçiş, içinde Dijital Aktivizm Üzerine. H.B.Taşkıran ve M.Mengü (Editörler), Der Yayınları, İstanbul, 1-31
• İnternet: Adaleti Aramanın Yeni Adresi Sosyal Medya. (Aralık, 2019). Web: https://www. dw.com/tr/adaleti-araman%C4%B1n-yeni-adresi-sosyal-medya/a-51750751 adresinden 21 Ağustos 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Advice from activists: How Covid-19 is changing climate activism for young women. (Nisan, 2020). Web: https://www.unwomen.org/en/news/stories/2020/4/ compilation-covid-19-and-climate-activism adresinden 8 Eylül 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Arslan, Ö. (Kasım, 2019). Ceren Damar’ın Babasından Kapalı Duruşma Talebine Tepki. Web: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ceren-damarin-babasindankapali- durusma-talebine-tepki-41384889 adresinden 19 Ağustos 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Barber, H. (Ağustos, 2020). Covid-19 Has Ushered in a New Era of Digital Activism- and global leaders are listening. Web: https://www.telegraph.co.uk/globalhealth/ climate-and-people/covid-19-has-ushered-new-era-digital-activism-globalleaders/ adresinden 11 Eylül 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Burton, B. (Temmuz, 2020). Women support women in Challenge Accepted photo campaign on Instagram. Web: https://www.cnet.com/news/challenge-acceptedwomen- support-women-with-black-and-white-selfies-in-viral-instagram-photocampaign/ adresinden 21 Eylül 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Challenge Accepted. Web: https://en.wikipedia.org/wiki/ ChallengeAccepted#cite_note-5 adresinden 19 Eylül 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Covid-19 Sürecinin Sivil Toplum ve Aktivizm Üzerinde Etkilerine Yönelik Tespitler. Web: http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/files/p/2/p2p_covid_19.pdf adresinden 16 Ağustos 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Dennis, J. Click Here to Save the World? Rethinking Slacktivism and Digital Participation. Political Studies Association. Web: http://www.psa.ac.uk/insightplus/blog/ click-here-save-world-rethinking-slacktivism-and-digital-participation adresinden 17 Ağustos 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Dünya Sağlık Örgütü. “Koronavirüs Hastalığını İsimlendirmek”. Web: https:// www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/namingthe- coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it adresinden 10 Ağustos 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Lawal, S. (Mart, 2020). Coronavirus Halts Street Protests, but Climate Activists Have a Plan, Erişim tarihi: https://www.nytimes.com/2020/03/19/climate/coronavirusonline- climate-protests.html adresinden 11 Eylül 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Mapping The New Era of Digital Activism/ Pandemic report 2020. Web: https:// reports.changefoundation.org/pandemic-report-2020 adresinden 16 Ağustos 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Morozov, E. (Mayıs, 2009). The Brave New World of Slacktivism. Web: https:// foreignpolicy.com/2009/05/19/the-brave-new-world-of-slacktivism/ adresinden 14 Ağustos 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Öztürk, F. (Aralık, 2019). Şule Çet Davası Sonuçlandı. Web: https://www.bbc. com/turkce/haberler-turkiye-50660568 adresinden 19 Ağustos 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Padilla L. (Temmuz, 2020). What is a green and Just Recovery?. Web: https:// www.greenpeace.org/canada/en/story/37870/what-is-a-green-and-just-recovery-4- simple-actions-to-make-it-happen/ adresinden 16 Eylül 2020’de alınmıştır . İnternet: Thunberg, G. Web: https://twitter.com/GretaThunberg/ status/1237711420319465473 adresinden 11 Eylül 2020’de alınmıştır.
• İnternet: Ulukan, G. (Temmuz, 2020). Zoom’un Türkiye’deki kullanıcı sayısı, pandemiden sonra 139 kat arttı. Web: https://webrazzi.com/2020/07/22/zoom-unturkiye- deki-ucretsiz-kullanici-sayisi-pandemiden-sonra-139-kat-artti/ adresinden 11 Eylül 2020’de alınmıştır.
• Görsel 1: Web: https://dogwoodbc.ca/news/youth-climate-activism-covid/ adresinden 27 Ağustos 2020’de alınmıştır.
• Görsel 2: Web: https://www.nytimes.com/2020/06/02/arts/music/what-blackouttuesday. html adresinden 26 Ağustos 2020’de alınmıştır.