Investigation of organizational citizenship behavior in terms of personal characteristics and organizational socialization

Yıl 2023, , 119 - 125, 31.12.2023

Talip Bektaş , Çiğdem Berber Çelik

https://doi.org/10.47542/sauied.1393828

Öz

Aim: This study aims to determine the impact of teachers' personality traits and their level of internal organizational socialization on their organizational citizenship behavior.

Method: The research sample consists of 408 volunteer teachers from various disciplines working in Kars. In addition to demographic questions, the data collection instrument utilized organizational citizenship, organizational socialization, and personality traits based on adjectives scales.

Findings: The collected data were analyzed using the SPSS package program, where frequency, mean, percentage, standarddeviation, one-way ANOVA, t-test, regression, and Pearson correlation analyses were conducted. The analyses revealed a significant positive relationship between participants' organizational citizenship behavior and their organizational socialization.

Results: As a result of the research, it was found that there is a significant positive relationship between organizational citizenship behavior and the personality traits such as responsibility and gentleness, which are sub-dimensions of the five-factor personality scale. Additionally, the research findings indicate a positive significant relationship between civic virtue, conscientiousness and
sportmanship and openness to experience.

Anahtar Kelimeler

Organizational Citizenship, Organizational Socialization, Personality, Behavior, Teacher

Örgütsel vatandaşlık davranışının kişilik özellikleri ve örgütsel sosyalleşme açısından incelenmesi

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin sahip oldukları kişilik özelliklerinin ve örgüt içi sosyalleşebilme düzeylerinin, örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisini belirleyebilmektir.

Yöntem: Araştırma örneklemini Kars merkezde görev yapan farklı branşlardan 408 gönüllü öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracında demografik sorulara ek olarak örgütsel vatandaşlık, örgütsel sosyalleşme ve sıfatlara dayalı kişilik ölçeklerinden
istifade edilmiştir.

Bulgular: Araştırma neticesinde elde edilen verilerin analizinde SPSS paket programı kullanılmış, program yardımıyla veriler üzerinde frekans, ortalama, yüzde, standart sapma, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), t-testi, regresyon ve Pearson korelasyon analizleri yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda katılımcıların örgütsel vatandaşlık davranışları ile örgütsel sosyalleşmeleri
arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir.

Sonuç: Araştırma sonucunda, örgütsel vatandaşlık davranışı ile beş faktör kişilik ölçeği alt boyutlarından olan sorumluluk ve yumuşak başlılık kişilik özellikleri arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu bulgulamıştır. Aynı şekilde sivil erdem, vicdanlılık ve centilmenlik ile deneyime açıklık eğilimi arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişkinin varlığı da araştırma kapsamında elde edilen bulgulardandır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Vatandaşlık, Örgütsel Sosyalleşme, Kişilik, Davranış, Öğretmen

Kaynakça

• Bell, S. J. ve Mengüç, B. (2002). The employee-organization relationship, organizational citizenship behaviors, and superior service quality. Journal of Retailing, 78, 131-146.
• Bacanlı, H., İlhan, T. ve Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261- 279.
• Başaran, İ. E. (1998). Yönetimde İnsan İlişkileri: Yönetsel Davranış. Gül Yayınevi.
• Bitmiş, M. G., Sökmen, A. ve Turgut, H. (2014). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirliğinin yeniden değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 1-14.
• Bolat, O. İ. ve Bolat, T. (2008). Otel işletmelerinde örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı İlişkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 75-94.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Atıf İndeksi.
• Can, H. (1999). Organizasyon ve Yönetim. Siyasal Kitabevi.
• Çalık, C. (2006). Örgütsel sosyalleşme sürecinde eğitimin değişen rolü ve önemi. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi,14(1), 1-10.
• Erdoğan, U. (2012). İlköğretim okullarının bürokratik yapıları ile öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme düzeyleri arasındaki ilişki: Malatya ili örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Güçlü, N. (2004). Öğretmenlik Mesleğine Başlarken Yeni Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşmeleri. Asil Dağıtım.
• Güven, M. (2006). Örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Karabey, C. N. ve İşcan, Ö. F. (2007). Örgütsel özdeşleşme, örgütsel imaj ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: Bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 231-241.
• Karaman, A. ve Aylan, S. (2012). Örgütsel Vatandaşlık. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 35-48.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel İrade Algı Çerçevesi İle Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar İlkeler Teknikler (31. Baskı). Nobel Yayınları, Ankara.
• Kartal, S. (2005). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşmeleri: Ankara ili örneği. Ege Eğitim Dergisi, 6(2), 99-112.
• Kartal, S. (2007). Eğitimde Örgütsel Sosyalleşme. Maya Akademi Yayınları.
• Kavak, O. ve Kaygın, E. (2018). Örgütsel adalet algısının örgütsel muhalefet davranışı üzerindeki etkisi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 33- 51.
• Kaya, N. ve Selçuk, S. (2007). Bireysel başarı güdüsü organizasyonel bağlılığı nasıl etkiler?. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(2), 175-190.
• Malik, M. E., Ghafoor, M. M ve Igba, H. K. (2012). Leadership and Personality Traits As Determinants of Organizational Citizenship Behaviour (OCB) In Banking Sector of Pakistan. World Applied Sciences Journal, 20(8), 1152-1158.
• Memduhoğlu, H. B. (2008). Örgütsel sosyalleşme ve Türk eğitim sisteminde örgütsel sosyalleşme süreci. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-153.
• Neuman, G. A ve Kickul, J. R. (1998). Organizational citizenship behaviors: Achievement orientation and personality. Journal of Business and Psychology, 13(2), 263-279.
• Podsakoff P. M., MacKenzie S. B., Paine J. B. ve Bachrach D. G., (2000). Organizationals citizenship behaviors: A critical reiew of the theorical and empirical literature and suggestions for future research. Joumal of Management, 26(3), 513-563.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 307-331.
• Sağbaş, M., Oktaysoy, O., Topcuoglu, E., Kaygin, E. ve Erdogan, F. A. (2023). The mediating role of innovative behavior on the effect of digital leadership on intrapreneurship intention and job performance. Behavioral Sciences, 13(10), 874.
• Şehitoğlu, Y. ve Zehir, C. (2010). Türk kamu kuruluşlarında çalışan performansının, çalışan sessizliği ve örgütsel vatandaşlık davranışı bağlamında incelenmesi. Amme İdaresi Dergisi, 43(4), 87-110.
• Singh, A. K. ve Singh, A. P. (2009). Does personality predict organisational citizenship behaviour among managerial personnel. Journal of The Indian Academy of Applied Psychology, 35(2), 291-298.
• Yüce, A. ve Kavak, O. (2017). İçsel pazarlama faaliyetlerinin örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Bir araştırma. Cataloging-In-Publication Data, 3(3), 79-96.