TÂHİR b. ÂŞÛR'UN et-TAHRÎR ve't-TENVÎR İSİMLİ TEFSİRİNDE KİTÂB-I MUKADDES NAKİLLERİNİN REFERANS DEĞERİ, TAHLİL VE TENKİDİ

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 1, 324 - 344, 30.04.2022

Mustafa Yıldız

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1052020

Öz

Çağdaş dönem tefsirlerinde hem gelenekten alınan referanslar hem de birtakım dönemsel düşüncelerin etkisiyle İsrâilî rivayetlere karşı ciddi bir mesafe konulmuş; bir alternatif olarak Kitab-ı Mukaddes bilgilerine müracaat modern bir olgu halini almıştır. Ne var ki bu durum, tefsirde Kitab-ı Mukaddes bilgilerini kullanmanın cevazı, bu yöntemde göz önünde tutulması gereken ilkelerin neler olduğu, Kur’an’ın bildirdiği tahrifin mahiyeti, lafzî mütevâtir olan Kur’an metninin tahrif edilmiş metinle tefsir edilmesinin çelişki olup olmadığı gibi birtakım soru ve problemi beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada Kitab-ı Mukaddes bilgilerinin tefsirde kullanılmasının imkân ve problemleri çağdaş müfessir Tâhir b. Âşûr’un (1879-1973) et-Tahrîr ve’t-Tenvîr isimli tefsiri merkezinde irdelenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın söz konusu tefsir merkezinde ele alınmasının nedeni, müellifinin Kitab-ı Mukaddes’i geniş bir konu yelpazesinde asli bir kaynak olarak kullanmış olmasıdır. İbn Âşûr, Kitab-ı Mukaddes bilgilerini kısmen eleştiriye açık yönlerine rağmen ağırlıklı olarak tefsir; kısmen de tenkit amaçlı kullanmış, bu yönüyle genel manada Kitab-ı Mukaddes’e karşı olumlu bir tutum sergilemiştir. Müellif, Kitab-ı Mukaddes bilgilerinin tefsirde kullanılmasının cevazına dair tartışmalara katılmamış olsa da uygulamalarıyla bu işin cevazını savunanların safında yer aldığını göstermiştir. O, Kitab-ı Mukaddes naklinde gözetilmesi gereken ilkeleri pratik uygulamalarıyla ortaya koymuş, tahrifin ağırlıklı olarak manevî olduğu yönündeki kanaatiyle iç tutarlılığını korumuştur.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Tâhir b. Âşûr, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Kitab-ı Mukaddes, İsrâiliyat, Kur’an Kıssaları.

THE REFERENCE VALUE, CRITICISM, AND ANALYZING OF THE BİBLİCAL CONVEYANCES İN TĀHİR İBN ʿĀSHŪR’S TAFSİR NAMED AL-TAHRĪR WA’T-TANWĪR

Öz

In the modern period tafsirs because of both referances taken from tradition and effect of periodical thoughts, it’s been stayed away form İsrâilî narratives, as an alternative applying to biblical information became a modern phenomenon. However this situation brought questions and problems like permission of using biblical information, what are the principles to pay attention to in this way, the nature of the falcification the Quran has stated, if it’s a contradiction to tafsir the Quran which is verbal mutawatir with a falsificated text along. In this study it is tried to scrutinize the possibility and problems of usage of biblical information in tafsir with modern mufassir Tāhir İbn ʿĀshūr’s (1879-1973) tafsir named al-Tahrīr wa’t-Tanwīr being on the center. The reason said tafsir being in the center is the mufassir having used the bible as a main source for a wide range of topics. İbn ʿĀshūr, despite their aspects open to criticization, used biblical information mostly for tafsir and partially for criticization and this way behaved mostly in favor of the bible. Even though the interpreter didn’t join the discussions about permission of biblical information being used for tafsir, with his behaviour he showed that he is with the ones that defended the permission. He put forth the principles that should be considered while narrating bible with his practices, kept consistent with himself with his opinion that the falsification is mainly incorporeal.

Anahtar Kelimeler

Tafsir,, Tāhir İbn ʿĀshūr,, al-Tahrīr wa’t-Tanwīr,, Biblical,, İsrā’iliyyat,, Quranic stories.

Kaynakça

• Adam, Baki. “Kur’an’ın Anlaşılmasında Tevrat’ın Rolü”. İslâmî Araştırmalar 9/3 (1996), 167-176. Aydın, Mehmet. Müslümanların Hristiyanlara Karşı Yazdığı Reddiyeler ve Tartışma Konuları. Ankara: TDV Yayınları, 2. Basım, 2012.
• Ayğan, Fadıl. Son Peygamberi Müjdelemek Beşâirü’n-Nübüvve. Ankara: İsam Yayınları, 2017.
• Coşkun, Muhammed. Modern Dünyada Kur’an Yorumu Tefsir Disiplininde Çağdaş Tartışmalar. İstanbul: İFAV Yayınları, 2018.
• Ebû Dâvûd. Müsned. thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî. 4 Cilt. Mısır: Dâru’l-Hicr, 1419/1999.
• Goldziher, Ignaz. İslam Kültürü Araştırmaları. çev. Cihad Tunç. 2 Cilt. Ankara: OTTO Yayınları, 2019.
• Hamidullah, Muhammed. “İslâmî İlimlerde İsrâiliyyât Yâhut Gayri İslâmî Menşeli Rivayetler”. çev. İbrahim Canan. Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi 2 (1977), 295-319. Hıdır, Özcan. Yahudi Kültürü ve Hadisler (İsrâiliyyât-Hadis İlişkisi). İstanbul: İnsan Yayınları, 4. Basım, 2018.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsiru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dârü’t-Tunusiyye, 1984.
• Kâsımî, Muhammed Cemâleddin. Mehâsinü’t-te’vîl. thk. Muhammed Bâsil. 9 Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İmiyye, 1418.
• Kaya, Mesut. ““De ki: Tevrat’ı Getirin de Okuyun” Tefsirde Kitab-ı Mukaddes’ten Nakilde Bulunmanın Meşruiyeti Bağlamında Bikâî-Polemiği”. Marife 13/2 (2013), 85-105. Kaya, Mesut. Çağdaş Tefsirlerde İsrâiliyat Eleştirisi. Ankara: İsam Yayınları, 2018.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasen. en-Nüket ve’l-uyûn. thk. es-Seyyid b. Abdulmaksud b. Abdurrahman. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-İlmiyye, ts.
• Na‛nâa, Remzi. el-İsrâîliyyât ve eseruhâ fî kütübi’t-tefsîr. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1970.
• Nettler, Ronald L. “İlk Dönem İslam’ı, Çağdaş İslam ve Yahudilik: Çağdaş İslam Düşüncesinde İsrailiyyat”. çev. Mesut Kaya. Marife 3 (Kış 2011), 191-203. Özen, Adem. “İslâm-Yahudi Polemiği ve Tartışma Konuları”. Divân: İlmî Araştırmalar 9 (2000/2), 237-256. Öztürk, Mustafa. “İslâm Tefsir Geleneğinde Ehl-i Kitapla İlgili Bazı Telakkilerin Epistemik Değeri”. Kur’an’ın Farklı İnanç Mensuplarına Yaklaşımı. 24-56. Konya: Konya İlahiyat Derneği Yayınları, 2007.
• Paçacı, Mehmet. “Kur’an-ı Kerim Işığında Vahiy Geleneğine -Kitab-ı Mukaddes Bağlamında- Bir Bakış”. İslâmî Araştırmalar 5/3 (1991), 175-193. Paçacı, Mehmet. ““De ki: Allah Bir’dir” -İhlas Sûresi’nin Sami Geleneği Perspektifinden Bir Tefsiri-”. İslâmiyât 3 (1998), 49-71. Paret, Rudi. Kur’an Üzerine Makaleler. çev. Ömer Özsoy. Ankara: OTTO Yayınları, 2018.
• Sa‛lebî, Ebû İshâk. el-Keşf ve’l-beyân. thk. Ebu Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1422/2002.
• Sakar, Nebil Ahmed. Menhec el-imâm Tâhir b. Âşûr fi’t-tefsîr. Kahire: Dâru’l-Mısriyye, 1422/2001.
• Taberî, Muhammed İbn Cerîr. Câmiu‛l-beyân fî te’vîli’l-Kurân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1420/2000.
• Tanyu, Hikmet. “Yahudiliğin Kutsal Kitapları ve Esasları, İlmî İnceleme ve Tenkidi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/(1966), 95-124. Tarakçı, Muhammet. “Tahrif”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/422-424. İstanbul: TDV Yayınları, 2010. Tarhûnî, Muhammed b. Rızk. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn fî ğarbi Afrikyâ. 2 Cilt. Beyrut: Dârü İbnu’l-Cevzî, 2005.
• Watt, William Montgomery. Geçmişten Günümüze Müslüman-Hıristiyan Diyaloğu. çev. Fuat Aydın. İstanbul: Birey Yayıncılık, ts.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin. el-İsrâîliyyât fi’t-tefsîr ve’l-hadîs. Kahire: Mektebetu Vehbe, ts.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. 3 Cilt. Kahire: Mektebetu Vehbe, ts.