Linkografi ile Tasarım Araştırmasını Anlama: Yöntemsel Bir Bakış ve Vaka Çalışması

Yıl 2025, Sayı: 53, 868 - 886, 30.11.2025

Gökhan Duyur , Mehmet Hakan Ertek

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1740045

Öz

Bu çalışma, tasarım süreçlerini araştırmaya yönelik kullanılan linkografi yöntemini, bireysel bir vaka çalışması üzerinden uygulamalı bir örneğini sunmayı amaçlamaktadır. Tasarımın sezgisel ve öznel doğasını anlamlandırmak ve araştırmak için çeşitli analiz yöntemleri geliştirilmiştir. Bu bağlamda araştırmacının kendi yürüttüğü bir tasarım oturumu veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Tasarım oturumunda bir tasarım görevi üzerinden sesli düşünme, çizim ve gözlem verileri toplanmış; bu veriler önce protokol analizine, ardından FBS (Function–Behavior–Structure) sistemine göre kategorilere ayrılmıştır. Son olarak Linkoder yazılımı kullanılarak tasarım hareketlerinin bağlantılarının yer aldığı ağ haritası çıkarılmış; hem nitel örüntüler (chunk, web, sawtooth) hem de nicel veriler (bağlantı indeksi, entropi, kritik hareketler) üzerinden değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, protokol analizi ve linkografi yönteminin tasarım sürecini analiz etmek için kullanılabileceğini ortaya koymuştur. Uygulama sürecinde karşılaşılan yazılım sınırlılıkları, veri toplama koşulları ve yöntemsel gözlemler açıkça belirtilmiş; gelecekte bu alanda yapılacak araştırmalar için çeşitli öneriler geliştirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Linkografi , Protokol Analizi , Tasarım Araştırması , Araştırma Yöntemi , Tasarım Görevi

Understanding Design Research Through Linkography: Methodological Insight And Case Study

Öz

This study aims to present a practical application of the linkography method in understanding design processes through an individual case study. Various analytical approaches have been utilized to explore the nature of design and the individuality of the designer. In this reflective study, the researcher used data collected from a self-conducted design task, including think-aloud verbalizations, drawings, and observational records. These data were first segmented and analyzed through protocol analysis, followed by coding according to the FBS (Function–Behavior–Structure) model. Subsequently, a network map of design moves was generated using the Linkoder software, allowing for both qualitative (chunk, web, sawtooth patterns) and quantitative (link index, entropy, critical moves) analyses. The results demonstrate that protocol analysis and linkography can be effectively applied to investigate the structure and evolution of the design process. Limitations related to software functionality, data collection conditions, and methodological aspects are clearly identified, and several suggestions for future research are also provided.

Anahtar Kelimeler

Linkography , Protocol Analysis , Design Research , Research Method , Design Task

Kaynakça

• Aktaş Cansız, M. (2024). Nitel Veri Toplama Teknikleri. In O. Özmen, Haluk; Karamustafaoğlu (Ed.), Eğitimde Araştırma Yöntemleri (4.Baskı, p. 112). Pegem Akademi.
• Aydın, M. (2024). Veri Çözümleme (Nitel). In H. Özmen ve O. Karamustafaoğlu (Eds.), Eğitimde Araştırma Yöntemleri (4.Baskı). Pegem Akademi.
• Bilici Canbazoğlu, S. (2024). Örnekleme Yöntemleri. In O. Özmen, Haluk; Karamustafaoğlu (Ed.), Eğitimde Araştırma Yöntemleri (4.Baskı, p. 55). Pegem Akademi.
• Buchanan, R. (2001). Design Research and the New Learning. Design Issues, 17(4), 3–23. https://doi.org/10.1162/07479360152681056
• Creswell, J. W., Creswell, J. D. (2023). Research design : qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (Six Edition). Sage Publications.
• Cross, N. (2001). Design Cognition. Design Knowing and Learning: Cognition in Design Education, 79–103. https://doi.org/10.1016/b978-008043868-9/50005-x
• Eastman, Charles. M. (1970). On The Analysis of Intuitive Design Processes. MIT Press.
• Ericsson, K. A, Simon, H. A. (1980). Verbal reports as data. Psychological Review, 87(3), 215–251. https://doi.org/10.1037/0033-295X.87.3.215
• Ericsson, K. A., Simon, H. A. (1998). How to Study Thinking in Everyday Life: Contrasting Think-Aloud Protocols With Descriptions and Explanations of Thinking. In CULTURE AND ACTIVITY (Vol. 5, Issue 3).
• Galle, P. (2009). The ontology of Gero’s FBS model of designing. Design Studies, 30(4), 321–339. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.destud.2009.02.002
• Gero, J. S. (1990). Design Prototypes: A Knowledge Representation Schema for Design) (©️ AAAI) (Vol. 11).
• Goldschmidt, G. (2014). Linkography Unfolding The Design Process. MIT Press.
• Groat, L., ve Wang, D. (2019). Architectural Research Methods Second Edition. In Book.
• Hamilton, M. L., Pinnegar, S. (2009). Self-Study Of Practıce As A Genre Of Qualıtatıve Research. https://doi.org/https://doi.org/10.1007/978-1-4020-9512-2
• Heidari, Parvin, Polatoğlu, Çiğdem. (2019). Pen-and-paper versus digital sketching in architectural design education. International Journal of Architectural Computing, 17(3), 284–302. https://doi.org/10.1177/1478077119834694
• Hofstetter, E. (2021). Analyzing the researcher-participant in EMCA. Social Interaction. Video-Based Studies of Human Sociality, 4(2). https://doi.org/10.7146/si.v4i2.127185
• Kan, J. W. T., Gero, J. S. (2017). Quantitative Methods for Studying Design Protocols. Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-024-0984-0
• Önal, G. K. (2014). Tasarım Aktivitelerini Araştırmak: Protokol Analiz Yöntemi. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(14), 65–80.
• Ozbaki, C., Çağdaş, G., ve Kilimci Yağmur, S. E. (2016). Maket ve Dijital Ortamda Tasarım Üretkenliğinin Karşılaştırılması. MEGARON / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal, 11(3), 398–411. https://doi.org/10.5505/megaron.2016.69188
• Özmen, H. (2024). Eğitimde Araştırma Yöntemleri (O. Özmen, Haluk; Karamustafaoğlu, Ed.; 4. Baskı). Pegem Akademi.
• Özsevgeç, T. (2024). Nicel Veri Toplama Teknikleri. In H. Özmen & O. Karamustafaoğlu (Eds.), Eğitimde Araştırma Yöntemleri (4.Baskı). Pegem Akademi.
• Öztürk Kösenciĝ, K., Özbayraktar, M. (2025). Unveiling interactions among architectural sketching, parametric design, and digital fabrication using linkography. International Journal of Design Creativity and Innovation, 13(1), 1–22. https://doi.org/10.1080/21650349.2024.2426646
• Phillips, L., Zavros, A. (2013). 5 Researchers as Participants, Participants as Researchers (1.Edition). Routledge.
• Pourmohamadi, M., Gero, J. S. (2011). Lınkographer: An Analysıs Tool To Study Desıgn Protocols Based On Fbs Codıng Scheme. In Internatıonal Conference On Engıneerıng Desıgn.
• Roozenburg, N. (2016). Linkography: Unfolding the Design Process | Linkography: Unfolding the Design Process, Gabriela Goldschmidt, The MIT Press, Cambridge, MA (2014), 216 pp., ISBN: 9780262027199. Design Studies, 42, 137–139. https://doi.org/10.1016/J.DESTUD.2015.10.003
• Smagorinsky, P. (2001). Rethinking protocol analysis from a cultural perspective. Annual Review of Applied Linguistics, 21, 233–245. https://doi.org/10.1017/s0267190501000149
• Yin, R. K. (2014). Case Study Research: Design and Methods (5.Editions). Sage Publications.