Alejandro Jodorowsky Filmlerinin İç Mekânlarında “Ani Etki” ve Kavrama Ulaşma Süreci

Yıl 2023, Sayı: 42, 24 - 33, 28.09.2023

Ayşe Gülçin Ural , Ferda Yüksel

https://doi.org/10.5152/AI.2023.22072

Öz

Mekân, sinemanın ayrılmaz bir parçasıdır. Sinema sanatı mekânda bulunan semboller ve programatik
bölümler aracılığıyla izleyicinin algısına ulaşır ve belli bir yön vermeyi amaçlar. Mimarlık ve
sinema sanatlarının birbiri üzerindeki etkileri ve disiplinlerarası çalışmaların yoğunlaştığı gerçeğinden
yola çıkarak bu çalışmada kavramsal mekân ve sinema sanatı arasındaki bağ irdelenmiştir.
Sergei Eisenstein’ın yaklaşımında, filmsel anlatı sürecinin mihenk taşı olan “ani etki” esas alınarak,
mekân ile bu ani etkiyi yaratmanın yolları aranmaktadır. Bu bağlamda örneklem olarak psikoterapist
ve yönetmen olan Alejandro Jodorowsky’nin filmleri incelenmiştir. Jodorowsky’nin filmlerinde
görsel imgeleri incelikle seçerek kullanması ve mekân yaratmada şaşırtma imgeleri üzerinden
sinemanın kavramsal algısına yaklaşımı nedeniyle örneklem olarak seçilmiştir.
Araştırma, nitel araştırma yöntemi olan genel tarama modeli kullanılarak yürütülmüştür. Sinema
mekânlarında ani etkiyi örneklendirerek, iki sanat dalının birbirleri üzerindeki kuvvetli etkileri desteklenmek
istenmiştir. Bununla birlikte kavramsal mekânın, Eisentein’ın sinema yaklaşımının son
noktası olan kavrama ulaşma sürecindeki rolünü örneklem üzerinden tespit etmek amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alejandro Jodorowsky, imge, mekân felsefesi, Sergei Eisenstein, sinema

“Shock Impact” and Achieving Comprehension in the Interior Spaces of Alejandro Jodorowsky Movies

Öz

Space is an integral part of cinema. The art of cinema reaches the perception of the audience
through the symbols and programmatic sections in the space and aims to give a certain direction.
Based on the effects of architecture and cinema arts on each other and the fact that interdisciplinary
studies are intensified, this study examines the link between conceptual space and
cinematic art.
Sergei Eisenstein’s approach is based on the “shock impact,” which is the cornerstone of the
film narrative process, looking for ways to create this shock impact with space. In this context,
the films of Alejandro Jodorowsky, a psychotherapist and director, were examined as examples.
Jodorowsky was chosen as an example because of his fine selection of visual images in his films
and his approach to the conceptual perception of cinema through the images of surprise in creating
space.
The research was carried out using the general screening model, which is a qualitative research
method. By exemplifying the shock impact in cinema venues, it was intended to support the
strong effects of the two branches of art on each other. And, it is aimed to determine the role of
conceptual space in the process of reaching comprehension, which is the final point of Eisentein’s
approach to cinema, through sampling.

Anahtar Kelimeler

Alejandro Jodorowsky, image, philosophy of space, Sergei Eisenstein, cinema Giriş

Kaynakça

• Allmer, A. (2010). Sinemekân – Sinemada mimarlık. Varlık Yayınları.
• Avar, A. A. (2009). Mimarlık ve mekân algısı, Lefebvre’in üçlü- algılanan, tasarlanan, yaşanan mekân diyalektiği. TMMOB Mimarlar Odası Dergisi, 17, 7–16.
• Aydın, Ş., & Uçar İlbuğa, E. (2019). Kendi kendisinin peygamberi bir sürrealist: Alejandro Jodorowsky. SineFilozofi dergisi, Özel Sayı, 139–160.
• Bazin, A. (2011). Sinema nedir. Doruk Yayınları.
• Benjamin, W. (2002). Pasajlar. Yapı Kredi Yayınları. Deleuze, G. (2004). Sinema 1, hareket-İmge. Norgunk Yayıncılık.
• Eisenstein, S. M. (1985). Film biçimi. Payel Yayınevi.
• Eisenstein, S. M., Bois, Y., & Glenny, M. (1989). Montage and architecture. Assemblage, 10(10), 110–131. [CrossRef]
• Filmicmag (2016). Analyze this: The holy mountain [Fotoğraf]. Retrieved from https ://fi lmicm ag.co m/201 6/03/ 18/an alyze -this -the- holy- mount ain/
• Foster, H. (2004). Tasarım ve suç. İletişim Yayınları.
• Gianvito, J. (2009). Şiirsel sinema – Andrey Tarkovsky. Agora Kitaplığı.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın üretimi. Sel Yayıncılık. Madmuseum. (t.y.). Santa Sangre [Fotoğraf]. Madmuseum. Retrieved from https ://ma dmuse um.or g/eve nts/s anta- sangr e. Novaonline. (t.y.). HIS 241 and 242 some recommended Russian movies [Fotoğraf]. Retrieved from https ://no vaonl ine.n vcc.e du/el i/eva ns/hi s241/ mater ials/ movie s.htm l
• Pallasmaa, J. (2000). Lived space in architecture and cinema. InSitu. Fac. of Environmental Design, 1(2), 3–8. Sartre, J. P. (2017). İmgelem. İthaki Yayınları.
• Filmaffinity. (t.y.). Sección visual de Iván el Terrible [Fotoğraf]. Retrieved from https ://ww w.fil maffi nity. com/e s/mov ieima ge.ph p?ima geId= 82008 6140
• Sütçü, Ö. Y. (2015). Gilles Deleuze’de imge hareketi olarak sinemanın felsefesi. Sentez Yayıncılık.
• The The Guardian life insurance company of America (2012). Santa Sagre review [Fotoğraf]. Retrieved from https ://ww w.the guard ian.c om/fi lm/20 12/se p/20/ santa -sagr e-rev iew
• Tranchino, L. (t.y.). Security check required [Fotoğraf]. Retrieved from https://tr .pint erest .com/ pin/4 85545 02219 04095 0/
• Ural, A. G. (2017). Mimarlık ve sinema ilişkisi içerisinde sürrealist mekân yaratma konusunda sinematografik yaklaşımlar (Tez No. 467852) [Yüksek Lisans Tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. Retrieved from https://tez.yok. gov.tr
• Wattpad (2018). Bana oradan bi film söyle the holy mountain kutsal [Fotoğraf]. Retrieved from https ://ww w.wat tpad. com/2 79095240-bana-o radanbi- film-s %C3%B 6yle- the-h oly-m ounta in-ku tsal