Sürrealist Bakış Açısından İdeal Mekân ve İmgenin Rolü

Yıl 2023, Sayı: 32, 141 - 163, 14.12.2023

Ayşe Gülçin Ural

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1404967

Öz

Mimarlık ve sürrealizm, gerek mimarlığın gerekse sürrealizmin doğasından kaynaklı çoğu zaman birlikte
düşünülmesi tartışmalı alanlar olmuştur. Ancak sürrealistlerin mekândan beklentileri; Lefebvre’in tanımladığı
üçlü mekân diyalektiğindeki başlıklarından biri olan tasarlanan mekânı sorgulatmak ve değiştirmektir.
Amaçları sıra dışı veya hayali bir mekân yaratmak değil, rasyonel mekânı yıkmak veya sarsmak yoluyla
düşündüren derinliğe, hayal gücüne alan açmaktır. Bu noktadan yola çıkıldığında, Lefebvre’in üçlü mekân
diyalektiğinde tanımlanan yaşanan mekânın, sürrealistlerin arayışında oldukları mekân tipi ile benzer
olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada, sürrealistlerin ideal mimarlık anlayışı irdelenmiş ve mekânı
tasarlarken imgelere verdikleri rol üzerinden sürrealizm ve mimarlığın ilişkisi tespit edilmeye çalışılmıştır.
Nitel araştırma yöntemlerinden genel tarama modeli kullanılarak elde edilen bulgularla, sürrealizmin öncü
düşünürlerinin görüşlerine ve mekân tasarımlarına ulaşılmıştır. Edinilen bulgular hermönetik yöntemle
değerlendirilerek çalışmanın hipotezi tartışılmıştır. Araştırmada, sürrealizm ve mimarinin ilişkisinin
kaygan bir zeminde olmadığını; aksine çeşitli mimari kuramlarla örtüşen bir bakış açısına sahip olduğunu
desteklemek ve mekânı kavramsal yönüyle sürrealist bakış açısından değerlendirmek amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mekân, Sürrealizm, İmge, Henri Lefebvre, Kavramsal Mekân

Kaynakça

• Artun, A. (2013). Sanat Manifestoları. İstanbul: İletişimYayınları.
• Artun, N. A. (2014). Sürrealizm / Mimarlık. İstanbul: İletişimYayınları.
• Avar, A. A. (2009). “Lefebvre’inüçlü- Algılanan, Tasarlanan,YaşananMekânDiyalektiği”, MimarlıkveMekânAlgısı, 17, 7-16.
• Bachelard, G. (2014). MekânınPoetikası. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Baskıcı, Z.veŞölenay, E. (2013). “Dadaizm Sanat AkımıveSeramikSanatınaEtkisi”,Güzel SanatlarEnstitüsüDergisi,29, 35-47.
• Benjamin, W. (2001). Son BakıştaAşk, Haz. NurdanGürbilek, İstanbul: Metis.
• Breton, A. (2009). SürrealistManifestolar. İstanbul: AltıKırkBeşYayın.
• Foster, H. (2002). TasarımveSuç. İstanbul: İletişimYayınları.
• Gönül, H. (2014). MimarlıktaFormsuzlukKavramıÜzerine Bir Araştırma,YayınlanmamışDoktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen BilimleriEnstitüsü, İstanbul.
• Lefebvre, H. (2014). MekânınÜretimi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lynch, K. (1996). “Çevreninİmgesi”, Cogito, Yaz 96, 153-161.
• Pallasmaa, J. (2012). “The Existential Image: Lived Space in Architecture and Cinema”, Phainomenon, 1(25), 157-174.
• Passeron, R. (1996). Sürrealizm Sanat Ansiklopesi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Barthes, R. (2014). Görüntününretoriği, sanat vemüzik. İstanbul: YapıKrediYayınları.
• Roth, L. M. (2000). MimarlığınÖyküsü. İstanbul: KabalcıYayınevi.
• Sartre, J.-P. (2017). İmgelem. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Sözen, M., &Tanyeli, U. (2015). Sanat kavramveterimlerisözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.