Süleyman Demirel’in Askeri ve Sivil Bürokrasi İle İlişkileri

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 2, 545 - 565, 30.11.2017

Süleyman Çağrı Güzel

https://doi.org/10.26791/sarkiat.322082

Öz

Türk demokrasi tarihinde siyaset ile bürokrasi
arasındaki ilişki her zaman kilit bir rol oynamıştır. Söz konusu ilişki her
ülkenin kendine özgü sosyo-kültürel, tarihsel, ideolojik ve hukuki yapısına
göre değişiklik gösterebilmektedir; ancak Türkiye’deki siyaset-bürokrasi
ilişkisinde askeri ve sivil bürokrasinin ayrı ele alınması adeta bir
zorunluluktur. Nitekim Türk siyasal hayatında ordu uzun süre çok etkin bir rol
üstlenmiş ve kimi zaman darbelerle kimi zaman da muhtıralar ve ültimatomlarla
sivil siyaset üzerinde güçlü bir vesayet kurmuştur. Siyaset ile sivil bürokrasi
arasındaki ilişki değerlendirildiğinde ise daha farklı bir tablo ortaya
çıkmaktadır. Türkiye’de siyaset, sivil bürokrasi üzerinde çoğu zaman etkili
olmuş ve bürokrasinin siyasallaşmasına zemin hazırlamıştır. Bu bağlamda Türk
siyasi hayatının en önemli liderlerinden biri olan ve ordunun siyaset
üzerindeki etkisinin en güçlü olduğu dönemlerde Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı
görevlerinde bulunmuş Süleyman Demirel’in bürokrasi ile ilişkilerinin
değerlendirmesi Türkiye’deki siyaset-bürokrasi ilişkisi bağlamında genel bir
çerçeve çizebilir. 

Anahtar Kelimeler

Askeri bürokrasi, sivil bürokrasi, Süleyman Demirel, darbe

Kaynakça

• AHMAD, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2005.
• AKINCI, Abdulvahap, “Türk Siyasal Hayatında 1980 Sonrası Darbeler ve E-Muhtıra”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, 2013, ss. 39-58.
• AECAYÜREK, Cüneyt, Demokrasi Dur-12 Eylül 1980, Bilgi Kitapevi, Ankara 1990.
• ARINÇ, Bülent, SETA Panel Konuşması, “Bin Yıllık Darbe!”: 28 Şubat”, Sayı: 5, 2013.
• BİLGİÇ, Bestami S. “Türkiye’de İç ve Dış Politika 1971-1983”, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, (Ed. Tuba Ünlü Bilgiç ve Cihat Göktepe), Ufuk Yayınları, İstanbul, 2014, ss. 221-251.
• BİLGİÇ ÜNLÜ, Tuba “İç ve Dış Politikada Çeşitlilik: 1965-1971”, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, (Ed. Tuba Ünlü Bilgiç ve Cihat Göktepe), Ufuk Yayınları, İstanbul, 2014, ss. 155-209.
• BİRAND, Mehmet Ali, 12 Eylül Saat: 04.00, Karacan Yayınları, İstanbul, 1984.
• BİRAND, Mehmet Ali; DÜNDAR, Can; ÇAPLI, Bülent, 12 Mart İhtilalin Pençesinde Demokrasi, İmge Kitabevi, Ankara, 2008.
• CİZRE, Ümit, AP-Ordu İlişkileri: Bir İkilemin Anatomisi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2002.
• ÇAVUŞOĞLU, Hüseyin, “12 Eylül ve Merkez Sağ”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 6, 2007, ss. 183-201.
• ÇAVUŞOĞLU, Hüseyin, “Merkez Sağda 27 Mayıs ve 12 Eylül Sonrası Partileşme”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 22, 2009, ss. 165-178.
• DEMİREL, Süleyman, 1971 Buhranı ve Aydınlığa Doğru, Doğuş Matbaası, Ankara 1973.
• DESBOROUGH, Marie ve ASHIKAMASY, Neal M., “Emotion and Attribution of Intentionalty in Leader- Member Relationships”, The Leadership Quarterly, 2002. ERKEN, Baki, “Merkez Sağ İdeolojisi Çerçevesinde Süleyman Demirel ve Askeri müdahaleler”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 2, 2012, ss. 31-62.
• GÜMÜŞTEKİN, Uğur (der.), Demirel’in Büyük Hedefi: Yeni Bir Sosyal Mukaveleye Doğru, Birlik Matbaası, İstanbul 1974.
• HEPER, Metin, Türkiye’de Devlet Geleneği, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2012.
• http://www.ntv.com.tr/arsiv/id/25388598 Erişim tarihi: 30.05.2015
• http://www.sozcu.com.tr/2015/gunun-icinden/28-subat-sureci-nasil-basladi-28-subat-kararlari-sonrasi-neler-oldu-757603/ Erişim tarihi: 29.05.2015
• http://www.tccb.gov.tr/sayfa/cumhurbaskanlarimiz/suleyman_demirel/ Erişim tarihi: 25.02.2015.
• http://www.tccb.gov.tr/sayfa/cumhurbaskanlarimiz/turgut_ozal/ Erişim tarihi: 27.05.2015
• KAHRAMAN, Ahmet, Devr-i Süleyman, Sel Yayıncılık, İstanbul 1993.
• KARAHANOĞULLARI, Onur, http://80.251.40.59/politics.ankara.edu.tr/karahan/makaleler/yargidenetimininsinirlanmasi.pdf Erişim tarihi: 12.06.2015
• KAZDAĞLI, Celal, Demirel’in Liderlik Sırları, Beyaz Yayınları, İstanbul, 1999.
• KOMŞUOĞLU, Ayşegül, Siyasal Yaşamda Bir Lider Süleyman Demirel, Bengi Yayınları, İstanbul, 2008.
• KORU, Fehmi, SETA Panel Konuşması, “Bin Yıllık Darbe!”: 28 Şubat” , Sayı: 5, 2013.
• MİLLİYET, Darbeyi Demirel Önledi, 28.02.2002
• MOORHEAD, Gregory, - GRIFFIN, Ricky W., ,Organlzatiorıal Behavior Houghton Mifflin Company, Boston, 1989.
• ÖZALP, İnan; EREN, Gülten; ÖCAL, Hülya, “Organizasyonlarda Durumsallık Yaklaşımı Açısından Liderlik: Liderliğin Fred E. Fiedler Teorisindeki Liderlik Tarzlarına Göre Belirlenmesi ve Eskişehir Bölgesinde Seçilen Büyük Sanayi İşletmelerinde Bir Uygulama, Eskişehir Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1-2, 1992, ss. 161-205.
• ÖZDEMİR, Hikmet, Atatürk’ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, Remzi Kitapevi, İstanbul, 2007.
• ŞİMŞEK, Derya, “Süleyman Sami Demirel’in Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2011, Basılmamış Doktora Tezi.
• TOKER, Yalçın, Zirvede Kavga, Toker Yayınları, İstanbul, 1993.
• TURGUT, Hulusi, Demirel’in Dünyası, ABC Yayınları, 2002.
• TURGUT, Hulus, GAP ve Demirel, ABC Yayınları, 2000.
• YAVUZALP, Ercüment, Liderlerimiz ve Dış Politika, Bilgi Yayınevi, İstanbul 1996.