Tarih Öncesi Zamanların Ruhunda Pişmiş Toprak Sanatı ve Estetik

Yıl 2022, Sayı: 29, 313 - 326, 29.06.2022

Serap Ünal

Öz

Sanatı süje ve obje arasındaki güzele varım sürecinde tikel ve tümel alana aktarılan, farkındalık yaratan bir oluş
olarak kabul edebiliriz. Bu genel betim içeriğinde, ontolojik kökeni insana kadar inen ve günümüze kadar uzanan
süreçte hep tartışılagelmiş olan sanat, insanla var olmuş ve her şeyden önce insan içindir. İnsan, mağara ve kaya
resimleriyle başlayan sanat serüvenini, simgesellik kapsamında üç boyutlu objelerle sürdürmüş, özellikle tarım
devrimi sürecinde yoğunlaştırarak pişmiş toprağın da keşfiyle daha da belirgin bir şekle büründürmüştür. İnsan,
kullandığı gereçleri teknolojik olarak geliştirdikçe ürettiklerine bir takım form ve bezekler ilave ederek döneminin
sanatsal ifadelerini de sunmaya başlamıştır. Tarih öncesi (Prehistorik) dönemlerin sanat olarak ifade edilen
betimlerini kuşkusuz Zeitgeist (zamanın ruhu) kapsamında değerlendirmek daha doğru olacaktır. Konu edilen
dönemlerin eserlerini güncel sanat ve estetik bakış açısıyla görmek elbette doğru sonuçlar ortaya çıkarmayacaktır.
Bu nedenle prehistorik eserler çağdaş estetik bakışla değil, kendi dönemlerinin çağdaşları arasında göreceli olarak
ele alınmalı ve kültürel miras öğeleri olarak değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Sanat, Estetik, Zeitgeist, Tarihöncesi, Kültürel Miras

Kaynakça

• Akurgal, E. (1998) Anadolu Kültür Tarihi, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları 67,, Ankara: Nurol Matbaacılık.
• Andolsun, F.K. (1938) Arkeolojik Tetkiklerde Çömlek Sanğatının Ehemmiyeti,Ankara:Halkevi, Seri:1, Kitap:26.
• Atalayer, F. (1994), Temel Sanat Öğeleri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi GSF Yay. No:5.
• Bozkurt, N. (2014), Sanat ve Estetik Kuramları, Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Braidwood,R.J. (1995) Tarih Öncesi İnsan, Çev. B.Altınok, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Carroll, N. (2012), Sanat Felsefesi Çağdaş Bir Giriş, Çev. Güliz Tirkeş, Ankara: Ütopya Yayınları.
• Chide, G. (2018)Tarihte Neler Oldu, Çev. A. Şenel, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Childe, G. (2019), Geçmişi Bir Araya Getirmek, Çev. C. Can Aydın, İstanbul: Alfa Basım Yayın.
• Duru, R. (2008) M.Ö. 8000’den 2000’e Burdur-Antalya Bölgesinin 6000 yılı, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya: Graphis Matbaa.
• Erzen, J. (2011), Çoğul Estetik, İstanbul: Metis Yayınları.
• Heidegger, M. (2007), Sanat Eserinin Kökeni, Çev.F.Tepebaşılı, Ankara: Deki Basım ltd.
• Kagan. S.M. (2008) Estetik ve Sanat Notları, Çev. A. Çalışlar, İzmir: Karakalem Kitapevi.
• Karkın, N. (2019) Arkeolojik Mevcudiyetin Estetik Poetikası, Aktüel Arkeoloji, Eylül- Ekim.
• Kuban, D. (2017) Tarih Boyunca Türkiye Sanatının Anahatları, İstanbul: YKY Kültür Sanat Yayıncılık.
• Lloyd, S. (1998) Türkiye’nin Tarihi, Çev. E. Varinlioğlu,Ankara:TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları 67, Nurol Matbaacılık.
• Lukacs, G. (1992) Estetik II, Çev. A. Cemal, İstanbul: Payel Yayınları.
• Mellaart, J. (1988) Yakındoğu’nun En Eski Uygarlıkları, Çev. Bilgi Altınok, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat yayınları
• Orman, E. (2017), Estetik, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Felsefe Lisans Programı Ders Notları.
• Ökse, T. (2019) Eski Anadolu’da Çömleklere Estetik Dokunuşlar, Aktüel Arkeoloji, Eylül-Ekim.
• Özdoğan, M. (2002) Çanak Çömlek Teknolojisi, Arkeoatlas Yaşayan Geçmişin Dergisi, sayı:1.
• Roller, L.E. (2013) Ana Tanrıça’nın İzinde, Çev. B.Avunç, İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım.
• Shinner, L (2004), Sanatın İcadı, Çev. İ.Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şenel, A.(1982) İlkel Topluluktan Uygar Topluma, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları:504.
• Ünal, S. (2021). Estetik-Sanat-Zanaat Yaklaşımıyla Seramik Sanatı Üzerine Düşünceler. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 195-224.