el-KENZU’S-SEMÎN TEFSÎRİNDE İLMÎ İ‘CÂZA DAİR İKİ MESELE: DÜNYANIN DÖNMESİ VE YUVARLAKLIĞI

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 4, 1473 - 1491, 30.12.2018

Abdurrahim Kızılşeker

https://doi.org/10.26791/sarkiat.467739

Cited By: 1

Öz

Suûdî
Arabistân’ın, yakın bir zamanda vefât etmiş önemli âlimlerinden biri olan İbn
‘Useymîn, “el-Kenzu’s-Semîn fî Tefsîri
İbn Useymîn” isimli tefsîri mirâs olarak bırakmıştır. O, bu tefsîrde
özellikle selefî anlayışı temellendirmeye çalışmıştır. Ayrıca makalemizin
konusu olan ilmî i‘câza dair de yer yer açıklamalarda bulunmuştur. Onun
tefsîrinde hem dünyanın dönmesi hem de yuvarlaklığına dair mülahazaları görmek
mümkündür. Müfessirimiz, dünyanın döndüğüne dair çekincesi söz konusu iken
yuvarlak olduğuna dair ise delil ve argümanlar getirmeye gayret sarf etmiştir.
Amacımız bu iki konuya ilişkin bakış açısını tefsîrinden hareketle ortaya
koymaktır. 

Anahtar Kelimeler

İbn ‘Useymîn, İlmî İ‘câz, Dünya’nın Dönmesi

Kaynakça

• ‘AFİYE, Muhammed Semîh, el-Kur’ân ve ‘Ulûmu’l-Erd, ez-Zehrâu li’l-İ‘lâmi’l-‘Arabî, Yy. 1414/1994.el-‘ANÎ, Abdulkadîr b. Mollâ Huveyş es-Seyyid Mahmûd Ali Gâzî, Beyânu’l-Meânî, Matba‘atu’t-Terakkî, Dımeşk 1382/1965. el- ‘ASİMÎ, Muhammed b. Kâsım el-Hanbelî, el-Mevdûât Sâlihat li’l-Huteb ve’l-Va‘z, Yy. Ty......... Fetevâ ve Resâil Semâhe eş-Şeyh Muhammed b. İbrâhîm b. Abdillatîf Ali’ş-Şeyh, Tahkîk: Muhammed b. Abdirrahmân b. Kasım, Metbeetu’l-Hukûme Mekke, Mekke 1399/1979.el-‘ATÎBÎ, Ömer b. Süleymân b. Abdillah el-Eşker, el-‘Akîde fillâh, Dâru’n-Nefâis, Ürdün 1999/1419.‘İVÂCÎ, Galib b. Alî, el-Mezâhibu’l-Fikriyyetu’l-Mu‘asır ve Devruhâ fi’l-Mucteme‘at ve Mevkifu’l-Musellem minhâ, Mektebetu’l-‘Asriyyetu’z-Zehebiyye, Cidde 1427/2006. el-‘UMRÎ, Nâdiye Şerîfi, Edvâ ala’s-Sekâfeti’l-İslâmî, Müessesetu’r-Risâle, Yy. 1422/2001.‘ABBÂS, İhsân, Târîhu’l-Edebi’l-Endulusî, Dâru’s-Sekâfe, Beyrût 1960.AİŞE ABDURRAHMÂN, el-İ‘câzu’l-Beyân li’l-Kur’ân ve Mesâilu İbni’l-Ezrek, Dâru’l-Me‘ârif, Yy. Ty.el-ALÛSÎ, Şihâbuddîn Mahmûd b. Abdillâh el-Hüseynî, Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-‘Azîm ve’s-Seb‘i’l-Mesânî, Tahkîk: Alî Abdilbârî ‘Utbe, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Yy. 1415/1995.el-BEYDÂVÎ, Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed eş-Şîrâzî, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Tahkîk: Muhammed Abdurrahmân er-Mur‘eşlî, Dâru İhyâi’t-Turâs, Beyrût 1418/1998.el-BEYHEKÎ, Ahmed b. el-Hüseyn b. Ali b. Mûsâ el-Hüsrevcirdî el-Horâsânî Ebû Bekr, Şu‘ebu’l-Îmân, Tahkîk: Abdulalî Abdulhamîd Hâmid, Mektebetu’r-Rüşd, Riyâd 1423/2003.CEVDET, Hüseyn Cevdet- EBÛ ‘İYÂNE, Fethî Muhammed, Kavâidu’l-Coğrafya’l-Ammetu’t-Tabi‘iyye ve’l-Beşeriyye, Dâru’l-Ma‘rifeti’l-Câmi‘iyye, Yy. Ty.el-CEZÂİRÎ, Câbir b. Mûsâ b. Abdilkadîr b. Câbir Ebû Bekr, Eyseru’t-Tefâsir li Kelâmi’l-‘Aliyyi’l-Kebîr, Mektebetu’l-‘Ulûm ve’l-Hükm, Medîne 1424/2003.CİBRÎL, Muhammed es-Seyyid, ‘İnâyetu’l-Müslimîn bi İbrâzi Vücûhi’l-İ‘câz fî Kur’âni’l-Kerîm, Mecme‘ Melik Fahd Ty. el-CÜZCÂNÎ, Ebû ‘Osmân Saîd b. Mansûr b. Şu‘be el-Horâsânî, Tefsîr min Süneni Saîd b. Mansûr, Tahkîk: Saîd b. Abdillâh b. Abdilazîz Ali Hamîd, Dâru Sam‘î, Yy. 1417/1997.DERVÎŞ, Muhyuddîn b. Ahmed Mustafa, İ‘râbu’l-Kur’ân ve Beyânuh, Dâru’l-İrşâd, Humus-Sûriyye 1995/1415.DUVEYDİRÎ, Recâ Vahîd, el-Bahsu’l-‘İlmî Esâsiyyetuhu’n-Nazariyye ve Mümâresetuhu’l-‘İlmiyye, Dâru’l-Fikri’l-Mu‘asır, Beyrût 1421/2000.EBÛ ŞEYBE, Ebû Bekr b., el-Kitâbu’l-Musannef fi’l-Ahâdîs ve’l-Âsâr, Tahkîk: Kemâl Yûsuf el-Hût, Mektebetu’r-Rüşd, Riyâd 1409.
• EBÛ ŞUHBE, Muhammed b. Muhammed b. Suveylim, el-İsrâîliyyât ve’l-Mevdûât fî Kutubi’t-Tefâsir, Mektebetu’s-Sunne, Yy. Ty.ERDEM, Hüsameddin, İlkçağ Felsefesi Tarihi, Sebat Ofset Matbaacılık, Konya 1998.el-ESMERÎ, Şayi‘ b. Abduh b. Şayi‘, me‘e’l-İmâm Ebî İshâk eş-Şâtibî fî Mebâhis min ‘Ulûmi’l-Kur’âni’l-Kerîm ve Tefsîrih, el-Câmi‘atu’l-İslâmiyye bi’l-Medîneti’l-Münevvere, Medîne 1422/2002.FETEVA’L-LECNETU’L-DÂİME, el-Lecnetu’l-Dâime li’l-Buhûsi’l-İlmiyye ve’l-İftâ, Cem‘ ve Tertîb: Ahmed b. Abdirrezzâk ed-Duveyş, Riâsetu İdâreti’l-Buhûsi’l-İlmiyye ve’l-İftâ, Riyâd Ty. el-GAZZÂLÎ, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, Tahkîk: el-Lecnetu’l-‘İlmiyye bi Merkezi Dâri’l-Minhâc li’d-Dirâset ve’t-Tahkîki’l-‘İlmî, Dâru’l-Minhâc, Cidde 1436/2011......... Tehâfutu’l-Felâsife, Tahkîk: Süleymân Dünyâ, Dâru’l-Meârif, Mısır 1385/1966......... Cevâhiru’l-Kur’ân ve Dureruh, Tahkîk: Muhammed Reşîd Rızâ el-Kubbânî, Dâru İhyâi’l-‘Ulûm, Beyrût 1406/1986.GAZZALÎ, Muhammed es-Sekâ, Kazâifu’l-Hakk, Dâru’l-Kalem, Dımeşk 1411/1991.ĞARÎB, Mahmûd Muhammed, Sûretu’l-Vakı‘a ve Menhecuha’l-‘Akâid, Dâru’t-Turâsi’l-‘Arabî, Kâhire 1418/1988.el-HALEF, Seûd b. Abdilazîz, Dehdu Da‘va’l-Musteşrikîn enne’l-Kur’ân min ‘İndi’n-Nebî, Ğurâs, Yy. Ty.HALEFULLAH, Muhammed Ahmed, el-Kur’ân ve ‘Ulûmuh el-Hadîs ve ‘Ulûmuh, el-Müessesetu’l-Arabiyye, Yy. 1986.el-HALİDÎ, Salah Abdulfettâh, el-Kur’ân ve Nakdu Meta‘ini’r-Ruhbân, Dâru’l-Kalem, Dımeşk 1428/2007.el-HATÎB, Abdulkerîm Yûnus, et-Tefsîru’l-Kur’ânî li’l-Kur’ânî, Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî, Kâhire Ty.HESABÂK, Şâkir, ‘İlmu’l-Coğrafya ‘İnde’l-‘Arab, el-Müessesetu’l-‘Arabiyye, Yy. 1313/1896. el-HİCÂZÎ, Muhammed Mahmûd, et-Tefsîru’l-Vâdıh, Dâru’l-Cîli’l-Hadîd, Beyrût 1993/1413......... et-Tefsîru’l-Vasît, Dâru’l-Fikr, Yy. 1422.el-HİNDÎ, Muhammed Enver Şâh b. Mu‘azzem Şâh el-Keşmîrî, el-‘Urfu’ş-Şezzî Şerhu Suneni’t-Tirmizî, Tashîh: eş-Şeyh Mahmûd Şâkir, Dâru’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrût 1425/2004.İBN ‘ARABÎ, Muhammed b. Abdillâh Ebû Bekr el-Me‘afirî el-İşbîlî el-Mâlikî, el-Avâsım mine’l-Kavâsım fî Tahkîki Mevâkifi’s-Sahâbe ba‘de Vefâti’n-Nebî, Tahkîk: Muhibbuddîn el-Hatîb-Mahmûd Mehdî el-İstanbûlî, Dâru’l-Cîl, Beyrût 1407/1987.İBN ‘ÂŞÛR, Muhammed et-Tahir b. Muhammed et-Tahir et-Tûnusî, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, ed-Dâru’t-Tûnusiyye, Yy. 1984.İBN ‘USEYMÎN, el-Kenzu’s-Semîn fî Tefsîri İbn ‘Useymîn I-XIV, Tahkîk: ‘Adil b. Sa‘d, Kitâb-Naşirûn, Beyrût 1431/2010......... Mecmû‘ Fetevâ ve Resâil Fadîle eş-Şeyh Muhammed b. Sâlih el-‘Useymîn I-XXIX, Cem‘ ve Tertîb: Fahd b. Nasır b. İbrâhîm es-Süleymân, Dâru’l-Vatan, Riyâd 1413/1992......... Şerhu Manzûmeti Usûli’l-Fıkh ve Kavâidih, Tahkîk: Merkezu’l- Minber, Dâru İbni’l-Cevzî, Kâhire 1429/2008......... Şerhu Mukaddimeti’t-Tefsîr, İ‘dad, Tertîb ve Takdîm: Abdullâh b. Muhammed b. Ahmed et-Tayyâr, Dâru’l-Vatan, Riyâd 1415/1995......... Şerhu’l-Kavâidi’l-Hisân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Dâru’l-Cevzî, Kâhire 1427/2006.İBN BÂZ, Abdulazîz b. Abdillâh, Mecmû‘ Fetevâ İbn Bâz, Cem‘: Muhammed b. Sa‘d Şuvey‘ir, Yy. Ty.İBN HANBEL, Ahmet, er-Redd ala’l-Cehmiyye ve’z-Zenâdika, Tahkîk: Sabrî b. Selâme Şahîn, Daru’s-Subât, Riyâd 1424/2003.İBN HAZM, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endulusî ez-Zâhirî, el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ ve’n-Nihal, Mektebetu’l-Hancî, Kâhire Ty.İBN NEBÎ, Malik, Teemmulât, Tahkîk: İşrâf Nedve Malik b. Nebî, Dâru’l-Fikr, Yy. 1979.İBRÂHÎM, Muhammed İsmâîl, el-Kur’ân ve İ‘câzuhu’l-‘İlmî, Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî, Yy. Ty.el-KÂSİMÎ, Muhammed Cemâluddîn b. Muhammed Saîd b. Kâsım, Mehâsinu’t-Te’vîl, Tahkîk: Muhammed Bâsel ‘Uyûnu’s-Sûd, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût 1418/1998.el-KETTÂN, İbrâhîm, Teysîru’t-Tefsîr, Yy. Ty.KIZILŞEKER, Abdurrahim, Kur’ân’ın Selefî Yorumu: İbn ‘Useymîn Örneği, (Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Diyarbakır 2017.KUTUB, Seyyid, fî Zilâli’l-Kur’ân, Dâru’ş-Şurûk, Beyrût-Kâhire 1412/1992.MAHMÛDEYN, Muhammed Mahmûd - el-FERRÂ, Taha ‘Osmân, el-Medhel ilâ ‘İlmi’l-Coğrafya ve’l-Bîe, Daru’l-Merîh, Dermek Ty.el-MERÂĞÎ, Ahmed b. Mustafa, Tefsîru’l-Merâğî, Şirket Mektebe ve Matba‘a el-Mustafa el-Babî el-Halebî ve Evlâduhu bi Mısr, 1365/1946.el-MERVEZÎ, Ebû Abdirrahmân Abdillâh b. el-Mübârek b. Vâdıh el-Hanzelî et-Turkî, ez-Zuhd ve’r-Rekâik li İbni’l-Mübârek, Tahkîk: Habîburrahmân el-A‘zamî, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût Ty.el-METÎRÎ, Abdulmuhsin b. Zibn b. Mut‘eb, Da‘avâ Ta‘inîn fi’l-Kur’ân, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrût 1427/2006......... Da‘vetu’t-Ta‘inine fi’l-Kur’âni’l-Kerîm fî Kerni’r-Rabi‘ ‘Aşere el-Hicrî ve’r-Reddu aleyhâ, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmî, Beyrût 1427/2006.el-MUBÂREKFÛRÎ, Ebu’l-Âlâ Muhammed Abdurrahmân b Abdirrahîm, Tuhfetu’l-Ehvezî bi Şerhi Câmi‘i’t-Tirmizî, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût Ty.MUHAMMED ABDİLVEHHÂB, Ali Cum‘e, el-Mustalahu’l-Usûlî ve Müşkiletu’l-Mefâhîm, el-Me‘hedu’l-‘Alemî, Kâhire 1417/1996.en-NECCAR, Zağlûl Râğib Muhammed, Medhâl ilâ Dirâseti’l-İ’câzi’l-İlmiyyi fi’l-Kur’ân’il-Kerîm ve’s-Sünneti’n-Nebeviyyeti’l-Mütehhere, Dâru’l-Marife, Beyrut, 1430/2009.en-NESEFÎ, Abdullâh b. Ahmed, Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, Dâru’n-Nefâis, Tahkîk: eş-Şeyh Mervân Muhammed eş-Şiâr, Beyrût 1427/2006.
• en-NİSÂBÛRÎ, Nizamuddîn el-Hasan b. Muhammed b. Hüseyn el-Kummî, Ğarâibu’l-Kur’ân ve Reğâibu’l-Furkân, Tahkîk: eş-Şeyh Zekeriyyâ ‘Umeyrât, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût 1416/1996.NURSÎ, Said, Sözler, Sözler Yayınevi, İstanul 1993......... Saîd, Muhakemat, Sözler Yay., İstanbul 1991.er-RÂZÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer b. el-Hasan b.el-Hüseyn et-Teymî, Mefâtîhu’l-Gayb, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrût 1420.REŞÎD RIZÂ, Muhammed, Tefsîru’l-Menâr, el-Hey’etu’l-Mısriyyetu’l-‘Âmme, Yy. 1990. er-RÛMÎ, Fahd b. Abdirrahmân b. Muhammed b. Süleymân, İtticâhâtu’t-Tefsîr fî Karni’r-Râbi‘ ‘Aşere, Suûdî Arabistân Yy. 1407/1986......... Dirâsât fî ‘Ulûmi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Yy. 1424/2003.SUBH, Ali Ali, et-Tasvîri’l-Kur’ânî li’l-Kayyimi’l-Halkiyye ve’t-Teşrî‘iyye, el-Mektebetu’l-Ezheriyye, Yy. Ty......... et-Tasvîru’n-Nebevî li’l-Kayyimi’l-Halkiyye ve’t-Teşrî‘iyye fi’l-Hadîsi’ş-Şerîf, Mektebetu’l-Ezheriyye, Yy. 1423/2002.es-SÜKRÂ, Alî, ‘İlmu’l-Cîyûlucyâ ‘İnde’l-‘Arab, Müessesetu’l-‘Arabiyye, Yy. Ty.eş-ŞA‘RAVÎ, Muhammed Mutevallâ, Mu‘cizetu’l-Kur’ân, el-Muhtaru’l-İslâmî, Kâhire 1398/1978.......... Tefsîru’ş-Şa‘râvî, Metabi‘ Ehbâri’l-Yevm, Yy. 1997.eş-ŞÂTİBÎ, Ebû İshâk İbrâhîm el-Haymî el-Girnâtî el-Mâlikî, el-Muvafakât fî Usûli’ş-Şerîat, Tahkîk: Abdullâh ed-Dırâz-Abdusselâm Abduşşâfî Muhammed, Memleketu’l-‘Arabiyetu’s-Suûdiyye Ty.eş-ŞEHRANÎ, Hasan b. Ali b. Mani‘, Menhecu’ş-Şeyh İbn ‘Useymîn fi Tefsîri Ğaribi’l-Kur’ân, Nedve Cuhûd eş-Şeyh Muhammed el-‘Useymîn el-‘İlmiye, Kasım Üniversitesi, 1431/2010.ŞEREFUDDÎN, Ca‘fer, el-Mevsû‘etu’l-Kur’âniyye Hasâisu’s-Suver, Tahkîk: Abdulazîz b. ‘Osmân et-Tuveycizî, Dâru’t-Takrîb beyne’l-Mezâhibi’l-İslâmiyye, Beyrût 1420/2000.ŞEVK, Mahmûd Ahmed, İtticâhâtu’l-Hedîs fî Tahtîti’l-Menâhici’d-Dirâsiyye fî Dûi’t-Tevcîhâti’l-İslâmiyye, Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî, Yy. 1421/2001.et-TABERÂNÎ, Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb b. Metîr el-Leğmî eş-Şâmî Ebu’l-Kâsım, el-Mu‘cemu’l-Kebîr, Tahkîk: Hamdî b. Abdilmecîd es-Selefî, Mektebe İbn Teymiyye, Kâhire Ty.et-TALİBÎ, Muhammed b. Muhammed b. Abdillâh b. İdrîs el-Hüseynî, Nüzhetu’l-Müştâk fî İhtirâki’l-Afâk ‘Alemu’l-Kutub, Yy. 1409.TANTÂVÎ, Muhammed Seyyid, et-Tefsîru’l-Vasît li’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru Nahde Mısr, Kâhire 1998.TARÎH ŞEREF, Abdulazîz, el-Mukaddimât fi’l-Coğrafya’t-Tabi‘iyye, Merkezu’l-İskenderiyye, Ty. Yy.et-TİRMİZÎ, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, el-Câmi‘u’l-Kebîr I-VI, Tahkîk, Tahrîc ve Ta‘lîk: Beşşâr Avved Ma‘rûf, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâm, Beyrût 1996.
• el-YEMÂNÎ, Abdurrahmân b. Yahyâ b. Alî b. Muhammed el-Mu‘ellimî el-Âtmî, el-Kâid ilâ Tashîhi’l-‘Akâid, Tahkîk: Muhammed Nâsiruddîn Elbânî, el-Mektebetu’l-İslâmî, Yy. 1404/1984. ez-ZEHEBÎ, Muhammed es-Seyyid Hüseyn, et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn, Mektebetu Vehbe, Kahire Ty. ez-ZUHEYLÎ, Vehbe b. Mustafa, et-Tefsîru’l-Munîr, Dâru’l-Fikri’l-Mu‘asır, Dımeşk 1998/1418.http://www.elnaggarzr.com (Erişim Tarihi: 16.02.2018)