Yeniden İşlevlendirme Kapsamında Tarihi Merinos İstasyonu

Yıl 2022, Sayı: 29, 247 - 263, 29.06.2022

Gizem Büke Öztürk , Bilge Sayıl Onaran Can Mehmet Hersek

Öz

Mimari koruma alanındaki gelişmeler, tarihi yapıların mimari, artistik ve teknolojik özelliklerinin olabildiğince
muhafaza edilerek gelecek kuşaklara aktarılmasını olanaklı kılmaktadır. Günümüzde sadece tarihi ve arkeolojik
yapılar değil, yakın tarihli endüstri mirası kapsamında demiryolu yapıları da koruma bilinciyle aynı kapsamda
değerlendirilmektedir. Osmanlı Dönemi’nde inşa edilen, Bursa-Mudanya Demiryolu hattı içerisindeki Merinos
Tren İstasyonu’nun restorasyon, onarım ve koruma çalışmaları sonucunda Tarihi Merinos İstasyonu Sosyal Tesisi
olarak yeniden işlevlendirilmesi de korunması gereken demiryolu mirası kapsamında ele alınmaktadır. Çalışmada,
yapının işlev değişikliğine uğramasıyla mekâna, strüktürel sisteme, teknik donanımlara ve yakın çevreye yapılan
müdahaleler incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak veriler; gözlem, görüşme ve doküman
analizi ile toplanmış, elde edilen bilgiler ışığında yapıya ait mimari çizimler yapılmıştır. Değerlendirmeler sonucunda
yeniden işlevlendirme çalışmalarında yeni seçilen işlevin önemi vurgulanmıştır. Tarihi istasyon yapısının özgün
mekânsal özelliklerinin çok az müdahale ile yeni işleve uyum sağladığı, ancak yakın çevreye yapılan eklentilerin
yoğun olması nedeniyle tarihi yapının özgün özelliklerinin zarar gördüğü sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Koruma, Yeniden İşlevlendirme, Endüstri Mirası, Demiryolu Mirası, Yapı Analizi

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2016). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: Yem Yayınları.
• Ahunbay, Z. (2019). Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri. İstanbul: Yem Yayınları.
• Aslanoğlu, İ. (2010). Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Biltekin Coşkun, L. S. (2013). Kamusal Mekân ve Kolektif Bellek Bağlamında İstasyon Binalarının İncelenmesi ve Hızlı Tren İstasyonlarına Dönüşümü, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Burman, P. (1997). PhilosophiesforConservingtheRailwayHeritage. London: E&FN Spon.
• Cengizkan, N. M. (2006). “Endüstri Yapılarında Yeniden İşlevlendirme: “İş”iBiten Endüstri Yapıları Ne “İş”e Yarar?” Dosya 03, Bülten 45, 9-13.
• Durak, S. (2003).Bir Modernleşme Projesi Olarak Anadolu’da Demiryolları ve Bursa- Mudanya Demiryolu Hattı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Engin, E. H. (2009). Tarihi Yapıların Yeniden Kullanımında İç Mekâna Etkilerin İncelenmesi İçin Bir Yöntem Önerisi; İstanbul Endüstri Yapıları Örneği, Yayımlanmamış Doktora Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Erder, C. (1977). “Venedik Tüzüğü Tarihi Bir Anıt Gibi Korunmalıdır”, O.D.T.Ü Mimarlık Fakültesi Dergisi, 3 (2), 167-190.
• Erkan, Y. K. (2007). Anadolu Demiryolu Çevresinde Gelişen Mimari ve Korunması, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Fidan, D. (2012). ConservationandTransformation of RailwayAreas : Iskenderun Terminus Area, Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gazi, A. ve Boduroğlu, E. (2015). “İşlev Değişikliğinin Tarihi Yapılar Üzerine Etkileri Alsancak Levanten Evleri Örneği”, Megaron, 10 (1), 57-69.
• Kocabıyık, Y. (2014). Yeniden İşlevlendirme Kavramı ve Bu Kapsamda İtü Taşkışla Binasının İncelenmesi,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Köşkeroğlu, E. (2006).” Demiryolu Mirası – Korunması” Dosya 03, Bülten 45, 19-23.
• Kurak Açıcı, F. ve Konakoğlu Z.N. (2019). “ Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Trabzon Mimarlar Odası Örneği” , Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28 (2), 214-224.
• Selçuk, M. (2006). Binaların Yeniden İşlevlendirilmesindeMekansal Kurgunun Değerlendirilmesi,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Sevgi, S. ve Eskici, B. (2020). “Ankara Çengel Han’ın Müze Olarak Yeniden Kullanımının Koruma Yaklaşımları Bakımından Değerlendirilmesi”, Sanat ve Tasarım Dergisi, (25), 275-303. Şekerci, Y. ve Akıner İ. (2021). “Endüstriyel-Kültürel Mirasın Değerlendirilmesi: Almanya Zollverein Maden Ocağı Kompleksi Örneği”, Planning, 31 (2), 151-16. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Bursa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü.
• Yalaz, E. T. ve Yaldız, E. (2020). “Yeniden Kullanım Sonrası Yapısal Müdahalelerin Değerlendirilmesi, Tantavi Ambarı Örneği”,Artium, 8 (2), 105-117.
• Yaldız, E. ve Asatekin, N. G. (2016). “Anıtsal Yapıların Kullanım Sürecinde Değerlendirilmesine Yönelik Bir Model Önerisi”, METU Journal of theFaculty of Architecture, 33 (2), 161-182.
• Yaldız, E. ve Parlak, Ö. (2018). “Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi Kamu Yapıları”, International SocialSciencesStudiesJournal, 4 (24), 4930-4947.
• Yıldız, A. (2008). Tarihi Tren İstasyonlarının Çağdaş Kullanımları; Kırıklareli Tren İstasyonu’nun Rehabilitasyonu, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Yıldız, A. (2019). “Babaeski ve Kavaklı Tarihi Tren İstasyonu Binalarının Yeniden Değerlendirilmesi”, Tasarım Kuram, 15 (27), 31-54.