BİR SANAT GALERİSİ NASIL HATIRLANIR? ÇOK KATMANLI BİR ÜRETİM VE ETKİLEŞİM ALANI OLARAK MAÇKA SANAT GALERİSİ

Yıl 2025, Sayı: 53, 456 - 473, 30.11.2025

Yasemin Kaplan Çalış

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1762034

Öz

Bağımsız sergi mekânları Türkiye’de çağdaş sanatın gelişiminde belirleyici bir konuma sahiptir. Eserlerin sergilenmesinin ötesinde düşünsel üretimi destekleyen, estetik deneyimi derinleştiren ve kültürel belleğin oluşumuna katkıda bulunan dinamik platformlar olarak işlev görürler. Maçka Sanat Galerisi, uzun yıllara yayılan varlığıyla kentsel hafıza ile sanat ortamı arasında güçlü bir bağ kurmuştur. Mimari özellikleri, sergileme pratikleri ve temsil politikaları, mekânı salt bir sergi alanı olmaktan çıkararak çok katmanlı bir üretim ve etkileşim alanına dönüştürmüştür. Bu çalışma, galerinin sanatçılarla kurduğu yaratıcı ilişkiler, mekânsal düzenin üretime etkisi ve çağdaş sanatın düşünsel altyapısına sağladığı katkılar üzerinde durmaktadır. Ayrıca, mekânın belleğinin korunma biçimleri ve farklı bağlamlarda yeniden yorumlanma potansiyeli, geçmiş ile bugünü buluşturan süreklilik perspektifinden ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Maçka Sanat Galerisi , Hafıza , Temsil , Sergileme , Mekân

HOW IS AN ART GALLERY REMEMBERED? MAÇKA ART GALLERY AS A MULTI-LAYERED SPACE OF PRODUCTION AND INTERACTION

Öz

Independent exhibition spaces hold a decisive position in the development of contemporary art in Turkey. Beyond serving as venues for displaying artworks, they function as dynamic platforms that foster intellectual production, enrich aesthetic experience, and contribute to the formation of cultural memory. Maçka Art Gallery, with its long-standing presence, has established a strong connection between urban memory and the art scene. Its architectural features, display practices, and representational policies have transformed the space from a mere exhibition venue into a multi-layered site of production and interaction. This study focuses on the gallery’s creative relationships with artists, the influence of spatial arrangements on artistic production, and its contribution to the intellectual foundations of contemporary art. Furthermore, the ways in which the gallery’s memory has been preserved and its potential for reinterpretation in different contexts are examined through the lens of continuity that bridges past and present.

Anahtar Kelimeler

Maçka Art Gallery , Memory , Representation , Exhibition , Space

Kaynakça

• Abıyeva, N. (2016). “Maçka Sanat Galerisi’nin Bir “Hafıza Mekanı” olarak Portresi: Sanatçıların Gözünden MSG”. R. Çapa, N. Sönmez (Ed.). Görünmeyene Bakmak içinde, (ss. 127-238), Ofset Yapımevi Yayınları.
• Aliotti, K. (2016). “La Galerie Ideale” Kavramı ve Maçka Sanat Galerisi. R. Çapa, N. Sönmez (Ed.). Görünmeyene Bakmak içinde, (ss. 34-41), Ofset Yapımevi Yayınları.
• Akbulut, K. K. (2016, 26 Kasım). Maçka Sanat’a Veda. Gazete Duvar. https://www.gazeteduvar.com.tr/kultur-sanat/2016/11/26/macka-sanata-veda
• Antmen, A. (2009). Geleneksel mimari ögeden çağdaş sanat enstalasyonu’na: bir nişin kullanım biçimleri. Akdeniz Sanat, 2 (3).
• Artun, A. (2007). Galeri Tarihi ve Sami Tarıca. Ali Artun. https://aliartun.com/yazilar/galeri-tarihi-ve-sami-tarica
• Artun, A. (2015, 02 Eylül). Sanat Piyasası ve Galerilerin Örgütlenmesi. E-Skop. https://www.e-skop.com/skopdergi/sanat-piyasasi-ve-galerilerin-orgutlenmesi/2602
• Ayyıldız, B. (2023, 02 Aralık). Art Niyetli Sohbetler: Rabia Çapa. PlumeMag. https://www.plumemag.com/art-niyetli-sohbetler-rabia-capa/
• Bek, G. (2007). 1970 – 1980 Yılları Arasında Türkiye’de Kültürel ve Sanatsal Ortam. [Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Buren, D. (2016, 08 Mayıs). Daniel Buren-1992-1993. Maçka Sanat Galerisi. https://www.mackasanatgalerisi.com/2021oncesiturkce/Exhibitions/Daniel-Buren-1992--1993-0
• Cliento, K. (2012, 19 Temmuz). The Tanks Open/Tate Modern/Herzog + de Meuron. ArchDaily. https://www.archdaily.com/255777/the-tanks-open-tate-modern-herzog-de-meuron
• Çapa, R. (2016). Rabia Çapa. R. Çapa, N. Sönmez (Ed.). Görünmeyene Bakmak içinde, (ss.27), Ofset Yapımevi Yayınları.
• Ersoy, Ö. (2016). Fikirleri, Tavırları, Sergileri Biriktirmek. R. Çapa, N. Sönmez (Ed.). Görünmeyene Bakmak içinde, (ss. 111-115), Ofset Yapımevi Yayınları.
• Eroyan, A. (2016, 22 Aralık). Konuralp'in Bilinçaltındaki Maçka Sanat Galerisi. Mimarizm. https://www.mimarizm.com/haberler/soylesi/konuralp-in-bilincaltindaki-macka-sanat-galerisi_127744
• Fiske, C. (2025, 20 Ekim). Alternative Art Spaces in New York City. Smarthistory. https://smarthistory.org/alternative-art-spaces-new-york-city/
• Gökçen, A. (2019). Eşik: olgular ve imgeler bağlamında bir mekân analizi. İçtimaiyat Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 130-137. https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.644874.
• Guennec, Le A. (2004, 12 Mayıs). Sanatçılar ve Elbiseleri. Maçka Sanat Galerisi. https://www.mackasanatgalerisi.com/upload/dokumanlar/sergi_giysileri.pdf
• Konuralp, M. (2008, 25 Temmuz). Maçka Art Gallery. World Architecture. https://worldarchitecture.org/architecture-projects/hhph/macka-art-gallery-project-pages.html
• Konrad, F., Jappe, G. (1971). Konrad Fischer Interviewed by Georg Jappe. Studio International, Journal of Contemporary Art, February 1971, 68-71. https://archive.studiointernational.com/SI1971/february/vol181-no930.html#p=68
• Jaschke, K. (2010, 4 October, 29 November). The History of Exhibitions: Beyond the Ideology of the White Cube (part two), “Chambres d’amis “Chambres d’amis Chambres d’amis” (1986) Jan Hoet. MACBA. https://www.macba.cat/en/activities/the-history-of-exhibitions-beyond-the-ideology-of-the-white-cube-part-two/
• Memiş, B. (2022, 03 Şubat). Dev Bir Kaleydoskobun İçinde Yaşamak Gibi Renkli. CNN Türk. https://www.cnnturk.com/kultur-sanat/dev-bir-kaleydoskobun-icinde-yasamak-gibi-renklii-1755666
• O’Doherty, B. (2010). Beyaz küpün içinde galeri mekanının ideolojisi. (Çev. A. Antmen). (1. Baskı). Sel Yayıncılık.
• Pallasmaa, J. (2016). Tenin gözleri, mimarlık ve duyular. (Çev. A.U. Kılıç). Yem Yayın.
• Pelvanoğlu, B. (2009). 1980 Sonrası Türkiye’de Sanat: Dönüşümler. [Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Şahinler, S. (2021, 28 Kasım). Maçka Sanat adeta bir Simurg misali. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/kultur-sanat/macka-sanat-adeta-bir-simurg-misali-6649958
• Zumthor, P. (2006). Atmospheres: architectural environments, surrounding objects. Birkhäuser.