ZAIDI HADITH İNTERPRETATION: THE EXAMPLE OF AHMAD B. SULEIMAN (566/1176)

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 2, 524 - 547, 30.05.2018

Kadir Demirci

https://doi.org/10.26791/sarkiat.370627

Öz

Abstract

In understanding and interpreting the hadiths barring
a few exceptions, the scope of studies conducted is limited to the Sunni
tradition. There is a great need for in-depth studies to broaden this scope. Known
as a branch of Shia, the Zaidiyyah is a part of this rich tradition and has
continued its existence to this day. One of the questions that need to be
answered in understanding and interpreting the hadiths is “As a living
tradition how does Zaidiyyah approach to interpreting the hadiths?”. The sole
purpose of this paper is to provide an answer to this very question. We limits
the scope by one person who is Ahmad b. Süleiman because of his remarkable and
exciting work on hadith interpretation. His two-volume work contains 2672 hadiths
arranged by Usulu’l ahkam fiqh subjects. The exciting part of the work is the
presence of short evaluations on the aforementioned hadiths. These expressions
give the impression of not having been randomly chosen and not having been used
excessively which implies that Imam Ahmad has a terminology based on
interpretation. Based on these expressions of Ahmad b. Suleiman, it is possible
to surmise his views and stance with regards to his understanding of the
hadiths. Because these expressions indicate that he is not content with merely
the literal meaning of the hadiths and that he is in search for a meaning
beyond the apparent. In conclusion, Ahmad b. Suleiman’s interpretations
demonstrate his intention to interpret the hadiths with regards to their
purpose rather than their literal meaning. In making these interpretations, he
sometimes relies on the Qur'an, other hadiths, ijma, the basic principles of
the religion, nesh and features originating from language itself.

Keywords: Hadith,
Zaidiyyah, Interpretation

 

Anahtar Kelimeler

Hadith, Zaidiyyah

ZEYDİ HADİS YORUMU: İMAM EL-MÜTEVEKKİL ALE'LLAH AHMED B. SÜLEYMAN (566/1176) ÖRNEĞİ

Öz

Öz

Hadisleri
anlama konusunda yapılan çalışmalar bir kaç istisnası dışında daha ziyade sünnî
gelenek ile sınırlıdır. Bu çerçeveyi genişletici ve derinleştirici mahiyette
çalışmalara ihtiyaç vardır. Şia’nın bir kolu olarak bilinen Zeydiyye zengin
gelenek içerisinde var olan ve varlığını günümüze kadar sürdüren bir
gelenektir. Hadislerin anlaşılması ve yorumlanması problemi ele alınırken
cevaplandırılması gereken sorulardan biri yaşayan bir gelenek olan Zeydiyye’nin
hadislerin yorumlanmasındaki yaklaşımı nedir? sorusudur. Bu tebliğin amacı bu
sorunun cevabını ortaya koymaktan ibarettir. Biz bu çalışmayı Zeydî imam Ahmed
b. Süleyman ile sınırlandırdık. Bu durum onun hadis yorumu konusunda dikkat
çekici ve heyecan verici eserinden kaynaklanmaktadır. Onun ‘Usûlu’l-ahkâm’ adlı
eseri fıkıh konuları tertibinde sıralanmış 2672 hadis ihtiva etmektedir. Eserin
heyecan verici tarafı zikredilen hadislerden sonra onların anlamına yönelik
kısa değerlendirmelerin yapılmasıdır. Ahmed b. Süleyman’ın kullandığı
tabirlerden hareketle onun hadis anlayışında hangi yaklaşım ve çizgide olduğunu
kestirmek mümkündür. Çünkü bu tabirler onun hadisin zahiri ile iktifa etmeyip zahir
anlamın ötesinde bir anlam arayışı içerisinde olduğunu göstermektedir. Sonuç
olarak Ahmed b. Süleyman’ın yaptığı yorumlardan onun hadisleri zahirî anlamıyla
değil taşıdığı amaçları istikametinde yorumladığı anlaşılmaktadır. O, bu
yorumları yaparken bazen Kur’an’a, çoğu zaman başka sahih hadislere, bazen icmaya,
dinin temel ilkelerine, nesh olgusuna, dilden kaynaklanan özelliklere
dayanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Hadis, Zeydiyye, Yorum

 

Anahtar Kelimeler

Hadis, Zeydiyye, Yorum

Kaynakça

• AYDINLI, Abdullah “Ehl-i Hadis”, DİA, yıl: 1994, cilt: 10, sayfa: 507-508
• BEYHAKİ, Ebu Bekir Ahmed b. Hüseyin (384/994), Sünenü’l-Kubra, thk: Muhammed Abdulkadir, Müessesetu Dâru Bâz, Mekke 1994
• BUHARİ, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail (256/869), el-Câmiu’s-Sahih, thk: Mustafa Dib Buğa, Dâru ibn-i Kesir, Beyrut 1987
• BÜYÜKKÖRÜKÇÜ, Muhammed Tahir, Hâdeviyye Fıkhının Doğuşu, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Hukuku Bilim Dalı, 2013
• DARİMİ, Ebu Muhammed Abdullah b. Abdirrahman (255/868), es-Sünen, thk: Fevvaz Ahmed, Dâru’l-Kütübi’l-Arabi, Beyrut 1407
• DEMİRCİ, Kadir, Hicrî III.Asırda Zeydî Bir Muhaddisin Metin Tenkidine Yaklaşımı, İslâmî İlimler Dergisi, 2007
• --------------------Klasik Dönem Zeydilerinin Ashâb-i Hadis Hakkındaki Nitelemeleri: Haşviyye, İslâmî İlimler Dergisi, 2011, cilt, VI, sayı: 1, Zeydiyye sayısı
• EBU AVANE, Yakup b. İshak (316/928), Müsned, thk: Eymen b. Arif, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1998
• EBU DAVUD, Süleyman b. Eş’as es-Sicistani 275/888), es-Sünen, thk: Muhammed Muhyiddin, Dâru’l-Fikr, yr.trz.
• EBU HANİFE, Numan b. Sabit, (150/767), el-Alim ve’l-Muteallim, (İmam-ı A’zam’ın Beş Eseri içinde) trc: Mustafa Öz, Kalem Yayıncılık, İstanbul 1981
• EBU’L-HASEN, Ahmed b. Süleyman (ö.566/1172), Usûlu’l-ahkâm el-câmi’ li-mesâili’l-helâli ve’l-haram, thk: Murtaza el-Mahatvarî, Mektebetü Bedr, San’a, 2004 -----------------------------------------Hakâiku’l-Ma’rife fi usuli’-din, Müessesetü Zeyd b. Ali es-Sekafiyye, San’a, 2003
• ERUL, Bünyamin, Sahabenin Sünnet Anlayışı, TDVY, Ankara 1999
• GÜRLER, Kadir, Ehl-i Hadisin Düşünce Yapısı: İlk Dönem ehl-i hadis Örneği, Emin Yayınları, Bursa 2007.
• HADİ, Yahya b. el-Hüseyin (ö.298/911), Mecmu’u Rasâil-i imam Hâdi Yahya b. el-Hüseyin, thk: Abdullah b. Muhammed eş-Şazeli, Müessesetu Zeyd b. Ali es-Sekafiyye, San’a 2001
• HAKİM, Ebu Abdillah Muhammed b. Abdillah (404/1013), el-Müstedrek, thk: Mustafa Abdülkadir Ata, Dâru’l Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1990
• HÂRÛNÎ, Yahya b. el-Hüseyin, (424/1032) el-İfâde fî Târîhi Eimmeti’z-Zeydiyye, thk: Muhammed Yahya Salim Izzan, Dâru’l-Hikmeti’l-Yemâniyye, San’a 1996
• HÂRÛNÎ, Ahmed b. Hüseyin, Şerhu’t-tecrîd, Dâru Usâme, Dımeşk 1405,
• HÜSEYİN b. Bedrüddin, Şifau’l-üvâm, Cem’iyyetu ulemâi’l-yemen, 1996,
• İBN HANBEL, AHMED (241/855), Müsned, Müessesetü Kurtuba, Mısır 1313
• İBN MACE, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid (275/888), es-Sünen, thk: Muhammed Fuâd Abdülbaki, Dâru’l-Fikr, Beyrut trz.
• İBN SA’D, Muhammed b. Sa’d (230/844), et-Tabakatu’l-Kubra, Dâru Sadr, Beyrut trz.
• KILIÇER, M. Esat, “Ehl-i Rey”, DİA, yıl: 1994, cilt: 10, sayfa: 520-524
• KÖSE, Saffet, “Hâdî ile’l-Hak Yahya b. Hüseyin” DİA, yıl: 1997, c. 15, s. 17-18
• KUŞEYRİ, Ebu’l-Huseyin Müslim b. Haccac (261/874), Sahihu Müslim, nşr: M. Fuâd Abdülbaki, Dâru İhya-i Kütübi’l-Arabiyye, 1955
• MALİK b. Enes (179/795), Kitâbu’l-Muvatta, thk: Muhammed Fuad Abdülbaki, Dâru ihyâi’-Turâsi’l-Arabi, Mısır trz.
• MURTAZA, Muhammed b. Yahya (ö.310/922) el-Mecmu’Kutub ve Rasâil-i imam Murtaza, thk: Abdulkerim Ahmed Cedban, Mektebetu’-Turâsi’l-İslâmi, Sa’de 2002
• NESAİ, Ahmed b. Şuayb (303/915), es-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1981
• ÖZTÜRK, Resul, Kâsım er-Ressi ve Zeydiyye Kelamı, Ahenk Yayınları 2008
• RESSİ, Kâsım b. İbrahim, (ö.246/860), Usulu’l-adl ve’t-tevhid, Mecmu’u Rasail-i imam Kâsım er-Ressi, thk: Abdülkerim Ahmed Cedban, Dâru’l-Hikmeti’l-Yemâniyye, San’a 2001
• SAN’ANİ, Abdurrezzak b. Hemmam (211/826), el-Musannef, thk: Habiburrahman el-A’zami, I-XII, Meclisi’l-İlmi Yayını, 1970
• ŞÂFİÎ, Muhammed b. İdris (204/819), el-Umm, thk: Mahmud Mataraci, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, I-IX, Beyrut, 1993.
• ŞAHYAR, Ataullah, Ehl-i Hadis Ehl-Rey İhtilafları, Akdem Yayınları, İstanbul 2011
• TAHAVİ, Ebu Ca’fer Ahmed b. Muhammed, (321/933), Şerhu meâni’l-âsâr, I-VI., nşr: Muhammed Seyyid Câdu’l-hak-Muhammed Zühri en-Neccar, I-IV, Kahire 1967
• TİRMİZİ, Ebu İsa Muhammed b. İsa (279/892), es-Sünen, thk: Ahmed Muhammed Şakir, Dâru ihyâi’t-Turas, Beyrut yr, trz.
• ÜMİT, Mehmet, Mu’tezile-Zeydiyye Etkileşimi ve Kasım er-Ressi, İsam Yayınları, 2011
• VECİH, Abdüsselam b. Abbas, A’lâmu’l-müellifine’z-Zeydiyye, Müessesetü Zeyd b. Ali es-Sekafiyye, Amman 1999
• ZEYD b. Ali, (122/739), Mecmu’u Kutub ve Rasâil-i Zeyd b. Ali, thk: İbrahim Yahya ed-Dersi, Merkezu Ehli’l-Beyt, San’a 2001 içinde “er-Risâletu’l-medîniyye,”