HÂREZMŞÂHLAR DEVLETİ DÖNEMİNDEKİ DİNÎ UYGULAMALARIN TARİHÎ ÖRNEKLERLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 1, 83 - 103, 30.04.2021

Gülseren Azar Nasırabadı

https://doi.org/10.26791/sarkiat.862320

Öz

Özet

İslâmiyetin Türkler arasında yayılması ile birlikte Türk devletleri dinî hassasiyetlere sahip olmaya başlamışlardır. Ortaçağ Türk-İslâm devletlerinden biri olan Hârezmşâhlar Devleti de (1097-1231) siyasî ve toplumsal açıdan İslâmî kuralları uygulamaktaydı. Hârezmşâh hükümdarları askerî, ilmî ve edebî eğitimin yanı sıra dinî eğitim de almış kişilerdi. Genel olarak sünniliğin etkili olduğu ülkede siyasî ve askerî açıdan bakıldığında dinî söylemlerin ve eylemlerin var olduğu görülmektedir. Ayrıca toplumsal anlamda da dinî yaşantının etkili olduğu anlaşılmaktadır. Müslüman olmayanlara karşı yapılan mücadelede de dinî ifadeler ön plana çıkarılmıştır. Müslüman devletler ile münasebetlerde ise Hârezmşâhların dinin muhafazası ve intişarı hususunda önemli roller üstlendiği bilinmektedir. Bu dönemde gerçekleşen faaliyetler İslâm dinine uygunluk açısından değerlendirilmiş ve bu konuda fetvalar alınarak yerine getirilmiştir. Hârezmşâhlar diğer Türk-İslâm devletleri gibi hukuk sistemi olarak şer’î ve örfî hukuku beraber uygulamışlardır. Ülke içerisinde adalet sistemi kadılar eliyle yürütülmekteydi ve bu kadıların başında kādılkudâtlık mevkisi bulunmaktaydı. Bu çalışmada Hârezmşâhlar Devleti’ne ait bu dinî hususiyetler kaynakların verdiği bilgiler ışığında ele alınıp değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

İslamiyet, Harezmşahlar, Hukuk Sistemi, Kadılkudat, Kadı

Kaynakça

• Hakkı Dursun Yıldız, İslâmiyet ve Türkler, (İstanbul: Kamer Yayınları, 3. Basım, 2000). Mehmed Fuad Köprülü, “Hârizmşahlar”, Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1987), 5-1/265-296. İbrahim Kafesoğlu, Harezmşahlar Devleti Tarihi, (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 4. Basım, 2000).