İç Mekânda Mekânsal Davranış Üzerine Bir Değerlendirme: Kütüphane Örneği

Yıl 2021, Sayı: 27, 223 - 241, 27.06.2021

Hande Eyüboğlu Tülay Zorlu

Öz

İnsanlar içinde yaşadıkları çevre ile sürekli etkileşim halindedir. Bu etkileşim sonucunda ortaya çıkan davranış şekli mekânsal davranış olarak tanımlanır. İnsanların mekânsal davranışlarının oluşmasında mahremiyet gereksinmesi ve bu gereksinmeyi sağlama stratejilerinden kişisel mekan ve egemenlik alanı davranışı önemli bir yere sahiptir. Kişisel mekan insanın etrafını saran gözle görünmeyen bir sınırları olan bir alandır. Egemenlik alanı ise insanların gereksinmelerini karşılayabilmek amacıyla içinde bulundukları ortamı sahiplenmeleridir. Kişisel mekan ve egemenlik alanı kavramlarının mekânsal davranış ve kullanıcı tercihlerindeki rolü ve öneminin irdelendiği bu çalışma Trabzon İl Halk Kütüphanesi örnekleminde insanların mekansal davranışlarına ve mekan kullanım kalıplarına etkileri sorgulanmaktadır. Çalışma kapsamında Trabzon İl Halk Kütüphanesi okuma salonunda kullanıcıların davranışları gözlemlenerek rastgele seçilen kullanıcılarla anket çalışması yapılmıştır. Elde edilen veriler SPSS programında analiz edilerek genel frekans dağılımları hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kişisel Mekan, Egemenlik Alanı, Kullanıcı Tercihleri, Mekansal Davranış, İç Mekan

Kaynakça

• Altman, I. ve Sundstrom, E. (1976). “Interpersonal Relationship and Personal Space: Research Review and Theoretical Model”, Human Ecology, 4(1), 47-67.
• Çakın, Ş. (1988). Mimari Tasarım, İnsan, Toplum ve Çevre İlişkileri. İstanbul: İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
• Edney, J. J. (1976). Human Territoriality. H. M. Proshansky, W. H. Itelson ve L. G. Rivlin. (Editörler). Environmental Psychology: People and Their Phsycial Settings. 2nd edition. United States. Holt, Rinehart and Winston Publishing, pp. 189-205.
• Fisher, J. D. ve Byrne, D. (1975). “Too Closer for Comfort: Sex Differences in Response to Invasion of Personal Space”, Journal of Personality and Social Psychology, 32(1), 15-21.
• Habraken, N. J. (2000). Territory. J. Teicher. (Editör). The Structure of the Ordinary: Form and Control in the Built Environment. First Paperback Edition. Cambridge. The MIT Press, pp. 125-143.
• Hall, E.T. (1969). The Hidden Dimension. New York: Anchor Book Editions.
• Howard, H. E. (1920). Territory in Bird Life. London: E.P. Dutton Publishing.
• Lee, T. (1976). Psychology and the Enviroment. London: Methuen Publishing.
• Öymen Gür, Ş. (1996). Mekan Örgütlenmesi. Trabzon: Gür Yayıncılık.
• Öymen Gür, Ş. (2000). Doğu Karadeniz Örneğinde Konut Kültürü. İstanbul: Yem Yayınları.
• Rapoport, A. (1969). House Form and Culture. P. L. Wagner (Editör). Enviroments and Peoples. New Jersey. Prentice Hall Publishing, pp. 46-82.
• Russo, N. F. ve Sommer, R. (1975). “Invasions of Personal Space, Social Problems, 4(2), 206-214.
• Sommer, R. (1959). “Studies in Personal Space”, Sociometry, 20(3), 247-260.
• Sommer, R. (1969). Personal Space: The Behavioral Basis of Design. New Jersey: Prentice Hall Publishing.
• Sommer, R. (2002). Personal Space in a Digital Age. R. B. Bechtel ve A. Churchman (Editörler), Handbook of Enviromental Psychology. New York. John Wiley & Sons Inc, pp. 647-660.
• Ünlü, A. (1998). Çevresel Tasarımda İlk Kavramlar. İstanbul: İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.