Sürdürülebilirlik Bağlamında Uçucu Yağı Alınmış Bitki Posalarının Serigrafi Baskıda Kullanılabilirliği

Yıl 2024, Sayı: 44, 58 - 67, 25.09.2024

Kartal Murat Ayvaz , Menekşe Suzan Teker

https://doi.org/10.47571/sanatyorum.1429375

Öz

Problem cümlesi; "Sürdürülebilirlik Bağlamında Uçucu Yağı Alınmış Bitki Posalarının Tekstil Baskıda Kullanılabilirliği" olan çalışmanın temel amacı, doğal boyaların endüstriyel olarak tekstil baskı sektöründe kullanılabilirliğini ortaya koymaktır. Yapılan ön değerlendirme sürecinde baskı yöntemi olarak serigrafi baskının doğal boyaların endüstriyel entegrasyonu için önemli avantajlarının olduğu görülmüştür. Buradan hareketle, deneysel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilen uygulamalar ve analizler sonucunda, uçucu yağı alınmış bitki posalarından elde edilen doğal boyanın serigrafi tekniği ile tekstil yüzeyine aktarılması ve yeterli haslığın sağlanması ile doğal boyaların endüstriyel boyutta kullanımının mümkün olacağı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada serigrafi baskının geleneksel kumaş baskı tekniklerine bir alternatif olarak sunulmasının yanı sıra bitki posalarından elde edilen doğal boyaların kullanımı ile sürdürülebilirliğe olumlu katkılar sağlanması da amaçlanmıştır. Bu da çalışmanın önemini artırmaktadır. Sonuç olarak, uçucu yağı alınmış bitki posalarından elde edilen doğal boyaların serigrafi tekniği ile kumaşa aktarılabildiği, ön mordanlama işleminin ve tuzlu suda sabitleme işleminin yıkama ve sürtünme haslık değerlerini arttırdığı görülmüştür. Tüm bunların dışında serigrafi baskı tekniğinde standart olarak uygulanan emülsiyon baskı tekniğinden bağımsız üç yeni emülsiyonsuz baskı tekniği geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, doğal boya, bitki posası, serigrafi baskı

Destekleyen Kurum

Bu çalışma Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından SSY-2022-5920 proje numarası kapsamında desteklenmiş olup aynı üniversitede yürütülen diploma programı kapsamında hazırlanan doktora tezinden üretilmiştir.

Proje Numarası

SSY-2022-5920

Teşekkür

Bu çalışmayı destekleyen Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü teşekkür ederiz.

Usability of Essential Oil Extracted Plant Pulp in Screen Printing in the Context of Sustainability

Öz

Problem statement; The main purpose of the study, "Usability of De-Essential Plant Pulp in Textile Printing in the Context of Sustainability", is to reveal the industrial use of natural dyes in the textile printing sector. During the preliminary evaluation process, it was seen that screen printing as a printing method has significant advantages for the industrial integration of natural dyes. Based on this, as a result of the applications and analyzes carried out with the experimental research method, it has been revealed that the use of natural dyes on an industrial scale will be possible by transferring the natural dye obtained from plant pulp with essential oil removed to the textile surface with the screen printing technique and ensuring sufficient fastness. In this study, it is aimed to present screen printing as an alternative to traditional fabric printing techniques, as well as to make positive contributions to sustainability by using natural dyes obtained from plant pulp. This increases the importance of the study. As a result, it has been observed that natural dyes obtained from plant pulp with essential oils removed can be transferred to the fabric by screen printing technique, and the pre-mordanting process and fixing in salt water increase the washing and rubbing fastness values. Apart from all these, three new emulsion-free printing techniques have been developed, independent of the emulsion printing technique applied as standard in screen printing technique

Anahtar Kelimeler

Sustainability, naturel dye, plant pulp, Silkscreen printing

Proje Numarası

SSY-2022-5920

Kaynakça

• Acar, A. (2012). Serigrafi baskı kullanılmış seramik yüzeylerde sagar pişirme tekniğinin uygulanabilirliği ve raku pişirimi. [Süleyman Demirel Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi].
• Altun, Ş. (2014). Tekstil üretim ve kullanım atıklarının, geri kazanımı, çevresel ve ekonomik etkileri. Uşak Ticaret ve Sanayi Odası. 11-15.
• Arora, J., Agarwal, P. & Gupta, G. (2017). Rainbow of natural dyes on textiles using plants extracts: sustainable and eco-friendly processes. Green and Sustainable Chemistry, 7, 35-47. http://www.scirp.org/journal/gsc
• Ateş, S. K. (2016). Paul coldwell ve baskıresim. Sanat Dergisi, 29, 75-86.
• Ayvaz, K. M. (2023). Sürdürülebilirlik bağlamında uçucu yağ alınmış bitki posalarının serigrafi baskıda kullanılabilirliği, [Akdeniz Üniversitesi, Sanatta Yeterlik Tezi].
• Bayram, M. (2019). Serigrafi tekniğinin 1960 sonrası grafik sanatına yansımaları, [Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].
• Biren, L. (1992). Serigrafi baskı tekniği ile yapılan iç mekân karo fayansı, dekor tasarımları ve uygulamaları, [Anadolu Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].
• Bursa Province Textile Recycling Facility Pre-Feasibility Report. (2021). Bursa Eskişehir Bilecik Development Agency. https://bebka.org.tr/wp-content/uploads/2021/10/bursa-ili-tekstil-geri-donusum- tesisi-on-fizibilite-raporu2021.pdf
• Can, Ö., & Ayvaz, K. (2017). Tekstil ve modada sürdürülebilirlik. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 110-119.
• Çermikli, M. A. (2019). Ekolojik baskılar ve tekstil yüzeylerde uygulanması, [Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].
• Demir, H. (2012). Özgün baskıresim sanatı ve sanatta demokratik paylaşım. Sanat Dergisi, 20, 73-81.
• Duran, S. (2019). Seramikte serigrafi tekniği, günümüzde Kütahya çinilerinde kullanımı ve özgün uygulamalar, [Uşak Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].
• Esen, E. & Gündoğdu, D. (2021). Su bazlı boyalarla yapılan serigrafi baskı tekniğinde karşılaşılan yaygın problemler ve çözümleri. SDÜ Art-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 14 (27), 406-417. ISSN:1308-2698
• Gita, S., Hussan, A., & Choudhury, T. G. (2017). Impact of textile dyes waste on aquatic environments and its treatment. Environ Ecol, 35 (3C), 2349-2353.
• Gupta, V. K. (2019). Fundamentals of natural dyes and ıts application on textile substrates, chemistry and technology of natural and synthetic dyes and pigments. DOI:http://dx.doi.org/10.5772/intechopen.89964.
• Joy, A., Sherry, J. F., Venkatesh, A., Wang, J. & Chan, R. (2012). Fast fashion, sustainability and the ethical appeal of luxury brands. Fashion Theory, 16/3.
• Kant, R. (2012). Textile dyeing industry an environmental hazard. Natural Science, 4 (1), 22-26.
• DOI: 10.4236/ns.2012.41004.
• Karaağaç, K. (2006). Seramik baskı yöntemleri, [Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].
• Karadağ, R. (2007). Doğal boyamacılık. Kültür ve Turizm Bakanlığı- Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü.
• Karuna, S., Pankaj, K. & Sıngh, N. V. (2020). Natural dyes: an emerging ecofiendly, solution for textile industries. Poll Res, 39, 87- 94. ISSN 0257–8050
• Keskin, İ. (2016). Baskı resimde alman ekspresyonizmi (dışavurumculuk) ve litografi sanatına yansımaları. Sanat Dergisi, 25, 53-66.
• Morris, P. J., & Travis, A. S. (1992). A history of the international dyestuff industry. American dyestuff reporter, 81, 59-59. Niinimaki, K., Peters, G., Dahlbo & Perry, P. (2020). The Environmental price of fast fashion. Nature Reviews Earth & Environment, 189–200. https://doi.org/10.1038/s43017-020-0039-9.
• Palm, C., Cornell, S.E. & Häyhä, T. (2021). Making resilient decisions for sustainable circularity of Fashion. Circular Economy and Sustainability, 651- 670. https://doi.org/10.1007/s43615-021-00040-1 Pekmezci, H. (2001). Serigrafi, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Ders Kitapları Dizisi.
• Prabhu, K. H. & Bhute, A. S. (2012). Plant based natural dyes and mordnats: a review. Scholars Research Library, 2 (6), 649-664. http://scholarsresearchlibrary.com/archive.html
• Sanjeeda, I. & Ansari Taiyaba N. (2014). Natural dyes: their sources and ecofriendly use as textile materials. Journal of Environmental Research and Development, 8 (3A).
• Sözen, M. (1993). Serigrafi baskı ile basılan porselen çıkartması ve ipek sıklığının baskı kalitesine etkisinin incelenmesi, [Marmara Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].
• Şahinbaşkan, T. (2009). Kumaş baskısında serigrafi baskı elek sıklığının ve rakle açısının tram nokta yapısına etkisinin incelenmesi. Politeknik Dergisi, 12 (3), 137-142.
• Teker, M. S. (2012). Akdeniz bölgesinde yetişen bazı boya bitkilerinin drog ve posaları ile ilmelik yün ipliklerinin boyanması ve haslık değerleri, [Akdeniz Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].
• Teker, M. S. (2016). Rezerve boyama tekniği ile indigo, kökboya, kekik posasının giysi koleksiyonunda kullanılması, [Akdeniz Üniversitesi Sanatta Yeterlik Tezi].
• Tepecik, A. (2002). Grafik sanatlar- tarih- tasarım- teknoloji, Detay ve Sistem Ofset.
• Togay, A. & Budakçı, M. (2005). Laminat malzeme üzerine serigrafi uygulamasında ipek numarasının renk değiştirici etkisi. Politeknik Dergisi, 8 (2), 199-202. https://dergipark.org.tr/ tr/ pub/ politeknik/ issue/ 33013/367018
• Türkcan, A. U. (1992). Neolitik dönem Çatalhöyük damga mühürleri ve benzeri buluntular, [Hacettepe Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].
• Üneş, Ş. (2019). Osmanlı padişahlarının kullandığı tılsımlı gömleklerdeki görsel unsurların grafik tasarım açısından incelenmesi ve serigrafi baskı tekniği ile uygulamaları, [Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].
• Yazgaç, E. (2013). Yaş çamur üzerine serigrafi baskı, [Dokuz Eylül Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].
• Image References
• Görsel 1. Türkcan, A. U. (1992). Neolitik dönem Çatalhöyük damga mühürleri ve benzeri buluntular, [Hacettepe Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi].