İKTİDARIN HÜKMÜNDE KADIN BEDENİ TEMSİLLERİ: TANRIÇA MİTİ VE SANATSAL YANSIMALARI

Yıl 2025, Sayı: 53, 615 - 635, 30.11.2025

Sibel Boyacı Gündüz

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1744289

Öz

İnsanlık tarihi boyunca toplumsal yapının değerleri, değişimleri ve talepleri beden üzerinden yansıtılmıştır. Beden, toplumsal ve kültürel olarak inşa edilebilen bir yapı olması nedeniyle bir temsil alanı olarak değerlendirilir. Bedenin temsil alanında güçlü bir etkiye sahip olması bedeni güç ve iktidar mekanizmalarının denetim aracı olarak merkezine yerleştirmesine neden olur. Özellikle kadın bedenine güzelliği üzerinden temsiller yüklenir. Kadınlar iktidarın bedeni güzellik gibi dar bir alanda tutmak için yarattığı tanrıça temsilleriyle kadın bedeni üzerine bir tüketim pazarı oluşturduğu gerçeğine karşı hem örgütsel hem sanatsal anlamda bir duruş sergilemekten kaçınmaz ve tanrıça mitlerini eril kurgu dışında kadınların gerçekliği ile bağ kurarak yeniden yorumlar. Bu araştırmada, iktidarın kendi çıkarları doğrultusunda yarattığı kadın bedeninin güzellik temsili, tanrıçaların günümüz kadınlarının gerçekliğini ne kadar yansıttığı sanatsal çalışmalar kapsamında incelenmiştir. Bu kapsamda kadın bedeninin güzelliği üzerinden yaratılan baskının toplumsal gerçeklikler ile ilişkisini sorgulayan ve kadınları gerçekliği ile bağ kuran tanrıça imgelerinin sanatsal üretimleri yansıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İktidar , Beden , Tanrıça , Güzellik Temsili , Sanat

REPRESENTATIONS OF THE FEMALE BODY IN THE RULE OF POWER: THE GODDESS MYTH AND ITS ARTISTIC REFLECTIONS

Öz

This research investigates how representations of the female body, especially through beauty-centered goddess figures, have been constructed by power structures to serve their own interests throughout history. The body, as a socially and culturally constructed site of representation, has been subjected to control mechanisms, with the female body frequently confined within narrow beauty ideals. These goddess figures have played a significant role in commodifying the female body, creating a market around it. In response, women resist these limiting portrayals through both organized movements and artistic expressions, reinterpreting goddess myths beyond patriarchal frameworks to reflect authentic female experiences. This study analyzes contemporary artistic works that critically engage with the pressures exerted on women’s bodies by beauty standards, exploring how reimagined goddess imagery challenges dominant narratives and offers empowering alternatives that connect deeply with women’s lived realities.

Anahtar Kelimeler

Power , Body , Goddess , Representation of Beauty , Art

Kaynakça

• Akman, K. (2005). ‘‘Orlan’ın suretleri’’, İzinsiz Gösteri Online Dergi, 37, s.1.
• Alp, K. Ö. (2014). Feminist sanatta beden ve yabancılaşma. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi. 14, s.338-365.
• Baudrillard, J. (2024). Tüketim toplumu. Ayrıntı Yayınları.
• Bek, G. (2009, Ekim, 13-16). Kendini yeniden tasarlama sürecinde kadın sanatçılar ve temsiliyet sorunu. Uluslararası Multidisipliner Kadın Kadın Kongresi Bildiri Kitabı. İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi. s.45-53. file:///C:/Users/sezgi/Downloads/Kendini_Yeniden_Tasarlama_Surecinde_Kadi.pdf
• Berger, J. (2005). Görme biçimleri. Metis Yayınları.
• Butler, J. (2020). Cinsiyet belası: feminizm ve kimliğin altüst edilmesi. Metis Yayınları.
• Braidotti, R. (2017). Göçebe özneler: çağdaş feminist kuramda bedenleşme ve cinsiyet farklılığı. Kolektif Kitap.
• Eco, U. (2015). Çirkinliğin tarihi. Doğan Kitap.
• Foucault, M. (2021). Özne ve iktidar. Ayrıntı Yayınları.
• Genç, M. (2020). Güzelliğin politikası. İletişim Yayınları.
• Güçhan, A. (2007). Çağdaş fotografik performans ve cindy sherman. Sanat Tarihi Yıllığı, 19, s. 27-40.
• Hekman, S. (2019). Divine women? irigaray, god and the subject. feminist theology. 27(2), s. 117-125.
• İrigaray, L. (1993). Sexes and genealogies. Columbia University Press.
• Joy, M. (2006). Divine love: luce irigaray, women, gender and religion. Manchester University Press.
• Kara, Z. (2015). Beden Sosyolojisi. Açılımkitap.
• Karakaya, H., Cihan, Ü. (2017). Toplumsal yapı, iktidar ve kadın bedeninin kurgulanışı. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6(11). s. 5-17.
• Kurtdaş, E. M. (2021). Kadınların omuzlarındaki ağır yük “güzellik”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 39. s. 185-223.
• Köse, H. (2011). Tüketim toplumunda bir ‘‘sosyal beden kurgusu olarak kadın. Selçuk İletişim, 6(4). s.76-89.
• Kunak, G. (2013). Hem iç hem dış hem parça hem tekrar, Skobülten.
• Le Breton, D. (2019). Bedene veda. Sel Yayıncılık.
• Leeming, D. Page, J. (2020). Tanrıça mitleri. Say Yayıncılık.
• McCormack, C. (2023). Resimdeki kadın: kadınlar, sanat ve bakışın gücü. Düşbaz Kitaplar.
• Özkazanç, Z. (2022). Gerilimsizlik durumunda bedensellik: feminist sanat pratiğinde insan-hayvan ikiliği ötesinde temsil olanakları. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi. 15. s.283-304.
• Parker, R., Pollock, G. (2024). Eski gözdeler. kadınlar, sanat ve ideoloji. Hayalperest Yayınları.
• Pacteau, F. (2005). Güzellik semptomu. Ayrıntı Yayınları.
• Sağdıç, N. (t.y). Provakatif estetik: Vanessa Beecroft'un Çalışmalarındaki Paradoksal İletişimi Üzerine Alımlayıcı Okuma ve VB35 serisi üzerine Göstergebilimsel Çözümlemeler. Academia. 03.07.2025 tarihinde https://www.academia.edu.tr adresinden alınmıştır.