AHMED HÂLİD TEVFÎK’İN ÜTOPYA ADLI ROMANINDA MISIR TOPLUMSAL HAYATININ DİSTOPİK YORUMU

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 2, 635 - 645, 30.08.2021

Asiye Çelenlioğlu

https://doi.org/10.26791/sarkiat.932151

Öz

Teknolojiden mimariye tüm alanı besleyen yaratıcılığın başat hale geldiği 21. yüzyılda edebiyatı da içine alan bu güç, ütopik roman tarzından sonra distopik eserlerin toplumsal hayatı sorunsallaştırmasına fırsat tanımıştır. Üretildiği dönemden hareketle gelecek tasarımına girişen söz konusu türler fon işlevi gördüğü ‘şimdi’ye ironi yaparak hedeflediği farkındalığı yaratmayı başarır. Özellikle romanın eleştiri aracı olarak kullanıldığı otoriter rejimlerde romantizmden postmodernizme her daim başköşeyi tutan bu unsur, dönemin başat sorunsalını ortaya koymada oldukça başarılıdır. Ahmet Halid Tevfîk’in 2008 yılında okuyucuyla buluşan “Ütopya” adlı romanı Mısır tarihinde özgürlük mücadelesiyle at başı giden ekonomik sorunların devamı halinde gelinecek nokta ve küreselleşmeyle birlikte yaşanan kentsel dönüşümün neden olduğu tabakalaşma etrafında kurgulanmıştır. Bu sebeple Mısır’ın biriken sorunlarının Tevfik’in gelecek kurgusuna zemin oluşturduğu iddia edilmektedir. Romanda iki ayrı sosyal sınıfın ayrışmayla neden olduğu sorunlar anlatılmış ve din ile birlikte örfî gelenekten de uzaklaşan bu sınıflardaki suç oranları istatistiksel olarak da açıklanmıştır. Kaleme alındığı dönemdeki sosyal ve siyasi gündeme yaptığı göndermelerle sosyoloji temelli etüd çalışması görünümü kazanan roman bu perspektiften değerlendirilecek, içeriğindeki bulgular alan terminolojisi ile ilişkilendirilerek ifade edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Hâlid Tevfîk, Mısır, Edebiyat, Roman, Distopya.

Kaynakça

• Abouzahr, Miriam, Egyptian Social Services, Senior’s Thesis, Eastern Michigan University, Michigan, 2006.
• Akkoyun, Tülay, Ütopya/Distopya, Ankara: Kurgu Kültür Merkezi Yayınları, 2016.
• Behçet, Muhammed, “İkinci Dünya Savaşı Sonrası Mısır Siyasi Tarihi Üzerinden Arap Baharı’nın İncelenmesi”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C: 1 (2019): 303-321.
• Bekaroğlu, Edip Asar & Kurt, Veysel, “Mısır’da Otoriter Rejimin Sürekliliği ve Ordu: ‘Arap Baharı’ ve Sonrası Sürecin Analizi”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 2/2 (2015): 1-36.
• Cleveland, William L., Modern Ortadoğu Tarihi, İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008.
• Duman, Betül, Kentsel Yenileşme ve Kentsel Dönüşüm, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2010.
• el-Hekâri, Ahmed İbrahîm, Nakdu’r-Rivaye fi’l-Edebi’l-Arabiyyi’l-Hadis fi Mısır, Kahire: Ayn li’d-Dirasat ve’l-Buhusu’l-İnsanî ve’l-İctimaî, 1993.
• İnce, Murat, “Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19/1 (2017): 294-319.
• Öztürkler, Öztürkler, “Mısır Ekonomisinin Genel Özellikleri”, Ortadoğu Analiz, 4/38 (2012): 51-58.
• Tevfîk, Ahmed Hâlid, Ütopya, Kahire: Daru’l-Mîrît, 2008.
• Tığlı, İbrahim, Mısır’daki Sosyal Hareketler: Kifaye Hareketi ve Müslüman Kardeşler, İstanbul: Dünya Bülteni Araştırmaları Masası, 2011.
• Ülger, Gürdal, “Ütopyadan Distopyaya”, Distopya: Hayal İle Gerçek Arasında, Ed. Gürdal Ülger, (İstanbul: Aya Yayınları, 2018): 9-20.