Weberyen Bürokraside Liyakat ve Türk Kamu Bürokrasisinden Bir Kesit:‘Siyasetin Bürokrasi İronisi’

Yıl 2012, Sayı: 85, 51 - 67, 01.06.2012

Nurettin Aydın

Öz

Bürokrasi, büyüklüğüne bakılmaksızın bütün örgütlerin kullandığı bir aygıttır. Max Weber bürokrasiyi “ideal tip” şeklinde tanımlayarak bürokrasi yazınında merkezi bir konuma yerleşmiştir. Kamu bürokrasisinin ilgili üç tarafı vardır: Bürokratik yapıyı aygıt olarak kullanarak kamuyu yöneten ve hizmet veren siyasetçiler, kamu bürokrasisinden hizmet alan tüm vatandaşlar ve kamu bürokrasisinin çarklarını oluşturan yöneticileri ile birlikte tüm memurlar. Bürokrasi ortadan kaldırılması mümkün olmayan bir yapı olmasına rağmen işleyişinden sosyalistler, liberaller, siyasetçiler, vatandaşlar ve hatta memurların kendileri dahi şikâyetçidir. Şikâyetlerin bir kısmı teorik düzeyde bürokrasinin ontolojisine yönelik iken bir kısmı da pratik olarak işleyiş şekline yöneliktir. Özellikle siyasetçiler iktidar bir taraftan kamu bürokrasisinin iyi işlemesini isterken, diğer taraftan bürokrasinin hiyerarşik yapısına müdahaleleri ile bu işleyişi bozmaktadır. Bu bir ironidir: ‘Siyasetin bürokrasi ironisi’. Bu çalışma kapsamında, kamu bürokrasisi içinde hiyerarşik basamaklarda Weberyen anlamda liyakate göre bir yükselme olması halinde, işleyişin önemli oranda iyileşeceği açıklanmaya çalışılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Weberyen Bürokrasi, Kamu Bürokrasisi, Liyakat Sistemi, Siyasetin Bürokrasi İronisi

MERITOCRACY IN WEBERIAN BUREAUCRACY AND AN ASPECT FROM TURKISH PUBLIC BUREAUCRACY: ‘The Bureaucracy Irony of Politics’

Öz

Bureaucracy is an instrument all the organizations use, regardless of their size. Max Weber established bureaucracy at a central location in bureaucracy literature by defining it as “ideal type”. Public bureaucracy has three related parties: Politicians, who use bureaucratic structure as instrument to govern and service public; all citizens, who receive service from public bureaucracy; and all civil servants, together with administrators, who constitute the wheels of public bureaucracy. Although bureaucracy is a structure that is impossible to put away; socialists, liberals, politicians, citizens and even civil servants themselves complain from its performance. While some of the complaints concern theoretical ontology of bureaucracy, some of them are related to its performance. Especially politicians policy makers , seek for well-functioning public bureaucracy; on the other hand they distort its operation by interfering with its hierarchical structure. This is an irony: ‘The bureaucracy irony of politics’. Within the scope of this study, it is aimed to explain that if there exists promotion in the hierarchical levels of the public bureaucracy according to Weberian meritocracy, performance of bureaucracy will considerably increase

Anahtar Kelimeler

Weberian Bureaucracy, Public Bureaucracy, Merit System, The Bureaucracy Irony Of Politics

Kaynakça

• ARSLAN, D. Ali (2003), “Eşitsizliğin Teorik Temelleri: Elit Teorisi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (6), Kocaeli.
• AYKAÇ, Burhan (2001), “Kamu Yönetiminde Kriz ve Yönetimi”, Gazi Ünv. İ.İ.B.F. Dergisi, Ankara.
• AYKAÇ, Burhan (1999), “Türkiye’de Kamu Yönetimin Küçültülmesi, Yerel Yönetimler ve Yerel Demokrasinin Amaçları”, Gazi Ünv. İ.İ.B.F. Dergisi, Ankara.
• BRODKIN, Evelyn Z. (2006), “Bureaucracy Redux: Management Reformim And The Welfare State”, University of Chicago, Published by Oxford Ünversity Pres. July 10, USA.
• CÜCELOĞLU, Doğan (1992), İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• DEAL, Terrence E. & KEY, M.K. (2001), Kurum İçi Halkla İlişkiler, Çevirmen: Emir Özgür, MediaCat Yayınları, Ankara.
• DREIJMAIS, John (2008), Max Weber’s Complete Writings on Academic and Political Vocations, Translation by Gordon C. Wells, by Algora Publishing. New York , USA.
• DRUCKER, Peter (2006), Klasik Drucker, Çeviren: Zülfü Dicleli, Bahçeşehir Ünv. Yayınları, İstanbul.
• EREN, Erol (2001), Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Basım Yayın A.Ş., İstanbul.
• ERTEKİN, Yücel ve YURTSEVER, Gülçimen (2003), Örgütsel Politika ve Taktikler, TODAİE Yayınları, Ankara.
• ERYILMAZ, Bilal (2008), Bürokrasi ve Siyaset, Bürokratik Devletten Etkin Yönetime, Alfa Basım Yayın, İstanbul.
• FARAZMAND, Ali (2009), Bureaucracy and Administration, Florida Atlantic University Fort Lauderdale, Florida, U.S.A.
• FARMER, David John (2005), To Kill the King Post-Traditional Governance and Bureaucracy, M.E.Sharpe Armonk, New York, London, England.
• FRIEDMAN, Milton (2008), Kapitalizm ve Özgürlük, Çevirenler: Doğan Erbek ve Nilgün Himmetoğlu, Plato Film Yayınları, İstanbul.
• FUKUYAMA, Francis (2008), Devlet İnşaası, 21. Yüzyılda Dünya Düzeni ve Yönetişim, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• GIDDENS, Anthony (1999), Max Weber Düşüncesinde Siyaset ve Sosyoloji, Vadi Yayınları, Ankara
• GÜLMEZ, Mesut (1996), Dünyada Memurlar ve Sendikal Haklar, TODAİE Yayınları, Ankara.
• HEYWOOD, Andrew (2010), Siyaset, Adres Yayınları, Ankara.
• HOBBES, Thomas(2010), Leviathan, Çeviri: Semih Lim, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• IMAI, Masaaki (1999), Kaizen, Japonya’nın Rekabetteki Başarısının Anahtarı, Kalder Yayınları, İstanbul.
• LEFORT, Claude (1986), The Political Forms of Modern Society, Bureaucracy, Democracy, Totalitarianism, Edited and Introduced by John B. Thompson, First MIT Press edition, The MIT Press Cambidge, Massachusetts, U.K.
• MARDİN, Şerif (2010), Siyasal ve Sosyal Bilimler Makaleleri 2, Derleyenler: Mümtaz’er Türköne ve Tuncay Önder, İletişim Yayınları, İstanbul.
• MEIER, Kenneth J. & O’TOOLE JR, Laurence J. (2006), Bureaucracy in a Democratic State, A Governance Perspective, The Johns Hopkins University Pres, Baltimor, U.S.A.
• MUCUK, İsmet(2001), Modern İşletmecilik, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• OKAY, Ayla (2000), Kurum Kimliği, MediaCat Yayınları, Ankara.
• PETERS, B. Guy (2001), The Politics of Bureaucracy, Fifth edition published by Routledge 11 New Fetter Lane, London, U.K.
• Platon (1992), Devlet, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• SABUNCUOĞLU, Zeyyat (2000), İnsan Kaynakları Yönetimi, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• SENGE, Peter M. (2001) Beşinci Disiplin, Çevirenler: Ayşegül İldeniz ve Ahmet Doğukan, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• STIVERS, Camilla (2001), “The Listening Bureaucrat: Responsiveness In Public Administration”, Democracy, Bureaucracy, and the Study of Administration, Westview Press, USA.
• DYE, Thomas R. & ZEIGLER, Harmon (2009), The Irony Of Democracy An Uncommon Introduction to American Politics, Wadsworth Cengage Learning, Boston, USA.
• WEBER, Max (2006), Bürokrasi ve Otorite, Tercüme: Bahadır Akın, Adres Yayınları, Ankara.
• WEBER, Max (1996), Sosyoloji Yazıları, (Çeviren : Taha Parla), İletişim Yayınları, İstanbul.
• WILSON, James (1996), Bürokrasi, Kamu Kuruluşları Neyi, Niçin Yaparlar, (Çevirenler: Selçuk Yalçındağ, Doğan Canman, Yücel Ertekin), TODAİE Yayınları, Ankara.