Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma Arayışları ve Hesap Verme Sorumluluğuna Etkileri

Yıl 2012, Sayı: 85, 27 - 50, 01.06.2012

Ahmet Taner

Öz

20. yüzyılın son çeyreğinde, devletin yapısal ve işlevsel dönüşümünün hızlanması, kamu yönetim sistemlerinin genel çerçevesi ile birlikte kamusal hesap verebilirlik kavramının kapsam, nitelik ve taraflarında da önemli değişimler yaşanmasına neden olmuştur. Kamusal güç ve yetkilerin demokratik kontrolü, yolsuzluğun önlenmesi ve kamuda etkinliğin sağlanması gibi işlevleri olan hesap verebilirliğin dayandığı ilkeler ile sorumluluk mekanizmalarında, yeni kamu yönetimi anlayışına paralel bir değişim yaşandığı görülmektedir. Siyaset ve kamu yönetimi arasında sorumluluk bağlarının zayıflaması, bürokrasinin, kamu politikalarının hazırlanması, kararlaştırılması ve uygulanması aşamalarındaki rolünün genişlemesine neden olurken, geleneksel hesap verme mekanizmaları ile hukuki uygunluğa dayalı sorumluluk anlayışı da önemini yitirmeye başlamıştır. Bu gelişmelere paralel olarak, hesap verebilirlikte, genel olarak, girdilerden çok çıktı ve sonuçlara, dikey sorumluluktan yatay sorumluluğa, yurttaşlık haklarından müşteri taleplerine doğru bir değişim yaşanmıştır. Piyasa temelli değişim, kamu bürokrasisine performansa dayalı bir sorumluluk yüklemiş olsa da, bürokrasiye siyasal kontrol ve denetim mekanizmalarının dışında özerk bir alan da oluşturmuştur. Şeffaflık ve cevap verebilirlik gibi yönetişim ilkelerine dayanan bu yeni hesap verebilirlik anlayışının, kamu için etkin sonuçlar verebilmesi güçlü denetim ve kontrol mekanizmalarıyla desteklenmesini gerektirmektedir

Anahtar Kelimeler

Kamusal hesap verebilirlik, Yeni kamu yönetimi, Yeniden yapılanma, Yönetişim, Denetim

THE QUEST FOR REINVENTING GOVERNMENT AND ITS IMPACTS ON ACCOUNTABILITY

Öz

In the last quarter of 20th the century, the speed up in the structural and functional transformation of the State caused change in the scope, feature and the actors of accountability, along with general framework of public administration. The criteria and mechanisms of the accountability that has such functions as exercising democratic control over public power, prevention of corruption and enhancing government efficiency, have changed in accordance with new public administration approach. While the weakening accountability ties between politics and public administration have led to the public bureaucracy to have an increased role in preparing, deciding and implementing public policy, traditional forms of accountability and * Sayıştay Başdenetçisiresponsibility based on regularity has waned in importance. In parallel with these developments, accountability has changed, in general, from inputs and processes to outputs and results, from vertical to horizontal structures, from citizens’ rights to customers’ demands. Although the market-oriented change has imposed on bureaucracy the performance-based accountability, it has also created for the bureaucracy an autonomous zone that is free of political supervision mechanisms. For new accountability approach based on transparency and responsiveness to yield efficient results in public, it should be strengthened by sound audit and control mechanisms

Anahtar Kelimeler

Public accountability, New public administration, Reconstruction, Governance, Audit

Kaynakça

• Aksoy, A.Şinasi (1998), Yeni Sağ, Kamu Yönetimi ve Yerel Yönetim: Eleştirel Bir Yaklaşım, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt.7, Sayı.1
• Akyel, Recai ve H. Ömer Köse (2010), “Kamu Yönetiminde Etkinlik Arayışı: Etkin Kamu Yönetimi İçin Etkin Denetimin Gerekliliği”, Türk İdare Dergisi, Sayı. 466.
• Ateş, Hamza (2011), “Yeni Kamu İşletmeciliği Yaklaşımı Bağlamında Hesap Verebilirlik”, Kamu Yönetiminde Yeni Vizyonlar, Alfa Aktüel, Bursa.
• Balcı, Asım (2008), “Kamu Yönetiminde Hesap Verebilirlik Anlayışı”, A.Balcı, A.Nohutçu, N.K.Öztürk, B.Coşkun, (Ed.), Kamu Yönetiminde Çağdaş, Yaklaşımlar, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Bilgiç, Veysel (2008), “Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı,” Asım Balcı, A.Nohutçu, N.K.Öztürk, B.Coşkun, (Ed.), Kamu Yönetiminde Çağdaş, Yaklaşımlar, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Bovens, Mark (2007) “Analysing and Assessing Accountability: A Conceptual Framework” European Law Journal, Vol. 13, No. 4, July 2007, pp. 447–468.
• Bovens, Mark (2005), “The Public Accountability”, The Oxford Handbook of Public Management, Oxford, Oxford University Press, pp.182-208.
• Cendon, Antonia Bar (2011), Accountability and Public Administration:Concepts, Dimensions,Developments, http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/ documents/ nispacee/unpan006506.pdf (02.02.2011)
• Dubnic, Melvin (2005), “Accountability and the Promise of Performance: In Search of the Mechanisms”, Public Performance & Management Review, Vol. 28, No. 3
• Ergun, Turgay (2003), “Post Modernizm ve Kamu Yönetimi”, Türkiye’de Kamu Yönetimi, Burhan Aykaç, Şenol Durgun, Hüseyin Yayman (Ed.), Yargı Yayınları, Ankara.
• Eryılmaz, Bilal ve Hale, Biricikoğlu (2011), “Kamu Yönetiminde Hesap Verebilirlik ve Etik”, İş Ahlakı Dergisi, Cit.4, Sayı.4
• Güzelsarı, Selime (2004), “Kamu Yönetimi Disiplininde Yeni Kamu İşletmeciliği ve Yönetişim Yaklaşımları” Kamu Yönetimi: Gelişimi ve Güncel Sorunları, Kemal Öktem, Uğur Ömürgönülşen (Ed.), İmaj Yayınevi, Ankara.
• Haque, Shamsul (2000), “Significance of Accountability Under New Approach to Public Governance”, International Review of Administrative Sciences , 66:4
• Haque, Shamsul (2007), “Limits of Public Accountability Under The Reinvented State In Developing Nations”, Public Administration Quarterly, Winter.
• Hodge, A.Graeme (2009), “Accountability”, International Encyclopedia Of Public Policy Volume 3─Public Policy And Political Economy, Edited by Phillip Anthony O’hara, Gperu Perth, Australia.
• Hood, Christopher (1991), A Public Management For All Seasons ?, Public Administration Vol. 69, Spring.
• Jenkins, R. (2007), “The Role of Political Institutions in Promoting Accountability”, Performance Accountability And Combating Corruption, Edt. Anvar Shah, The World Bank, Washington D.C.
• Köse, H.Ömer (2003), “Küreselleşme Sürecinde Devletin Yapısal ve İşlevsel Dönüşümü”, Sayıştay Dergisi, Sayı.49.
• Köse, H.Ömer (2007), “Yüksek Denetimde Çağdaş Gelişmeler Ve Sayıştayın Konumu”, Sayıştay Dergisi, Sayı.65
• Maliye Bakanlığı (2004), Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu: Ulusal ve Uluslararası Çalışmalar Işığında, BÜMKO Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Mulgan, Richard (2000), “Accountability: An Ever-Expanding Concept”, Public Administration Vol. 78, No. 3, 2000.
• Ömürgönülşen, Uğur (2003), “Kamu Sektörünün Yönetimi Sorununa Yeni Bir Yaklaşım: Yeni Kamu İşletmeciliği”, Çağdaş Kamu Yönetimi I, Muhittin Acar, Hüseyin Özgür (Ed.), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Özel, Mehmet (2008), “Devletin İşlevsel Dönüşümü ve Genel Kamu Yönetimim Üzerine Etkileri”, Devletin Dönüşümü ve Yeni Kamu Yönetimi, Mehmet Özel ve Veysel Eren ( Ed.) Çizgi Kitapevi, Konya.
• Özer, M. Akif (2005), Yeni KamuYönetimi Teoriden Uygulamaya, Platin, Yayınları , Ankara.
• Özer, M.Akif (2006), “Yönetişim Üzerine Notlar”, Sayıştay Dergisi, Sayı.63.
• Parker, Lee and Graeme Gould (1999), “ Changing Public Sector Accountability: Critiquing New Directions” Accounting Forum, Vol.23.No.2, p.109-135
• Parlak, Bekir, Zahid Sobacı (2010), Kuram ve Uygulamalarda Kamu Yönetimi Ulusal ve Küresel Perspektifler, Aktüel Yayınları, Bursa.
• Peters, B.Guy (2007) “ Performance-Based Accountability”, Performance Accountability And Combating Corruption, Edt. Anvar Shah, The World Bank, Washington D.C.
• Quirk, Barry (1997), “ Accountable to Everyone: Postmodern Pressures on Public Managers”, Public Management, Vol.75
• Romzek, Barbara S. (2000), “Accountability of Congressional Staff”, Journal of Public Administration Research and Theory, 10 (2)
• Saran, Ulvi (2004), “ Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma : Kalite Odaklı Bir Yaklaşım”, Atlas Yayıncılık, Ankara.
• Saygılıoğlu, Nevzat, Selçuk Arı (2002), Etkin Devlet: Kurumsal Bir Tasarı ve Politika Önerisi, Sabancı Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Şaylan, Gencay (2003a), Değişim, Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi, İmge Yayınları, Ankara.
• Şaylan, Gencay (2003b), “Kamu Yönetiminde Bunalım ve Yeni Açılımlar Üzerine Düşünceler”, Türkiye’de Kamu Yönetimi, Burhan Aykaç, Şenol Durgun, Hüseyin Yayman (Ed.), Yargı Yayınları, Ankara.
• Taner, Ahmet (2011), “ Kamuda Hesap Verme Sorumluluğunun Aracı Olarak Performans Esaslı Bütçeleme”, Sayıştay Dergisi, Sayı.83.
• Tullock, Gordon (2005), “The Theory of Public Choice”, Government Failure, Edited by Gordon Tullock, Arthur Seldon, and Gordon L. Brady, Cato Institution, Washington.
• Tutum, Cahit (2003), “Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma”, Türkiye’de Kamu Yönetimi, Burhan Aykaç, Şenol Durgun, Hüseyin Yayman (Ed.) Yargı Yayınları, Ankara.